بررسی تطبیقی ویژگی‌های اقلیمی در داستان‌های صادق چوبک و شیرزاد حسن

الموضوعات :

سلما ساعدی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران)
مسعود معتمدی (نویسنده مسئول) ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی،همدان، ایران)
شهروز جمالی ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی،همدان، ایران)

تاريخ الإرسال : 24 الثلاثاء , ذو الحجة, 1442 تاريخ التأكيد : 03 الأحد , شعبان, 1443 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , شعبان, 1443

الکلمات المفتاحية: شیرزاد حسن, صادق چوبک, رمان اقلیمی, ادبیات داستانی,

ملخص المقالة :

ادبیات تطبیقی شاخه‌ای از نقد ادبی است که به سنجش و بررسی محتوایی و ساختارییِ میان آثار، عناصر، گونه‌های ادبی، سبک‌ها، دوره-ها و شخصیت‌های ادبی در یک زبان یا زبان‌های مختلف می‌پردازد. در این راستا ادبیات تطبیقی در هر دوره‌ای افزون بر رویکردهای ساختاری، به مثابة آیینه‌ای است که جلوه‌های گوناگون اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را منعکس می‌کند. در این میان، ادبیات فارسی و ادبیات کُردی در عرصه ادبیات تطبیقی، همواره شاهد شباهت‌هایی با هم بوده‌اند. در زمینۀ ادبیات داستانی، در ایران و کُردستان عراق، نویسندگانی چون صادق چوبک و شیرزاد حسن، هر دو از سرآمد نویسندگان و رمان‌نویسان صاحب سبک و تأثیرگذار در ادبیات معاصر به شمار می‌آیند و در این زمینه، آثار ماندگاری بر جای نهاده‌اند. با توجّه به این‌که صادق چوبک و شیرزاد حسن با دیدگاه‌های مشابه به طرح مسائل و مشکلات زادگاه و اقلیم خویش پرداخته‌اند، دو اثر سنگ صبور و تنگسیر از صادق چوبک، با دو اثر زنی بر فراز مناره و ناتور درّه از شیرزاد حسن که از معروف‌ترین آثار هر یک از دو نویسنده محسوب می‌شوند، برای بررسی و مقایسه، انتخاب شده‌اند. در پژوهش حاضر سعی بر آن است که با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی شاخصه‌های ادبیات اقلیمی، همچون مسائل جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی در چهار رمان مذکور بررسی شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شاخصۀ فرهنگ و جغرافیا از بسامد بالاتری در آثار منتخب برخوردار است.

المصادر:

کتاب

-انوشه، حسن، (1376)، فرهنگ­نامۀ ادبی فارسی (2)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.

-چوبک، صادق، (1351)، تنگسیر. چاپ سوم. تهران: سازمان انتشارات جاویدان.

-ـــــــــــــ، (1352)، سنگ صبور، چاپ دوم، تهران: سازمان انتشارات جاویدان.

-حسن، شیرزاد، (2011)، ژنیک به سه ر مناره وه، سلیمانی. www.sherzadhassan.com

-_________، (1395)، ناتور درّه، ترجمۀ رضا کریم مجاور، تهران: افراز.

-دستغیب، عبدالعلی، (1378)، نقد آثار چوبک، تهران: نشر ایما.

-سجادی، بختیار. (1380)، سووژۀ کوردی و چه شنه کانی باوک له حه سار و سه گه کانی باوکم له شیرزاد حه سه ن، گوواری ده ق، سالی دووه م، ژماره ی دووه م.

-سوسار، عایشه، (1391)، بررسی عوامل و عناصر بومی­گرایی در رمان­های معاصر ایران و ترکیه (با تأکید بر تنگسیر، نفرین زمین، سووشون، قویوجاکلی یوسف، یلجو نریه گدییورسون و حضور)، پایان­نامۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس تهران.

-عسگری حسنکلو، عسگر، (1389)، نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی، تهران: مروارید، چاپ دوم.

