بررسی گفتمان در تصاویر مستقل شعر خواجوی کرمانی

الموضوعات :

زهره صارمی ¹ , مهدی محقق ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 19 الأربعاء , رجب, 1442 تاريخ التأكيد : 23 الأربعاء , رمضان, 1442 تاريخ الإصدار : 12 الثلاثاء , ذو القعدة, 1442

الکلمات المفتاحية: تصویر مستقل, خواجوی کرمانی, فرهنگ ایرانی, جامعه ایرانی, گفتمان,

ملخص المقالة :

تصویر و خیال، اساس و جوهرۀ کلام شاعرانه را منعکس می کنند و ذهنیت هنرمند را از جهان برون و درون هویدا می سازند. تصویرسازی کوشش ذهنی سخنور است تا با خلاقیت بین ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه خویش، پیوندی بدیع ایجاد کند.در این پژوهش با تکیه بر روند شکل گیری مفهوم تصویر و نقش خیال در آن، ضمن رعایت حدود ماهیت تصویر، به تعریف و معرفی ساختار و انواع مختلف پرداخته شده است. یکی از راه های کشف و بازنمایی ظرفیت های گوناگون تصویر شعری، در ابعاد مختلف مانند زیبایی شناسانه، ادبی، اجتماعی و...، شناخت ساختار چند لایه و انواع آن است.تصویر مستقل یکی از انواع تصاویر است. این تصویر ماهیت انحصاری و ویژگی خوداتکایی اندیشه شاعر را در بردارد و همچنین قابلیت به کارگیری در خارج از فضای شعر را دارد.بررسی تصاویر مستقل در غزل های خواجوی کرمانی، خواننده را با شبکۀ گفتمانی اشعار او روبرو می کند. گفتمان‌های به‌دست‌آمده را می توان در موضوعات؛ گفتمان‌های هستی شناسانه، عاشقانه، گفتمان‌های سیاسی حکومتی، گفتمان‌های دینی و مذهبی و گفتمان‌های حوزۀ وطن و....تقسیم بندی کرد. نتایج تحلیل گفتمان تصاویر مستقل در غزل خواجو، بیانگر جزئیاتی دقیق از فرهنگ، جامعه، سبک زندگی و اندیشه و بینش شاعر است. نگرش شاعر به عشق، به عنوان محور اصلی زیست بشر، گفتمان ننگ و نام و نگرش پیشرو خواجو، در به تصویر کشیدن گفتمان وطن، اشاراتی از آن دسته است.

المصادر:

کتاب ها

آدونیس (احمدعلی سعید) (1385)تصوف و سور رئالیسم، ترجمۀ حبیب‌الله عباسی، چاپ دوم، تهران: سخن.

آشوری، داریوش(1399) تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران: آگه.

ابن‌طباطبا العلوی، محمد بن احمد (1982) عیارالشعر، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.

احمدی، بابک (1389) از نشانه‌های تصویری تا متن، چاپ دهم، تهران: مرکز.

انوری، حسن(1381) فرهنگ بزرگ سخن، جلد8، تهران: سخن.

براهنی، رضا (1371) طلا در مس، جلد 1، چاپ اول، تهران: ناشر نویسنده.

ثلاثی، محسن(۱۳۹۸) جهان ایرانی ایران جهانی، تهران: مرکز.

حنیف، محمد(1389) قابلیت‌های نمایشی شاهنامه، تهران: سروش.

جرجانی، عبدالقاهر (1389) اسرارالبلاغه، ترجمه‌ جلیل تجلیل، چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

خواجوی کرمانی(1393) دیوان خواجوی کرمانی، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، ویراست نو فرید مرادی، چاپ اول، تهران: نگاه.

داد، سیما (1387) فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ چهارم، تهران: مروارید.

سلطانی،علی اصغر(1387) «قدرت،گفتمان،زبان»، سازوکارهای جریان قدرت در جهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، تهرا ن: نی.

شعیری، حمیدرضا (۱۳۹۳) تحلیل نشانه معنا شناختی تصویر،(گروه مترجمان)، تهران: علم.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1388) صور خیال در شعر فارسی، چاپ سیزدهم، تهران: آگه.

طهماسبی، فرهاد (۱۳۹۵) جامعه شناسی غزل فارسی، تهران: علمی فرهنگی.

