آنالیز سکه‌های نقره‌ای (یک درهمی) فرهاد چهارم به روش PIXE

الموضوعات :

مهدی سبزعلی ¹ , فرهنگ خادمی ندوشن ² , علیرضا گودرزی ³ , بیتا سودایی ⁴ , حسین صادقی سقدل ⁵

1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2 - دانشیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3 - دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دوران تاریخی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.
4 - استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین، ورامین، ایران.
5 - استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 21 الأحد , ذو الحجة, 1444 تاريخ التأكيد : 21 الأحد , ذو الحجة, 1444 تاريخ الإصدار : 04 الأربعاء , شوال, 1433

الکلمات المفتاحية: نقره, اشکانیان, فرهاد چهارم, آنالیز سکه, روش PIXE,

ملخص المقالة :

آنالیز سکه‌های نقره به روش PIXE، یکی از روش های دقیق سنجش عناصر تشکیل دهنده آنهاست. این عمل می تواند اطلاعات ارزنده‌ای درباره عناصر شیمیایی موجود در سکه‌ها دهد که در رابطه باوضعیت معیشتی و معادن استخراج شده جهت ضرب سکه باشد. در طول دوره اشکانی ضرابخانه‌ها بواسطه انگیزه‌های گوناگونی، رویه معمول ضرب سکه را تغییر می‌دادند ونیزمنابع معدنی جدیدی را برای ذوب فلز انتخاب می‌کردند. در طی دوران پادشاهی فرهاد چهارم (2-38 پ.م) همانند دوران قبل (مهرداد اول ۱۷۱-۱۳۸ پ.م)، سکه‌های ضرب شده شامل سکه های نقره‌ای یک درهمی و چهاردرهمی، سکه‌های برنزی و مسی بود. در این بین سکه‌های نقره‌ای به نسبت ارزش فلز و گستره جغرافیایی که در آن در گردش بودند، اهمیت بیشتری را داشتند. در این پژوهش ۱۰ نمونه از سکه‌های یک درهمی فرهاد چهارم که بوسیله دستگاه PIXE مورد آزمایش قرار گرفته‌اند، مطالعه می‌شود.این طیف سنجی از سکه‌ها مشخص کرد که میزان عنصر نقره موجود در آن‌ها به شدت در نوسان است. افت شدید نقره در برخی از سکه‌های یک درهمی گویای اوضاع نابسامان اقتصادی و تلاش ضرابخانه‌ها برای کنترل آن به نفع حکومت است.