تأسی پسر از پدر (رستم و زال در شاهنامه‌ی فردوسی) از نگاه نقد کهن الگویی

الموضوعات :

بهاره یزدانیان امیری ¹ (دانشکده ادبیات- دانشگاه رودهن-تهران-ایران)
محمود طاووسی ² (ادبیات فارسی ، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجه شهر رودهن /ایران)
امیرحسین ماحوزی ³ (استادیار دانشگاه پیام نور،ایران.)

تاريخ الإرسال : 11 الخميس , جمادى الأولى, 1440 تاريخ التأكيد : 11 الخميس , جمادى الأولى, 1440 تاريخ الإصدار : 13 الأحد , محرم, 1440

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

نقد کهن الگویی بنابر آن چه که کارل گوستاو یونگ، روان شناس سوئیسی مطرح می کند و تکیّه ی اصلی تمامی مباحث خود قرارمی دهد، با تکیّه بر ناخودآگاه جمعی مطرح می شود. وی چند کهن الگو از جمله؛ پیر خرد، خود، آنیما و آنیموس، سایه با ذکر مصادیقی در ارتباط با انواع آن معرّفی می کند. در فرهنگ اساطیری ما، شاهنامه ی فردوسی شاخص ترین اثر مکتوب برای معرّفی اساطیر و کنکاش در جنبه های گوناگون ایشان بنابر آرای صاحب نظران در تمامی علوم به شمارمی رود. این نوشتار به میزان و دلایل تأثیرگذاری زال بر رستم و هم چنین در مقابل، تأثیرپذیری رستم از پدر، با توجّه به خاستگاه اسطوره ای ایشان در تاریخ اساطیری ادبیات فارسی بر مبنای شاهنامه ی فردوسی، از نگرش نقد کهن الگویی می پردازد. خواهیم دید که کهن الگو های سفر قهرمان، پیر خرد، سایه و خود، بیش از سایر صورت های مثالی در پدر و پسر مؤثّر بوده اند. در این زمینه، به خصوص هیچ پیشینه ای وجود ندارد.

المصادر:

کتاب­ها

1. آموزگار، ژاله. (1388). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.


2. بهار، مهرداد،( 1391). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران، آگه.


3. امامی، نصراله. (1385). مبانی و روش­های نقد ادبی، تهران: جامی.


4. شمسیا، سیروس. (1383). داستان یک روح، تهران: فردوس.


5. فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: دایره المعارف بزرگ اسلامی.


6. فرزاد، عبدالحسین. (1387). درباره انواع ادبی، تهران: قطره.


7. فوردهام، فریدا. (1356). مقدمه­ای بر روان­شناسی یونگ، ترجمه مسعود میربها، تهران: اشرفی.


8. کمپل، جوزف. (1389). قهرمان هزار چهره، ترجمه­ی شادی خسرو پناه، مشهد: گل آفتاب.


9. مجتبایی، فتح­الله. (1352). شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان. تهران: انجمن فرهنگ ایران باستان.


10. مختاری، محمد. (1379). حماسه در رمز و رازملی، تهران: توس.


11. مورنو، آنتوتیو. (1380). یونگ، خدایان، انسان مدرن، ترجمه­ی داریوش مهرجویی، تهران: مرکز.


12. وگلر، کریستوفر. (1390). ساختار اسطوره­ای در داستان و فیلم­نامه، ترجمه­ی عباس اکبری، تهران: نیلوفر.


13. هینلز، جان راسل. (1389). شناخت اساطیر ایران، ترجمه باجلان فرّخی، تهران: اساطیر.


14. یاوری، حورا. (1387). روان­کاوی و ادبیات، دو متن، دو انسان، دو جهان، از بهرام گور تا راوی بوف کور، تهران: سخن.


15.  یونگ، کارل گوستاو. (1376). چهار صورت مثالی، ترجمه پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.


16. یونگ، کارل گوستاو. ( 1385). رویاها، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل­پور، تهران، کاروان.


17. یونگ، کارل گوستاو. (1386). روان­شناسی و دین، ترجمه فواد روحانی، تهران: علمی و فرهنگی.


18. یونگ، کارل گوستاو. ( 1387). انسان و سمبل­هایش، ترجمه محمود سلطانیه، تهران: دیبا.

مقالات:

1. تیموری فتحی، فاطمه.(1394). «لزوم کهن الگو پیر خرد در تعلیم بشر»، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، شماره بیست و هفتم، صص99-62.


2.  رضایی، نوشاد.(1394). «بررسی و مقایسه­ی چهار دوره­ی قهرمانی شاهنامه بر اساس نقد کهن الگویی» متن پژوهی ادبی، شماره 65، صص189-162.


3. گلمزاری، وجیهه. (1394). «تلفیق تک اسطوره­ای سفر قهرمان و کهن الگوی زن وحشی»، نامه­ی هنری نمایشی و موسیقی، شماره 10 صص94-79.


4.  مرادی، انوش. (1391). «تحلیل کهن الگوی داستان رستم و اسفندیار»، فصلنامه تخصصی مطالعات داستانی، شماره دوم صص109-95.


5. میر میران، سید مجتبی.(1389). « فرآیند فردیت در شاهنامه با تکیه بر شخصیت رستم»، ادب پژوهی، شماره 14، صص48-29.