عطاملک جوینی از نویسندگان و مورّخان قرن هفتم هجری است که مدّت‌ها در خدمت امیر ارغون، حاکم مغول در ایران به خدمات دیوانی اشتغال داشت، گویا دبیر مخصوص او بود و به همین سبب در سفرهایی که امیر ارغون به قراقورم، پایتخت مغولستان می‌کرد همراه او بود و در این سفرها اطّلاعات فراوان درباره‌ی مغولان و تاریخ چنگیز و جانشینان وی فراهم کرد و همان اطّلاعات موثّق است که مطالب اساسی کتاب معروف او جهانگشای را تشکیل داده است از آنجائیکه یکی از رایج‌ترین شیوه‌های بهره‌گیری از آیات قرآن در آثار نویسندگان، اقتباس و تضمین است، تاریخ جهانگشای جوینی که یکی از برجسته‌ترین متون نگارش یافته به نثر فنّی می باشد ، از این شیوه بسیار بهره برده است و یکی از مواردی که مورد توجّه قرار گرفته ، جایگاه دستوری آیات قرآن در جملات است . از این منظر که آیات قرآن به عنوان رکن تکمیل‌کننده‌ی جمله از جهت نقش‌های دستوری : گاهی نقش مفعولی ، مضاف الیه ، صفت ، مسند و مانند آن را ایفا می‌کنند و نویسنده به گونه‌ای هنرمندانه از آیات قرآن ، از سویی برای غنای معنایی و از سوی دیگر به منظور زیبا سازی فضای کلام و نمایاندن هنر نویسندگی استفاده کرده است بنابراین در این مقاله ضمن اشاره به تضمین و اقتباس و اغراض آن در تاریخ جهانگشای جوینی ، انواع آن از دیدگاه‌های متفاوت بررسی شده است . همچنین در ادامه این مقاله ، ابتدا به معالجه‌ی امراض توسّط جادوگران و پری‌خوانان و نادرستی برخی از پیش‌بینی‌ها و درمان‌ ها در حرفه‌ی طبابت و هم‌چنین آگاهی یافتن از نشانه‌های امراض قبل از معالجت در آثار عطاملک جوینی به ویژه تاریخ جهانگشای جوینی می‌پردازد و در ادامه مزاج‌های چهارگانه را بازگو می‌کند و در پایان به برخی بیماری‌ها و داروها ، نشانه‌ی امراض ، آسیب‌ها و درمان‌ها می‌پردازد و در هر قسمت ، ضمن تعریف و شرح مبحث مورد نظر، مصداق‌هایی نیز از آثار عطاملک جوینی به عنوان نمونه می‌آورد. تفاصيل المقالة