بررسی تاب‌آوری شهر بندرعباس در ابعاد و مؤلفه‌های زیست محیطی و ارائه راهبردهای مدیریت شهری

الموضوعات : آمایش محیط

نرجس درمانی ¹ (دانشجوی دکتری گروه مدیریت محیط زیست، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران)
حسین پرورش ² (استادیار گروه مدیریت محیط زیست، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس،ایران)
محسن دهقانی ³ (دانشیار گروه مدیریت محیط زیست، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران)
ولی علی پور ⁴ (دانشیار گروه بهداشت محیط دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هرمزگان)

تاريخ الإرسال : 25 السبت , صفر, 1443 تاريخ التأكيد : 25 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443 تاريخ الإصدار : 02 السبت , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: تاب‌آوری, مؤلفه¬های زیست‌محیطی مدیریت شهری, توانمند سازی دولت‌های محلی, بندر عباس.,

ملخص المقالة :

افزایش مخاطرات طبیعی و انسانی به ویژه در کشورهای در حال توسعه سبب توجه بیشتر به مفاهیمی از جمله آسیب¬پذیری و تاب¬آوری شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاب¬آوری شهر بندرعباس در ابعاد و مؤلفه‌های زیست-محیطی و ارائه راهبرد مدیریت شهری انجام شده است. جامعه و نمونه آماری پژوهش شامل خبرگان مسائل برنامه¬ریزی شهری است که به صورت نمونه¬هاي هدفمند انتخاب و مورد پرسشگري قرار گرفته¬اند (تعداد20 نفر). فرایند انجام این پژوهش شامل: ارزیابی، تحلیل و برآورد وضعیت تاب¬آوری شهر بندرعباس؛ اولویت‌بندی شاخص¬ها و مؤلفه¬های زیست¬محیطی؛ ارائه راهبرد توسط خبرگان جهت بهبود تاب¬آوری شهر بندرعباس می¬باشد. اکثر پژوهش¬های در ایران در بعد آسیب¬پذیری اجتماعی و اقتصادی انجام گرفته است اما در مطالعه حاضر ارتباط تاب¬آوری اکوسیستمی و شاخص¬های زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است. ارزیابی تاب¬آوری شهری در این پژوهش می‌تواند، روشی نو در مدیریت شهری محسوب شود. نتایج بررسی نشان می‌دهد: وضعیت تاب¬آوری شهری بندرعباس با مقدار محاسبه شده 29/3 مطلوب و در وضعیت مناسبی در مقابل بحران‌های زیست محیطی قرار دارد. در نهایت از آزمون فریدمن جهت رتبه‌بندی شاخص¬ها و مؤلفه¬های زیست‌محیطی شهر بندرعباس استفاده شده است و راهبردهای مدیریت شهری با استفاده از نظر خبرگان جهت بهبود تاب¬آوری شهر بندرعباس ارائه گردیده است.

المصادر:



