بومی گرایی رئالیستی در اقلیم جنوب (مطالعۀ مورد پژوهانه: رمان «داستان یک شهر» احمد محمود)

الموضوعات :

مجتبی جعفری کاردگر ¹ , فاطمه حیدری ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

تاريخ الإرسال : 12 السبت , رجب, 1441 تاريخ التأكيد : 15 الأحد , شوال, 1441 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , شعبان, 1443

الکلمات المفتاحية: رئالیسم, اقلیم جنوب, احمد محمود, داستان یک شهر, بومی گرایی,

ملخص المقالة :

رئالیسم به معنای واقع گرایی است و هدف از آن نمایش دنیای واقعی، عینی و بیرونی و روایت و تحلیل پدیده ها، با نگاه علّت و معلولی از طریق بازآفرینی دقیق جزئیات زندگی است که در مفهومی خاص برای اشاره به جنبش ادبی قرن نوزدهم فرانسه و در مفهومی عام به سبکی ادبی اطلاق می شود که هنوز در ادبیات داستانی استمرار دارد. یکی از جلوه های جمالی این مکتب، داستان اقلیمی است که غالباً سویه ای رئالیستی دارد و گواه آن است که عمده ترین مواد اوّلیه و شالودۀ اصلی در ساخت و بافت یک اثر ادبی به خاستگاه اقلیمی نویسنده باز می گردد. از میان داستان نویسان ایران، احمد محمود از آن دست نویسندگانی است که در رمان هایش با بسامد بالایی از مؤلّفه های رئالیستی مواجه می شویم. او به عنوان یکی از شخصیت های تأثیرگذار در پیشبرد ادبیات اقلیمی، اغلب رمان های خود به ویژه رمان داستان یک شهر را در جغرافیایی کاملاً بومی ذیل مکتب رئالیسم عرضه کرده است. این پژوهش بر آن است تا با رویکردی توصیفی – تحلیلی، ضمن معرّفی مباحث کاربردی در حوزة واقع گرایی، چگونگی بازتاب مؤلّفه‌های رئالیسم بومی در اقلیم جنوب را در رمان مذکور در دو حوزۀ ساختار (فرم) و محتوا مورد کاوش و تحلیل قرار دهد. یافته ها نشان می دهد احمد محمود به واسطۀ علاقة وافر به تاریخ و ذکر واقعیات روز جامعه و نیز عشق و دلبستگی تعصّب آمیز به جنوب و مظاهر اقلیمی، در زمرۀ رئالیست های اقلیم گرا جای می گیرد.

المصادر:

کتاب‌ها

اسکولز، رابرت (1396) عناصر داستان، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ ششم، تهران: انتشارات مرکز.

آلوت، میریام (1393) رمان به روایت رمان‌نویسان، ترجمۀ علی‌محمّد حق‌شناس، چاپ سوم، تهران: انتشارات مرکز.

پارساپور، زهرا (1392) نقد بوم‌گرا (ادبیات و محیط‌زیست)، چاپ اوّل، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

پاینده، حسین (1395) داستان کوتاه در ایران (داستان‌های رئالیستی و ناتورالیستی)، چاپ سوم، تهران: انتشارات نیلوفر.

پرهام، سیروس (1394) رئالیسم و ضد‌رئالیسم، چاپ هشتم، تهران: انتشارات آگاه.

تودوروف، تزوتان (1396) بوطیقای ساختارگرا، ترجمۀ محمّد نبوی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات آگاه.

ثروت، منصور (1395) آشنایی با مکتب‌های ادبی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سخن.

دستغیب، عبدالعلی (1378) نقد آثار احمد محمود، چاپ اوّل، تهران: انتشارات معین.

زنوزی جلالی، فیروز (1386) باران بر زمین سوخته، نقد رمان‌های احمد محمود، چاپ اوّل، تهران: انتشارات تندیس.

ساچکوف، بوریس (1388) تاریخ رئالیسم، ترجمۀ محمّد‌تقی فرامرزی، چاپ اوّل، تهران: نشر لاهیتا.

سیدحسینی، رضا (1391) مکتب‌های ادبی، چاپ هفدهم، تهران: انتشارات نگاه.

شیری، قهرمان (1394) مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران، چاپ دوم، تهران: انتشارات چشمه.

گرانت، دیمیان (1395) رئالیسم، ترجمۀ حسن افشار، چاپ هفتم، تهران: انتشارات مرکز.

