نقش ارتباطات غیرکلامی در غزليات فارسي شهريار

الموضوعات :

جمشید داس زرین ¹ , نرگس اسکویی ² , حسین داداشی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
2 - دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
3 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

تاريخ الإرسال : 09 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1445 تاريخ التأكيد : 03 الجمعة , شوال, 1445 تاريخ الإصدار : 12 الإثنين , ذو القعدة, 1445

الکلمات المفتاحية: ادبیات غنایی, ارتباطات غیرکلامی, تغزل, شهریار, مخاطب.,

ملخص المقالة :

غایت مطلوب هر گفتمانی و از جمله گفتمان‌های ادبی، آن است که علاوه بر انتقال پیام و رسانگی، بر ذهن و احساس مخاطب هم اثرگذار باشد. اصلي‌ترين خاصيت غزل شهريار همچون «آن» مصطلح حافظ، قابل درك، اما غيرقابل توصيف، جانداری و لطافت مثال‌زدنی و اثرگذاري پرشور و احساسي آن بر روح و جان مخاطب است. شهريار، عنان اختيار کنش‌های عاطفی و احساسات مخاطب را به‌راحتي در دست مي‌گيرد و او را همراه با خود، از هزار توي تجربيات ‌زيستۀ آدمي و در مراحل مختلف عمر مي‌گذراند. تحقيقات بسياري براي جست‌وجوي منشأ اين اثرگذاري در شعر شهريار انجام گرفته است كه آن را از یک‌سو در غناي حسي و گنجایی عاطفی-ادراکی «من» و شخصیت شهريار یعنی تحقیقات مؤلف‌محور و از سوی دیگر در توانايي‌هاي خلاقانۀ زباني و هنري او یعنی تحقیقات متن‌محور می‌جوید. مسالۀ اصلی تحقیق حاضر، بررسی کیفیت اثرگذاری غزل‌های فارسی شهریار از راهگذار علم ارتباطات و بررسی فرایند ارتباطات غیرکلامی بوده است. این تحقیق به روش‌ تحلیلی - توصیفی انجام شد و در آن این نتایج به‌دست آمد: شهریار به زیبایی، معانی موجود ولی ناپیدای زبان و فرهنگ را به هم پیوند داده و ضمن برقراری خویشاوندی بین زبان‌شناسی و فرهنگ، نیاز متقابل آن‌ها به یکدیگر را نشان می‌دهد. نکتة دیگری که از این اندیشة ژرف شهریار به لحاظ فرهنگی، اجتماعی و ارتباطی فهمیده می‌شود، توجه به نشانگر بودن حالت‌های بدنی است. نشانگر بودن به این معنا که عضو خاص مورد نظر، شکلی را به خود می‌گیرد که تابع فضا و مکان است.

المصادر:

آرژیل، مایکل (1990). روانشناسی ارتباط و حرکات بدن. ترجمۀ مرجان فرجی. تهران: مهتاب.
برکو، روی.ام؛ ولوین، اندرو دی؛ ولوین، دارلین آر (1382). مدیریت ارتباطات فردی و عمومی. ترجمه سید محمد اعرابی و داوود ایزدی. چاپ سوم. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1395). دیوان. به کوشش سایه. تهران: کارنامه.
سجودی، فرزان (1378). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: علم.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1385). کلیات. تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: هرمس.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383). موسیقی شعر. چاپ ششم. تهران: آگاه.
شهریار، سيدمحمدحسين (1401). کلیات دیوان شهریار. چاپ شصت و یکم. تهران: نگاه.
صائب، محمدعلی (1402). دیوان. دوجلد. چاپ یازدهم. به اهتمام جهانگیر منصور. تهران: نگاه.
عطار، فریدالدین (1395). تذکره‌الاولیاء. تصحیح محمد استعلامی. تهران: زوار.
عطار، فریدالدین (1401). مصیبت‌نامه. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. چاپ دهم. تهران: سخن.
فرانزوی، استفن آل (1386). روان‌شناسی اجتماعی. ترجمه مهرداد فیروز بخت. چاپ سوم. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی.
فربودنیا، بابک (1392). نظریه‌ها و مفاهیم ارتباطات در روابط عمومی، روزنامه‌نگاری و تبلیغات. تهران: مکتب ماهان.
فرهنگی، علی‌اکبر (1375). ارتباطات غیرکلامی: هنر استفاده از حرکات و آواها. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد میبد.
فرهنگی، علی‌اکبر؛ آذری، غلامرضا (1385). تحلیل محتوای ارتباطات غیرکلامی در بین کمدین‌های سینمای صامت کلاسیک هالیوود. نشریۀ هنرهای زیبا. 10 (25)، 87-96.
قبادی، علیرضا (1385). تفسیر اجتماعی فولکلور قوم ترکمن. رسالۀ دکتری. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه تهران. تهران. ايران.
محسنیان راد، مهدی (1385). ارتباط‌شناسی: میان فردی، گروهی، جمعی. تهران: سروش.
مشیری، فریدون (1402). بازتاب نفس صبحدمان. دوجلد. چاپ بیست و یکم. تهران: چشمه.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1387). مثنوی معنوی. تصحیح رینولد نیکلسون. تهران: فراروی.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1386). شرفنامه. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1389). لیلی و مجنون. تصحیح بهروز ثروتیان. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.