اخلاقی، س ج.، طالشی، م .، (1397)، ارتقای تاب‌آوری جوامع محلی راهبرد آینده برای مقابله با خشکسالی مورد مطالعه: حوضه آبخیز حبله رود، طبیعت ایران/ جلد3،شماره3، پیاپی10، مرداد-شهریور.1397، صفحات 68-60.
افشین اخگر، ر.، شیعه، ا.، رضایی، م.، (1398)، ارزیابی رویکرد شهر بوم مبنا بر اساس توسعۀ پایدار به روش تحلیل ارزیابی یکپارچۀ محیطی(IEA)، نشریه علمی باغ نظر، 16(74)، مرداد 1398، صفحات 54-43.
بدیع بلادری، پ.، (1396)، پایان نامه تحلیل و بررسی وضعیت تاب­آوری زیست محیطی در شهر زابل، دانشکده ادبیات و علوم انسانی گروه جغرافیا، دانشگاه زابل، تعداد صفحات 210.
بزرگ زاده، ص.، شمس، م.، 1402، تاب‌آوری شهری و مخاطرات طبیعی، فصل نامه علمی – پژوهشی آمایش محیط، شماره 63، زمستان 1402، صفحات 68- 51.
تقوایی، م.، جوزی خمسلویی، ع.، 1401 ﺑﺮآورد ﻣﯿﺰان آﺳیب‌پذیریي و ﺗﺎب­آوري کارﺑﺮيﻫﺎي ﺷﻬﺮي در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺤﺮان و ﺗﺨﻠﯿﻪ اﺿﻄﺮاري ﻣﻮرد: ﻣﺪارسﻧﺎﺣﯿﻪ دوآﻣﻮزشی اﺻﻔﻬﺎن، فصلنامه علمی-پژوهشی آمایش محیط، شماره56، بهار 1401،صفحات 65-47.
جعفري، ع.، (1379).گيتاشناسي ايران. ج 3، دايرة‌المعارف جغرافيايي ايران، چ 1، تهران: گيتاشناسي، 1379، ص 199.
حسین زاده­ی دلیر،ک.، محمدیان،م.، سرداری، ر.، (1398)، «مروری برمفهوم تاب­آوری شهری»، فصلنامه علمی تخصصی مطالعات طراحی شهری و پژوهش­های شهری، سال دوم، شماره3 (پیاپی:6) تابستان(1398)، صفحات 78- 69.
سادات مظلوم، م.، رجبی، آ.،1402، ارائه الگوی تاب‌آوری اجتماعی در محلات قدیمی شهری (مطالعه موردی: محله اوین)، فصلنامه علمی- پژوهشی آمایش محیط، شماره 62، پاییز 1402، صفحات 19-1.
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش، استان هرمزگان، چاپ دهم، 1399، صفحات 63.
سازمان حمل و نقل و پايانه‌هاي كشور،(1380)، وزارت راه و ترابري. اطلس جاده‌هاي ايران (ويرايش دوم).تهران: همشهري، ص 134.
سجادي، ژ.، یارمرادي، ک.، کانونی، ر.، حیدری، م.، (1396)، نقش حکمرانی شایسته در ارتقاء کیفیت محیط زیست شهري از دیدگاه ساکنان، مطالعه موردی: مجله باغ فردوس منطقه 1 شهر تهران،1396، دو فصلنامه پژوهش­هاي بوم شناسی شهري، سال هشتم، شماره 1، پیاپی 15، بهار و تابستان 1396، صفحات 108- 95.
شیخی، م.، رفیعیان، م.، پیری، ا.، پشابادی، ش.، (1397)، ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری در شهرهای کوچک (مطالعه موردی: شهرکامیاران(، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال9، شمارۀپیاپی32، بهار1397. صفحات 82-67.
Admiral,H. Cornaro, A. (2020), Future cities, resilient cities – The role of underground space in achieving urban resilience, 1-6.https://dio.org/10.1016/j.undsp.2019.02.001.
Andersen, L. E., Cardona, M., (2013), Building resilenceagainst adverse shocks:What are the determinants ofvulnerability and resilence?: Development ResearchWorking ,Paper Series,1-21. Retrieved from: https://www.econstor.eu/dspace/bitstream/10419/ 7809/1/750070242.pdf
Avazpour, L., (2016), The Role of Social Capital in EnhancementRangeland Users in Toward Retrogressive Rangeland Trend (Case Study: Kalpush Area, Mayamey District, Semnan Province), Ms.c Thesis, Tarbiat Modarres University. p164.
Chang, S. E. (2014), Infrastructure resilience to disasters, TheBridge, 44. 36-41. Retrieved from:https://trid.trb.org/view.aspx?id=1328262.
Coconea, L.,Bellini, E., (2019) ,Advanced Traffic Management Systems supporting resilient smart cities, Transport Research Procedia 41 (2019) 556–558.
Hernantes, J., Maraña, P., Gimenez, R. ,Mari Sarriegi, J., Labaka, L., (2018), Towards resilient cities: A maturity model for operationally zing resilience’ Contents lists available at Science Direct Cities, Volume 84, January 2019, Pages 96-103.
(2015), Resilient City Agenda, Available at http://resilientcities2100 .iclei.org/ file admin /RC2100/files/Sendai _Conference/ICLEI_RCAgenda_201502.pdf. Retrieved September 9,.2016.
Kapucu,N., Ge, Y., Martin, Y., Williamson, Z.,(2021), Building a Sustainable and Safe Urban Environment , See discussions, stats, and author profiles for this publication at:

https://www.researchgate.net/publication/346515183,Urban Governance 1 (2021) 10–16 Contents lists available at ScienceDirect Urban Governance journal homepage: www.elsevier.com/locate/ugj DOI:10.13140/RG.2.2.18120.55040, pp 1-18.