فتوحی، محمود(1389) بلاغت تصویر، چاپ دوم، تهران: سخن.

کوک، جاناتان (1388) «گفتمان»، در دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ایرناریما مکاریک، مترجمان مهران مهاجر و محمد نبوی، چاپ سوم، تهران: آگه.

ماهرویان، هوشنگ (۱۳۹۵) تبارشناسی استبداد ایرانی، تهران: بازتاب نگار.

نوذری، عزت الله (۱۳۹۹) تاریخ اجتماعی ایران، تهران: خجسته.

مقالات

صارمی، زهره. طهماسبی، فرهاد(1393) بررسی تصویر و معرفی انواع آن در شعر احمد شاملو، پژوهش های ادبی، شمارۀ 44، صص107-136.

صارمی، زهره. طهماسبی، فرهاد(1392) تحلیل و بررسی تصویر شعری و معرفی ساختار آن در شعر احمد شاملو، فصل نامۀ علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، شمارۀ 16، صص235-262.

نجف زاده، مهدی (1382) گفتمان:از صورت بندی دانایی تا امر سیاسی، فصلنامۀ گفتمان، سال 3 (7) بهار، صص14-48.

Books

Adonis (Ahmad Ali Saeed) (2006) Sufism and Sur Realism, translated by Habibaullah Abbasi, second edition, Tehran: Sokhan.

Ashouri, Dariush (2020) Definitions and Concept of Culture, Tehran: Agah.

Ibn Tabataba Al-Alawi, Muhammad bin Ahmed (1982) Ayar Al-Poetry, first edition, Beirut:DarolkotElmiyeh.

Ahmadi, Babak (2010) From Visual Signs to Text, Tenth Edition, Tehran:Markaz.

Anvari, Hassan (2002) FarhangBozorgSokhan, vol. 8, Tehran: Sokhan.

Braheni, Reza (1992) Gold in Copper, Volume 1, First Edition, Tehran: Publisher: Nevisandeh.

Salasi, Mohsen (2009) The Iranian World Iran World, Tehran: Markaz.

Hanif, Mohammad (2010) Theatrical Capabilities of Shahnameh, Tehran: Soroush.

Jorjani, Abdolqahir (2010) Asrar al-Balagheh, translated by Jalil Tajlil, fifth edition, Tehran: University of Tehran Press.

KhajooyeKermani (2014) KhajooyeKermani Divan, edited by Ahmad SoheiliKhansari, new edition by Farid Moradi, first edition, Tehran: Negah.

Dad, Sima (2008) Dictionary of Literary Terms, Fourth Edition, Tehran: Morvarid.

Soltani, Ali Asghar (2008) "Power, discourse, language", mechanisms of power flow in the Islamic Republic of Iran ,Second Edition. Tehran: Ney.

Shaiiri, Hamidreza (2014) Analysis of the semantic sign of the image, (group of translators), Tehran: Elm.

ShafieeKadkani, Mohammad Reza (2009) Images of Imagination in Persian Poetry, 13th Edition, Tehran: Agah.

Tahmasebi, Farhad (2016) Sociology of Persian Ghazal, Tehran:Elmifarhangi.

Fotouhi, Mahmoud (2010) Picture Rhetoric, Second Edition, Tehran: Sokhan.

Cook, Jonathan (2009) "Discourse", in the Encyclopedia of Contemporary Literary Theories, IrnarimaMakarik, translated by Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi, third edition, Tehran: Agah.

Mahrooyan, Houshang (2016) Genealogy of Iranian Tyranny, Tehran: Bazetabnegar.

Nozari, Ezatullah (2016) Social History of Iran, Tehran: Khojasteh.

Articles

Saremi, Zohreh. Tahmasebi, Farhad (2014) A Study of Image and Its Introduction in Ahmad Shamloo's Poetry, Pazhouheshhayeadabi, No. 44, pp. 107-136.

Saremi, Zohreh. Tahmasebi, Farhad (2013) Analysis and study of the poetic image and introduction of its structure in Ahmad Shamloo's poetry, Scientific Letter of Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), No. 16, pp.235-262.

Najafzadeh, Mehdi (2003) Discourse: From the Formulation of Knowledge to Politics, Goftman Quarterly. Year 3 (7) Spring. Pp. 14-48.