شاهنشاهی ساسانی نه تنها از نظر ساختار اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و دینی دارای ویژگی‌های منحصر به فردی بود، بلکه از لحاظ شرایط جغرافیایی و وسعت قلمرویش نیز برجسته بود. بر طبق گزارش‌های تاریخی، پس از سقوط اشکانیان و به قدرت رسیدن ساسانیان، تمام ساختار اجتماعی ـ سیاسی جامعه و نیز نظام خاندانی، به‌عنوان یکی از نمادهای اصلی تداوم قدرت خاندان‌های حکومتگر، به عصر ساسانی منتقل شد. طی دوران اشکانی و ساسانی، اداره تمام امور کشور در دست «هفت خاندان» بود. این خاندان‌ها به‌عنوان اصلی‌ترین پایه‌های حفظ، پایداری و استمرار حاکمیت سیاسی در ایران محسوب می‌شدند. حوزه نفوذ سیاسی این خاندان‌ها در دوران باستان بسیار گسترده و قابل توجه است، به نحوی که نه تنها در بسیاری از مواقع، عزل و نصب پادشاهان به دست آن‌ها انجام می¬شد، بلکه گاهی تشکیل حکومت نیز توسط این خاندان‌ها صورت می¬گرفت. پژوهش حاضر در صدد است، به بررسی نقش خاندان¬های حکومتگر در دوره¬ ساسانی بپردازد. آثار باستان‌شناسی و گزارش‌های تاریخی مبنای این مطالعه بوده است. تاکنون پژوهش جامع و مستقلی دربارة خاندان¬های حکومتگر، جایگاه اجتماعی ـ سیاسی و تأثیرات آن‌ها در تحولات دوره ساسانی انجام نشده است و لذا اطلاعات بسیار اندک و پراکنده‌ای دربارة آن‌ها و عملکردشان در دستگاه سیاسی ایران وجود دارد. تفاصيل المقالة

بیان مسئله: یکی از دوره‌های تاریخ ایران پیش از اسلام عصر ساسانیان می‌باشد که به لحاظ زمانی، یکی از نقاط عطف تاریخ ایران، محسوب می‌شود. چرا که این برهه از تاریخ، نقطه تلاقی و برخورد اسلام و پیش از اسلام می‌باشد هدف: بررسی اوضاع سیاسی و دینی شاهنشاهی ساسانی تا قبل از خاندان مهرنرسی بپردازد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر تبیینی ـ تحلیلی و روش گردآوری مطالب اسنادی و ابزار پژوهش، فیش می‌باشد. یافته‌ها: سیاست و کشور‌داری اردشیر روی سه اصل ‌: تمرکـز سـلطنت و وحـدت ملت ایـران، همکـاری و همـاهنگی سـلطنت و روحانیـان و تقویـت کـیش مزدیـسنی، همراهی و سرپرستی از کشاورزان. او ابتدا با روحانیان زرتشتی متحد شد و یک مرجع دینی و موبد بزرگ به نام تنسر را مأمور تدوین و گردآوری متون مقدس کرد. اردشیر پس از دست یافتن به قدرت مهمترین مساله کشور و مأموریـت خـود را اتحـاد و یکپارچگی ایران می‌دانست؛ از عوامل دیگر گرایش به اتحاد دین و دولت داشتن فر ایزدی و وابستگی به خاندان اصیل سلطنت از جمله وابستگی به دودمان هخامشی بود. مورد دیگر در این رابطه سازش و التقاط در آیین و ایزدان مورد ستایش بوده است که ایـن التقاط مذکور در همه جوانب سیاست ساسانیان مشهود است. تفاصيل المقالة