-فتحی، سروش. (1397)، خانه کتاب کردی، مرجع تخصصی کتاب‌شناسی کردی. Kafebook.ir

-گری، مارتین، (1382)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، ترجمۀ منصوره شریف­زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

-محمدی، ابراهیم، (1386)، ادبیات تطبیقی، ترجمۀ هادی نظری منظم، تهران: نشر نی.

-محمدپور، کاوان، (1398)، مقدمه­ای بر ادبیات داستانی کردستان عراق، سایت وینش.

-محمودی، حسن، (1382)، نقد و تحلیل و گزیده­ داستان­های صادق چوبک، تهران: روزگار.

-مهدی­پورعمرانی، روح­الله، (1378)، گزیده داستان­های کوتاه صادق چوبک، تهران: روزگار.

-میرصادقی، جمال و میمنت ذوالقدر، (1377)، واژه‌نامه هنر داستان‌نویسی، تهران: مهناز.

-میرعابدینی، حسن، (1380)، صدسال داستان­نویسی در ایران، تهران: چشمه.

-ندا، طه، (1383)، ادبیات تطبیقی، ترجمۀ هادی نظری منظم، تهران: نشر نی. چاپ اول.

مقالات

-جعفری قنواتی، محمدجواد، (1381)، در قلمرو ادبیات اقلیمی، کتاب ماه و ادبیات و فلسفه، شماره 66-65.

-خان­محمدی، علی­اکبر، (1376)، نقش ادبیات تطبیقی در روابط بین­الملل، نشریه سیاست خارجی، سال یازدهم، شماره 44، صص1113- 1097.

-رادفر، ابوالقاسم، (1382)، ادبیات تطبیقی در ادبیات معاصر ایران، سخن عشق، سال پنجم. شماره سوم،صص17-27.

-رضایی باغ­بیدی، حسن، (1382)، شیرازی باستان، گوهر گویا (پژوهش­های ادب عرفانی، شمارۀ اول، صص 63- 52.

-سعیدی، مدرس، (1394)، بررسی ابعاد و دامنه­های مهاجرت کردهای­ عراق به ایران در دهۀ 1350 شمسی، خردنامه، شمارۀ 15، صص53-31.

-قادر، هیوا، (1382)، «من و همه قهرمان­های: گفت‌وگوی هیوا قادر با شیرزاد حسن»، ترجمه عبدالله کیخسروی، گلستانه، سال پنجم، شماره 53، صص 16-18.

-مشتاق‌مهر، رحمان و صادقی‌شهپر، رضا، (1389) «ویژگی‌های اقلیمی در داستان‌نویسی شمال ایران»، گوهر گویا، شمارۀ 24، زمستان، صص 29-56.

-نوری، علی و قره‌خانی، علی. (1390)، «تشبیهات اقلیمی در داستان‌های شمال و جنوب ایران». پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی (گوهر گویا). سال پنجم، شمارۀ چهارم، زمستان، صص 175-196.

-ولک، رنه و وارن، آوستن، 1373، نظریۀ ادبیات، ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

-هاشم، آسو، (2008)، «گفت‌وگو با شیرزاد حسن»، چاودیر، شماره‌های 116-125.

-هه‌لبجه‌یی، مه‌ریوان، (2007)، «وتوویژ له گه‌ل شیرزاد حه‌سه‌ن [= گفت‌وگو با شیرزاد حسن]»، وولوین، شمارة 46، صص 34-37.

-یعقوبی، عبدالخالق، (1382)، «گفت‌وگو با شیرزاد حسن»، گلستانه، سال پنجم، شمارة 53، صص 5-7.

 

Sources

Book

- Anousheh, Hassan, (1997), Persian Literary Dictionary (2), Tehran: Printing and Publishing Organization.

 -Chubak, Sadegh, (1351), Tangsir. Third edition. Tehran: Javidan Publishing Organization.

-_________________, (1352), Sang Saboor, second edition, Tehran: Javidan Publishing Organization.

 -Hassan, Shirzad, (2011), The Genet of the Three Minarets, Soleimani. www.sherzadhassan.com

-_________, (2016), Nature of the Valley, translated by Reza Karim Mojavar, Tehran: Afraz.

- Dastgheib, Abdolali, (1378), Critique of Chubak's works, Tehran: Ima Publishing.

