تأثیر کیتوزان بر صفات فیـزیولوژیکی و مــورفولوژیکی به لیمو (Lippia citriodora L.) در شرایط مزرعه ای و درون شیشه ای
الموضوعات : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
حسن نورافکن
1
(استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران)
الکلمات المفتاحية: کشت بافت, کیتین, الیسیتور, سیترال, محرک زیستی,
ملخص المقالة :
کیتوزان از جمله محرک های زیستی است که باعث تغییرات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی در گیاهان می شود. در این راستا، دو آزمایش جداگانه به منظور بررسی اثر کیتوزان بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه به لیمو در شرایط درون شیشه ای و مزرعه ای انجام شد. در شرایط کشت درون شیشه ای، غلظت های 5/12، 25، 50 و 100 میلی گرم بر لیتر کیتوزان به محیط کشت موراشیگ و اسکوگ (MS) اضافه و اثر آنها بر خصوصیات رشدی به لیمو ارزیابی شد. نتایج نشان داد که کیتوزان اثر معنی داری بر تمام صفات مورد ارزیابی، به جز درصد گیاهان سالم، تعداد شاخساره جانبی و تعداد برگ کلروزه، دارد. در شرایط کشت بافت، با افزایش غلظت مصرفی کیتوزان، طول بلندترین شاخه، شاخص کلروفیل و طول گیاه به لیمو در غلظت های 50 و 100 میلی گرم بر لیتر افزایش و برعکس، کیتوزان در تمام غلظت ها باعث کاهش تعداد گره در بلندترین شاخه شد. اثر افزایشی کیتوزان بر درصد ریشه زایی و تعداد ریشه مثبت بوده و در غلظت های 50 و 100 میلی گرم بر لیتر به بالاترین میزان رسید. در وزن تر شاخساره، تعداد برگ و بلندترین ریشه نیز اثر مثبت کیتوزان مشاهده شد و غلظت های کمتر از 100 میلی گرم بر لیتر اثر بهتری داشتند. همچنین، کاربرد کیتوزان تغییرات نامنظمی در میزان سیترال نشان داد. در شرایط مزرعه ای، اثر کیتوزان در غلظت های 5/12، 25، 50 و 100 میلی گرم بر لیتر بر شاخص های رشدی به لیمو ارزیابی و اثر مثبت غلظت 50 میلی گرم بر لیتر کیتوزان در تعداد گل آذین، طول بزرگ ترین گل آذین و وزن تر برگ مشاهده شد. بنابراین، استفاده از غلظت های 50 و 100 میلی گرم بر لیتر کیتوزان در شرایط درون شیشه ای و مزرعه ای به خاطر داشتن اثر مثبت بر بیشتر خصوصیات رشدی به لیمو قابل توصیه می باشد.
· Alaviasl, S.A., S. Mansourifar, S.A.M. Modarres Sanavy, K. Sadatasilan, S.A. Tabatabaei, and M. Moradi Ghahderijani. 2016. Effect of chitosan and zeolite on growth and yield of sesame (Sesamum indicum L.) under different irrigation conditions in Yazd. Environmental Stresses in Crop Sciences. 9(2): 163-172. (In Persian).
· Amiri, A., A. Sirousmehr, and S. Esmaeilzadeh Bahabadi. 2015 a. Effect of foliar application of salicylic acid and chitosan on yield of safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology). 28(4): 712-725. (In Persian).
· Amiri, A., P. Yadolahi, A.R. Siroosmehr, and S. Esmaeilzade. 2015b. Effect of drought stress and chitosan and salicylic spray on morphological parameters of Carthamus tinctorius L. in Sistan. Journal of Oil Plants Production. 2(1): 43-56. (In Persian).
· Ayyobi, N., B. Hosseini, and M. Fattahi. 2017. Induction effects of colchicine and chitosan on rosmarinic acid production in hairy root cultures of zarrin-giah (Dracocephalum kotschyi Boiss. Journal of Cellular and Molecular Researches. 30(1): 1-13. (In Persian).
· Gornik, K., M. Grzesik, and B. Romanowska Duda. 2008. The effect of chitosan on rooting of grapevine cutting and on subsequent plant growth under drought and temperature stress. Journal of Fruit and Ornamental Plant Research. 16: 333-343.
· Kamkar, A., A. Khanjari, M. Oladi, and E. Molaee Aghaee. 2017. Effect of packaging with chitosan film containing Bunium persicum L. essential oil on chemical and microbial properties of chicken fillet. Journal of Fasa University of Medical Sciences. 7(1): 104-115. (In Persian).
· Khakshoor, M.S. and J. Pazooki. 2014. Extraction of chitin-chitosan component in exoskeleton of blue swimming crab (Portunus segnis Furskal, 1775), Bandar Abbas beach, Persian Gulf. Scientific Research Journal of Animal Environment. 6(1): 11-19. (In Persian).