گری، مارتین (1382) فرهنگ اصطلاحات ادبی، ترجمۀ منصوره شریف‌زاده، چاپ اوّل، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

گلستان، لیلی (1397) حکایت حال، گفتگو با احمد محمود، چاپ چهارم، تهران: انتشارات معین.

لاج، دیوید و دیگران (1394) نظریه‌های رمان از رئالیسم تا پسامدرنیسم، ترجمه حسین پاینده، چاپ سوم، تهران: انتشارات نیلوفر.

محمود، احمد (1396) داستان یک شهر، چاپ دهم، تهران: انتشارات معین.

مفتاحی، محمّد (1394) همسایه با بیگانه‌ها، چاپ دوم، تهران: انتشارات روزگار.

میرصادقی، جمال و میمنت (1395)، واژه‌نامه هنر داستان نویسی، چاپ سوم، تهران: کتاب مهناز.

میرعابدینی، حسن (1396) صد ‌سال داستان‌نویسی ایران، چاپ ششم(چاپ چهارم دورۀ کامل چهار‌جلدی)، تهران: انتشارات چشمه.

مقالات

اجاکیانس، آناهید. (1384). مروری بر آثار احمد محمود(2). نامۀ فرهنگستان، 7(1)، 144-157.

اکبری‌بیرق، حسن. (1388). روایت واقع‌گرا در آثار داستانی ابراهیم گلستان. مجلۀ تاریخ ادبیات، 3(62)، 5-28.

برشت، برتولت. (1373). ادبیات عامه‌پسند و ادبیات رئالیستی. مجلۀ هنر، ترجمۀ زیبادخت زهره‌وندی. (27)، 392-389.

پاینده، حسین. (1388). رمان رئالیستی یا سند اجتماعی؟ نگاهی به مدیر مدرسه جلال آل احمد. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 1(2)، 69-9.

ثروت، منصور. (1381). مکتب رئالیسم، فصلنامه انجمن. (6)، 32-49.

دارابی، خاطره. (1394). رئالیسم اجتماعی در آثار احمد محمود(با تکیه بر سه عنصر درون‌مایه، شخصیت و حادثه). دوفصلنامه تخصصی مطالعات داستانی، 3(4)، 79-94.

دستغیب، سید عبدالعلی. (1380). دربارۀ ادبیات بومی. ادبیات و زبان‌ها، (56)، 17-14.

سلیمانی، بلقیس. (1381). در حضور تاریخ. کتاب ماه ادبیات و فلسفه، 6(63)، 60-71.

شکری‌زاده، سمیه. (1386). ادبیات اقلیمی در رمان‌های احمد محمود. ادبیات داستانی، (112)، 52-58.

شیری، قهرمان. (1384). آرمان و انگاره‌های اقلیمی در داستان‌نویسی جنوب. کتاب ماه ادبیات و فلسفه، (93)، 52-63.

شیری، قهرمان. (1383). ویژگی اقلیمی در داستان‌نویسی کرمانشاه. کتاب ماه ادبیات و فلسفه، (79)، 54-65.

صادقی محسن‌آباد، هاشم. (1393). تأملی در اصول و بنیادهای نظری رئالیسم در ادبیات. فصلنامه تخصصی نقد ادبی، 7(25)، 41-70.

عبدی، صلاح‌الدّین و جواد طالبی. (1397). بررسی تطبیقی بومی‌گرایی در رمان (مطالعه مورد پژوهانه: دو رمان «بین‌القصرین» نجیب محفوظ و «داستان یک شهر» احمد محمود). کاوش‌نامه ادبیات تطبیقی(مطالعات ادبیات تطبیقی عربی-فارسی)، 8(29)، 83-103.

مشتاق مهر، رحمان و رضا صادقی‌شهپر. (1389). ویژگی‌های اقلیمی و روستایی در داستان‌نویسی خراسان. مجله جستارهای ادبی، 43 (168)، 81-108.

Books

Aloot, Miriam (2014) Novel narrated by novelists, translated by Ali Mohammad Haghshenas, third edition, Tehran: Markaz Publications.

Dastgheib, Abdolali (1999) Critique of Ahmad Mahmoud's works, first edition, Tehran: Moin Publications.

Gary, Martin (2003) Dictionary of Literary Terms, translated by Mansoureh Sharifzadeh, first edition, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.

Golestan, Lily (2019) The story of the present, a conversation with Ahmad Mahmoud, fourth edition, Tehran: Moin Publications.

Grant, Damian (2016) Realism, translated by Hassan Afshar, seventh edition, Tehran: Markaz Publications.