- Sajjadi, Bakhtiar. (2001), The Kurdish subject and what is the source of Bauk in Ha Sars and three of Baukum in Shirzad Ha Shan, Govari Deh, the second year, the second number. -Sosar, Ayesha, (2012), A Study of the Factors and Elements of Indigenousness in Contemporary Iranian and Turkish Novels (with Emphasis on Tangsir, The Curse of the Earth, Suvshun, Quyojakli Yousef, Yaljo Narya Gdiverson and Presence), PhD Thesis And Persian Literature of Tarbiat Modares University of Tehran.

 - Asgari Hassankloo, Asgar, (2010), Social Critique of Contemporary Persian Novel, Tehran: Morvarid, Second Edition.

-Fathi. Soroush. (1397). Kurdish Book House. a specialized reference for Kurdish bibliography. Kafebook.ir

 - Gray. Martin. (2003). Dictionary of Literary Terms. translated by Mansoureh Sharifzadeh. Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.

-Mohammadi. Ebrahim. (2007). Comparative Literature. translated by Hadi Nazari. Tehran: Ney Publishing.

- Mohammadpour. Kavan. (1398). Introduction to the fictional literature of Iraqi Kurdistan. Winsh site.

- Mahmoudi. Hassan. (2003). Critique and Analysis and Selection of Sadegh Chubak Stories. Tehran: Roozgar.

- Mahdipour Omrani. Ruhollah. (1999). Selection of Sadegh Chubak Short Stories. Tehran: Roozgar.

- Mir Sadeghi. Jamal and Meymant Zolghadr. (1998). Dictionary of the Art of Fiction. Tehran: Mahnaz.

- Mir Abedini. Hassan. (2001). One Hundred Years of Fiction Writing in Iran. Tehran: Cheshmeh.

-Nada. Taha. (2004). Comparative Literature. translated by Hadi Nazari Manzam. Tehran: Nashr-e Ney. First Edition.

 

 Articles

 - Jafari Qanavati. Mohammad Javad. (2002). In the Realm of Climate Literature. Book of the Month. and Literature and Philosophy. No. 66-65.

 -Khanohammadi. Ali Akbar. (1997). The Role of Comparative Literature in International Relations. Journal of Foreign Policy. Eleventh Year. No. 44. pp. 1113-1097.

- Radfar. Abolghasem. (2003). Comparative Literature in Contemporary Iranian Literature. Sokhan Eshgh. fifth year. Third issue. pp. 17-27.

- Rezaei Baghbidi. Hassan. (2003). Shirazi Bastan. Gohar Goya (Research in Mystical Literature. No. 1. pp. 63-52.

 Saeedi. Modarres. (2015). A Study of the Dimensions and Scopes of Iraqi Kurdish Migration to Iran in the 1350s. Khordnameh. No. 15. pp. 53-31.

 Qader. Hiva. (2003). "Me and all the heroes: Hiva Qader's conversation with Shirzad Hassan". translated by Abdullah Kaykhosravi. Golestaneh. fifth year. No. 53. pp. 16-18.

- Moshtaghmehr. Rahman and Sadeghiehshapar. Reza. (2010) "Climatic characteristics in fiction writing in northern Iran". Gohar Goya. No. 24. Winter. pp. 29-56.

 Nouri. Ali and Qarahkhani. Ali. (2011). "Climatic similes in the stories of northern and southern Iran". Journal of Persian Language and Literature (Gohar Goya). Fifth Year. Fourth Issue. Winter. pp. 175-196.

-Volk. René and Warren. Austen. 1373. Literary Theory. translated by Zia Movahed and Parviz Mohajer. Tehran: Scientific and Cultural Publications. Hashem. Aso. (2008). "Conversation with Shirzad Hassan". Chavdir. No. 116-125.

- Halabjaei. Marivan. (2007). "Vetoviz le gahol Shirzad Hohsun [= Conversation with Shirzad Hassan]". Wolvin. No. 46. pp. 34-37.

- Yaghoubi. Abdolkhaleq. (2003). "Conversation with Shirzad Hassan". Golestaneh. fifth year. number 53. pp. 5-7.