Kim, D., Song S.K., (2018), Measuring changes in urban functional capacity for climate resilience: Perspectives from Korea, journal Futures ,102 (2018) 89–103. https:// doi.org/10.1016/ j.futures.2018. 05.001
Laframboise, N.,& ACEVEDO, S., (2014), Mother Nature. Finance & Development, 51, 44- 47. Retrieved

from:IMF_2014_Man_MotherNature.pdf

Malalgoda, C., Amaratunga, D. , Haigh, R., (2018), Empowering local governments in making cities resilient to disasters: research methodological perspectives, Procedia Engineering 212 (2018) 902–909, Available online at sciencedirect.com.
McPhearson, T., Andersson, E., Elmqvist, T.,& Frantzeskaki, N. (2015), Resilience of and through urban ecosystem services. Ecosystem Services, 12,pp 152–156. http://doi.org/10.1016/j.ecoser.2015.07.012
McPhearson, T., Hamstead, Z. A., Kremer, P., (2014), Urban ecosystem services for resilience planning and management in New York City, Ambio, 43(4), 502–515.
Meerow, S., & Newell, J. P. ,(2015), Resilience and complexity: A bibliometricreview and prospects forindustrial ecology. Journal of Industrial Ecology, 19(2),236–251. http://dx.doi.org/10.1111/jiec.12252.
Patten, T., (2016), The role of ecological wisdom in managing for sustainable interdependent urban and natural ecosystems،Journal of Landscape and Urban Planning,155,pp3–10. https://doi.org/10.1016/landurbplan. 2016.01.013
Pizzo, B., (2015), problematizing resilience: Implications for planning theory and practice. Cities .43: 133–140.

DOI:10,1016/j.cities.2014,11,015.

Sharifi ,A., (2019), “Resilient urban forms: A macro-scale analysis”, Contents lists available at Science Direct: Cities, Volume 85, February 2019, pp1-14. DOI: 1016/ J. CITIES. 2018. 11.023. Corpus ID: 158978671.
Sharifi ,A., Yamagata, Y. , (2018), Resilience-Oriented Urban Planning ,Global Carbon Project—Tsukuba International Office, National Institute for Environmental Studies, 16-2 Ono gawa, Tsukuba, Ibaraki Prefecture 305-8506,© Springer International Publishing AG, part of Springer Nature 2018, Resilience-Oriented Urban Planning, Lecture Notes in Energy 65,pp3-27. https://doi.org/10.1007/978-3-319-75798-8_1
Suárez, M., Gómez- Baggethun, M., Benayas, J., Tilbury, D., (2016), Towards an Urban Resilience Index: A Case Study in 50 Spanish Cities. Sustainability , 8(8): 774,pp 1-19. https://doi.org/10.3390/su8080774.
Widborg, A., (2017), The Challenge of Change: Planning for Social Urban Resilience. In Urban Regions Now & Tomorrow, Springer Fachmedien Wiesbaden: 99-119.pp 373–385. https:// doi. 10. 1007/ 978-3-658-16759-2-5. 2013. 204
Wikstrom, A., (2013), The Challenge of Change: Planning for social urban resilience: An analysis of contemporary planning aims and practices,pp 1-60. Retrieved from http:// www.diva-portal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A636112&dswid=mainwindow.
Yang ,Y., Thomas Ng، J., Xu3,F., Skit more,M., (2018), onwards sustainable and resilient high; h density cities through better integration of infrastructure networks, Sustainable Cities and SocietyVolume 42, October 2018, pp 407-422.