Lodge, David et al. (2015) Novel Theories from Realism to Postmodernism, translated by Hossein Payendeh, third edition, Tehran: Niloufar Publications.

Mahmoud, Ahmad (2017) The Story of a City, Tenth Edition, Tehran: Moin Publications.

Mir Abedini, Hassan (2017) One Hundred Years of Iranian Fiction, Sixth Edition (Fourth Edition of the Complete Four-Volume Period), Tehran: Cheshmeh Publications.

Mirsadeghi, Jamal and Meymant (2016) Dictionary of the Art of Fiction, Third Edition, Tehran: Mahnaz Book.

Moftahi, Mohammad (2015) Neighbor with Aliens, Second Edition, Tehran: Roozgar Publications.

Parham, Sirus (2015) Realism and Anti-Realism, Eighth Edition, Tehran: Agah Publications.

Parsapour, Zahra (2013) Ecological Critique (Literature and Environment), First Edition, Tehran: Publications of the Institute of Humanities and Cultural Studies.

Payendeh, Hossein (2016) Short Stories in Iran (Realist and Naturalist Stories), Third Edition, Tehran: Niloufar Publications.

Sachkov, Boris (2009) History of Realism, translated by Mohammad Taghi Faramarzi, first edition, Tehran: Lahita Publishing.

Scholes, Robert (2017) Elements of a Story, translated by Farzaneh Taheri, sixth edition, Tehran: Markaz Publications.

Seyed Hosseini, Reza (2012) Literary Schools, 17th Edition, Tehran: Negah Publications.

Shiri, Ghahraman (2015) Schools of Fiction in Iran, Second Edition, Tehran: Cheshmeh Publications.

Tharwat, Mansour (2016) Introduction to Literary Schools, Fourth Edition, Tehran: Sokhan Publications.

Todorov, Tzutan (2018) Structuralist Poetics, translated by Mohammad Nabavi, fifth edition, Tehran: Agah Publications.

Zanozi Jalali, Firooz (2007) Rain on the Scorched Earth, Critique of Ahmad Mahmoud's Novels, First Edition, Tehran: Tandis Publications.

Articles

Abdi, Salahuddin and Javad Talebi. (2019). A Comparative Study of Indigenism in the Novel (Case Study: Najib Mahfouz's "Binat al-Qasrin" and Ahmad Mahmoud's "The Story of a City"). Journal of Comparative Literature (Arabic-Persian Comparative Literature Studies), 8 (29), 83-103.

Ajakians, Anahid. (2006). A review of the works of Ahmad Mahmoud (2). Academy Letter, 7 (1), 144-157. Akbari Birq, Hassan. (2010). Realistic narration in the fiction works of Ebrahim Golestan. Journal of Literary History, 3 (62), 5-28.

Brecht, Bertolt. (1995). Popular literature and realist literature. Art Magazine, translated by Zobadokht Zohrehvandi. (27), 392-389.

Darabi, memory. (2016). Social realism in the works of Ahmad Mahmoud (based on the three elements of theme, character and incident). Bi-Quarterly Journal of Fiction Studies, 3 (4), 79-94.

Dastgheib, Seyed Abdul Ali (2002). About Indigenous Literature. Literature and Languages, (56), 17-14.

Mushtaq Mehr, Rahman and Reza Sadeghi Shahepar. (2011). Climatic and rural characteristics in Khorasan story-writing. Journal of Literary Essays, 43 (168), 81-108.

Payende, Hussein (2010). A realist novel or a social document? Take a look at the school principal Jalal Al-Ahmad. Sociology of Art and Literature, 1 (2), 69-98.

Sadeghi Mohsenabad, Hashem. (2015). A reflection on the theoretical principles and foundations of realism in literature. Journal of Literary Criticism, 7 (25), 41-70.

Sarvat, Mansor. (2003(. School of Realism, Association Quarterly. (6), 32-49 Shiri, the hero. (2005). Climatic features in Kermanshah fiction. Book of the Month of Literature and Philosophy, (79), 54-65.

Shiri, the hero. (2006). Climatic ideals and ideas in southern fiction. Book of the Month of Literature and Philosophy, (93), 52-63.

Shukrizadeh, Somayeh. (2008). Climatic literature in the novels of Ahmad Mahmoud. Fiction, (112), 52-58.

Soleimani, Belqis (2003). In the presence of history. Book of the Month of Literature and Philosophy, 6 (63), 60-71.