مطالعه وضعیت اقتصادی اشکانیان در دوران مهرداد اول و مهرداد دوم، براساس آزمایش سکه‌های نقره (یک درهمی) بوسیله دستگاه XRF

الموضوعات :

مهدی سبزعلی ¹ , علیرضا گودرزی ² , مصطفی خزایی کوهپر ³ , فرهنگ خادمی ندوشن ⁴

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
4 - دانشیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 25 الخميس , ذو الحجة, 1444 تاريخ التأكيد : 25 الخميس , ذو الحجة, 1444 تاريخ الإصدار : 13 الإثنين , رمضان, 1431

الکلمات المفتاحية: اشکانیان, وضعیت اقتصادی, آنالیز سکه, مهرداد اول, مهرداد دوم, XRF,

ملخص المقالة :

سکه ‌ها یکی از شاخص ‌ترین داده‌ های باستان ‌شناختی برای مطالعه دوره طولانی اشکانی که اطلاعات کمی در ارتباط با آن وجود دارد، به شمار می‌روند. تجزیه عنصری سکه ‌ها و تعیین مقدار عناصر به‌کار رفته در آن‌ها رابطه مستقیمی با وضعیت اقتصادی ـ سیاسی دوره ضربشان دارد. در این پژوهش ۱۲ نمونه سکه نقره یک درهمی مهرداد اول (نمونه ‌های ۱-۸) و مهرداد دوم (نمونه ‌های ۹-۱۲) بوسیله دستگاه XRF آنالیز شد. نتیجه آزمایش مذکور نشان داد که در دوره مهرداد اول مقدار نقره موجود در سکه ‌ها بین ۹۶/۸۶۹ تا ۹۰/۸۶۳ درصد است. این میزان بالای نقره در سکه‌ های این پادشاه اشاره به توان بالای اقتصادی اشکانیان دارد که نتیجه تصرف راه‌های تجاری بین‌النهرین و غنایم حاصل از غارت معابد غنی الیمایی بوده است. در آزمایش نمونه ‌های مربوط به مهرداد دوم می‌بینیم که میزان نقره در سکه‌ های این پادشاه از ۹۵/۶۷۱ تا ۶۵/۹۹۵ درصد در نوسان است. کاهش چشمگیر درصد خلوص نقره به‌کار رفته در سکه ‌های اواخر حکومت مهرداد دوم را می ‌توان در راستای استقلال گودرز، تسلط وی بر بابل و راه‌های تجاری آن و همچنین، از دست رفتن شوش در اواخر حکومت مهرداد تفسیر کرد. با از دست رفتن این مناطق پر درآمد تجاری، پارتی‌ها در این برهه زمانی از لحاظ اقتصادی دچار مشکل شدند. به‌همین خاطر، ضرابخانه ‌ها به دلیل کمبود منابع مورد نیاز، درصد نقره را کاهش داده و عنصر کم ‌بهای مس را افزایش داده‌اند.