· Lee, D.W., H. Lim, H.N. Chong, and W.S. Shim. 2009. Advances in Chitosan Material and its Hybrid Derivatives: A Review. The Open Biomaterials Journal. 1: 10-20.
· Mahdavi, B., S.A.M. Modarres Sanavy, M. Aghaalikhani, and M. Sharifi. 2013. Effect of chitosan on safflower (Carthamus tinctorius L.) seed germination and antioxidant enzymes activity under water stress. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology). 26(3): 352-365. (In Persian).
· Mahdavi, B., S.A.M. Modarres Sanavy, M. Aghaalikhani, M. Sharifi; and S.A. Alavi Asl. 2014. Effect of foliar application of chitosan on growth and biochemical characteristics of safflower (Carthamus tinctorius L.) under water deficit stress. Iranian Journal of Field Crops Research. 12(2): 229-236. (In Persian).
· Malekpoor, F., A. Salimi, and A. Ghasemi Pirbalouti. 2017. Effect of bioelicitor of chitosan on physiological and morphological properties in purpule basil (Ocimum basilicum L.) under water deficit. Journal of Plant Ecophysiology. 8(27): 56-71. (In Persian).
· Mehregan, M., A. Mehrafarin, M.R. Labbafi, and H. Naghdi Badi. 2017. Effect of different concentrations of chitosan biostimulant on biochemical and morphophysiological traits of stevia plant (Stevia rebaudiana Bertoni). Journal of Medicinal Plants. 2(62): 169-182. (In Persian).
· Mohebalipour, N. 2011. Effect of growth regulators on the amount of citral of Melissa officinalis L. ecotypes in in vitro culture conditions and their genetic analysis using ISSR markers. Ph.D. Thesis. University of Tabriz. 166 pp. (In Persian).
· Mondal, M.M.A., M.A. Malek, A.B. Puteh, and M.R. Ismail. 2013. Foliar application of chitosan on growth and yield attributes of mungbean (Vigna radiata (L.) Wilczek). Bangladesh Journal of Botany. 42(1): 179-183.
· Mousavi, H., N. Mahdi Nezhad, B. Fakheri, M. Majdi, and F. Heidari. 2017. Effects of some nanoparticles on expression of germacrene A synthase (TpGAS) and parthenolide synthase (TpPTS) genes in Tanacetum parthenium L. under water deficit stress. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 33(2): 314-324. (In Persian).
· Nourafcan, H. 2018. Effect of salicylic acid on morpho-physiological characteristics of lemon verbena (Lippia citriodora) in in vitro and field conditions. Journal of Crop Ecophysiology. 12(2): 303-316. (In Persian).
· Nourafcan, H. and F. Ansari. 2017. The effect of MS and B5 media on growth indices of lemon verbena in in vitro condition. Iranian Journal of Horticultural Science. 48(1): 249-252. (In Persian).
· Oladzad, A., A. Qaderi, H. Naghdi Badi, and A. Zare. 2012. Rapid micropropagation of lemon verbena (Lippia citriodora L.) using in vitro culture. Journal of Medicinal Plants. 2(42):145-153. (In Persian).
· Salachna P. and A. Zawadzińska. 2014. Effect of chitosan on plant growth, flowering and corms yield of potted freesia. Journal of Ecological Engineering. 15(3): 97–102.
· Salehi, S., Z. Rezayatmand, and A. Ghasemi Pirbalouti. 2017. The effect of foliar application of chitosan on yield and essential oil of savory (Satureja isophylla L.) under salt stress. Journal of Herbal Drugs. 8(2): 101-108.
· Sultana, S., M. Islam, M.A. Khatun, M.A. Hassain, and R. Huque. 2017. Effect of foliar application of oligo-chitosan on growth, yield and quality of tomato and eggplant. Asian Journal of Agricultural Research. 11(2): 36-42.
· Taheri Azizabadi, H., N.A. Bagheri, and N.A. Babaeian Jelodar. 2016. The optimization of callus induction and regeneration in medicinal lemon verbena (Lippia citriodora) Plant. Journal of Plant Process and Function. 5(17): 53-62. (In Persian).
· Taheri, G.H. 2016. Effects of chitosan spraying on physiological characteristics of Ferula flabelliloba (Apiaceae) under drought stress. Iranian Journal of Field Crops Research. 13(4): 728-737. (In Persian).
· Tran-Thi, N.T., H. Casabianca, M. Florence, and G. Loustalot. 2006. Authenticity control of essential oils containing citronellal and citral by chiral and stable-isotope gas-chromatographic analysis. Analytical and Bioanalytical Chemistry. 386: 2141–2152.
· Yadollahi Dehchecsme, P., A. Bagheri, A. Amiri, and S. Esmailzade Bahabadi. 2014. Effect of drought tension and chitosan foliar application on yield and photosynthetic pigments of sunflower (Heliantus annuus L.). Crop Physiology Journal. 6(21): 73-83. (In Persian).
