ادله ی علم اصول از منظر امام خمینی(روش‌های کلی اجتهاد در علم اصول)
الموضوعات :
1 - دانش آموخته خارج فقه و فلسفه، حوزه علمیه قم، قم، ایران
الکلمات المفتاحية: امام خمینی, علم اصول, روش‌شناسی اصول, ادله علم اصول,
ملخص المقالة :
علم اصول، دانش مطالعه ادله ی فقه است و قوانین استنباط در فقه را ارائه می دهد؛ اما پرسشی مهم درباره ی روش شناسی دانش اصول وجود دارد که: ادله ی خود علم اصول چیست و علم اصول خود بر اساس چه قواعدی استدلال می کند؟ پاسخ به این پرسش، مبانی تولید و توسعه و پالایش و نقد و ارزیابی در دانش اصول را تبیین می کند و بر اساس این ضرورت، پژوهه ی فرارو به استقرا در آثار و آراء اصولی حضرت امام خمینی پرداخته است تا ادله ی علم اصول را در یک مطالعه ی موردی از منظر ایشان کشف کند. تحقیق حاضر پس از تجمیع قواعد استدلال ایشان در تک تک مسائل علم اصول، به تعیین الگوهای مشترک در این موارد که مقتضای روش استقرار است پرداخته و در نتیجه به الگویی کلی از روش های استدلال اصولی دست یافته است. این الگو شامل نه دلیل است: تحلیل لغوی که عبارت است از تحلیل تبادری؛ تحلیل عرفی که یا به صورت تحلیل عقلائی (سیرۀ عقلائیّه) است و یا اطلاق گیری و یا تحلیل عملکرد موالی عرفیّه؛ ارتکازات فطری که نیازمند استدلال نظری نیست و خود دلیل است؛ دلیل عقلی که همان اقامۀ برهان به روش عقل فلسفی است؛ دلیل نقلی که شامل روایات معصومان است؛ دلیل ترکیبی که خود بر دو قسم است: دلیل عقلی – نقلی و دلیل عقلی - لفظی. پژوهه فرارو علاوه بر استخراج این الگوی استقرائی، در هر مورد از تبیین چیستی هر یک از ادلّه و ابعاد آنها و مباحث آسیب شناختی پیرامون آنها نیز دریغ نکرده است
- قرآن کریم.
- آخوند خراسانى، محمدکاظم، (1409)، کفایهالأصول، انتشارات آل البیت، قم.
- ابنادریس، محمد بن احمد، (1410)، السرائر، دفتر انتشارات اسلامى، قم.
- امام خمینى، روحالله، (1421)، کتاب البیع، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، تهران.
- امام خمینى، روحالله، (1426)، الاجتهاد و التقلید، تهران.
- امام خمینى، روحالله، (1381)، الاستصحاب، تهران.
- امام خمینى، روحالله، (1423)، تهذیب الأصول، تهران.
- امام خمینى، روحالله، (1376)، جواهر الأصول، تهران.
- امام خمینى، روحالله، (1415)، مناهج الوصول إلى علم الأصول. قم.
- بهبهانى، محمدباقر، (1415) الفوائد الحائریه، قم.
- الجیزانی، محمّد بن حسین، (1427)، معالم أصول الفقه عند أهل السنه والجماعه، دار ابن الجوزی.
- حر عاملى، محمد بن حسن، (1409)، وسائل الشیعه، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم.
- حسن بن زین الدین، (بیتا)، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، انتشارات اسلامی، قم.
- خوانساری، محمد، (1376)، منطق صوری، انتشارات آگاه، تهران.
- سبحانی، جعفر، (1383)، رسائل اصولیه، مؤسسه امام صادق (علیهالسلام)، قم.
- شیخ انصارى، مرتضى، (1383)، مطارحالأنظار، قم.
- شیخ انصارى، مرتضى، (1416)، فرائدالاصول، قم.
- صرامی، سیفالله، (1393)، منابع و ادله علم اصول فقه، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم.
- طوسی، محمد بن حسن، (1417)، العُده فی أصول الفقه، قم.
- قمى، ابوالقاسم بن محمدحسن، (1430)، القوانین المحکمة فی الأصول، قم.
- مشکینى اردبیلى، ابوالحسن، (1413)، الحاشیه علی کفایهالاُصول، قم.
- مظفر، محمدرضا، (1375)، أصول الفقه، انتشارات اسلامی، قم.
- نجفى، محمدحسن، (1404)، جواهر الکلام، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
- هادوی، مهدی، (1384)، فلسفه علم اصول فقه، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، شماره 1 ، صص 74 – 51.
_||_
1.Algazani, M. (2006). Malem Usul Alfeqh Enda Ahlalsonnat. Beirut: Dar Ibn Alghazi.
2. Ansari, M. (1963). Matareh Alanzar. Qom: Congress.
3. Ansari, M. (1995). Faraed Alusul. Qom: Congress.
4. Behbahani, M. B. (1994). Alfavaed Al-Haeryeh. Qom.
5. Hur Ameli, M. (1988). Vasaeel Alsheea. Qom: Alolbayt.
6. Ibn Edris, M. (1989). Alsaraer. Qom: Islamic Press.
7. Imam Khomeini, R. (1956). Javaher Alusul. Tehran: International Affairs Department.
8. Imam Khomeini, R. (1994). Manahej Alvsul Ela Alusul. Tehran: International Affairs Department.
9. Imam Khomeini, R. (2000). Albeye. Tehran: International Affairs Department.
10. Imam Khomeini, R. (2002). Tahzib Alusul. Tehran: International Affairs Department.
11. Imam Khomeini, R. (2005). Alejtehad Va Altaglid. Tehran: International Affairs Department.
12. Imam Khomeini, R. (2002). Alesteshab. Tehran: International Affairs Department.
13. Khonsari, M. (1956). Manteqe Suri. Tehran: Agah Press.
14. Khorasani, A. (1985). Kefayatol Usul. Qom: Aal Bayt Institute.
15.Mozaffar M. R. (1996). Usul Alfeqh. Qom: Islamic Press.
16. Meshkini, A. (2008). Alhashyeh Ala Kefayatilusul. Qom.
17. Najafi, M. H. (2017). Javaher Alkalam. Beirut: Dar Alehya Altorath Alarabi.
18. Qomi, A. (2008). Algavanin Almohkameh. Qom: Islamic Press.
19. Sobhani, J. (1963). Rasaele Usuleyeh. Qom: The Institute of Imam Sadiq.
20. Tousi, M. (1996). Aloddeh. Qom: Alolbayt.
