جغرافیای حافظ ابرو، تألیف حافظ ابرو (د. 833ﮬ)، مهم ترین اثر جغرافیایی عهد تیموری به زبان فارسی است. ازآنجاکه آثار جغرافیایی نوشته شده در دوره های متأخر غالبا وام دار آثار پیشین اند، جای طرح این پرسش هست که گزارش های جغرافیای حافظ ابرو تا چه اندازه از خود او است. برای تشخیص اصالت مطالب این اثر، داده های جغرافیاییِ آن با منابع سال ها و سده های پیشین مورد مطالعه تطبیقی قرار گرفت و در نتیجه مشخص شد تقویم البلدان، تألیف ابوالفدا (د. 732 ﮬ)، یکی از مهم ترین منابع حافظ ابرو بوده و سهم درخور توجهی در شکل گیری اثر جغرافیایی او داشته و افزوده های حافظ ابرو بر منقولات خود از تقویم البلدان، بااین که جای جای حاوی اشارات مهم و مشعر بر روزگار اوست، به لحاظ کمّی چندان درخور توجه نیست. تفاصيل المقالة

بررسی و ارزیابی منابع تاریخی و جغرافیایی اسلامی و تعیین میزان اصالت یا تقلیدی بودن آنها، راه گشای محققان این حوزه در چندوچون استفاده از آثار مذکور است. این گونه از بررسی ها درباره آثار متأخرتر، که مفروضا مبتنی بر آثار پیشینیان اند، ضرورت بیشتری می یابند. یکی از این دست منابع، خاتمه روضة الصفا است که بر سر مؤلف یا مؤلفانش اختلاف نظرهایی وجود دارد. نویسندگان این مقاله، با استقصای کامل در محتوای خاتمه و نیز با درپیش گرفتن روش مطالعه تطبیقی، دریافته اند که خاتمه روضة الصفا در واقع تألیف مشترک میرخواند، مؤلف روضة الصفا و نوه اش خواندمیر است که یادداشت های نیای خود را صورت بندی نهایی کرده و خود نیز مطالبی بر آنها افزوده است. هم‌چنین در این پژوهش معلوم شد که قریب به تمام داده های خاتمه (حدود نوددرصد)، برگرفته از نویسندگان، به ویژه جغرافیانویسان ادوار پیشین است و فقط حدود ده درصد از مطالب آن از آنِ مؤلفانش، میرخواند و خواندمیر، و درنتیجه اصیل و درخور اعتنا و دارای اهمیت ویژه است. تفاصيل المقالة