-
المقاله
1 - نقش سرمایه اجتماعی در آمادگی افراد قبل از وقوع زلزله(مطالعه موردی: شهروندان شهر کرمان)فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری , العدد 1 , السنة 9 , بهار 1397بروز سوانح طبیعی از قبیل زلزله موضوعی جهانی است که عدم آمادگی در این زمینه میتواند منجر به خسارات فراوانی شود. در این بین سرمایه اجتماعی با پیوند افراد، گروهها و فراهم آوردن امکان مشارکت مردم در اقدامات جمعی از عوامل تأثیرگ أکثربروز سوانح طبیعی از قبیل زلزله موضوعی جهانی است که عدم آمادگی در این زمینه میتواند منجر به خسارات فراوانی شود. در این بین سرمایه اجتماعی با پیوند افراد، گروهها و فراهم آوردن امکان مشارکت مردم در اقدامات جمعی از عوامل تأثیرگذار در میزان آمادگی جوامع در برابر زلزله به شمار میرود. پژوهش حاضر با ماهیت توسعهای – کاربردی و روش توصیفی – تحلیلی با بهرهگیری از روشهای کمی و آماری به بررسی نقش سرمایه اجتماعی در آمادگی شهروندان قبل از وقوع زلزله در شهر کرمان پرداختهاست. دادههای مورد نیاز با استفاده از مطالعات کتابخانهای و بررسی میدانی در سطح خانوار گردآوری شده است. جامعه آماری خانوارهای شهر کرمان است که حجم نمونه طبق فرمول کوکران معادل ۳۵۰ خانوار برآورد شدهاست. پس از گردآوری دادهها، تحلیل تفاوت در میزان برخورداری از سرمایه اجتماعی با آزمونهای تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون تعقیبی توکی و همبستگی بین میزان سرمایه اجتماعی و پایگاه اقتصادی– اجتماعی خانوارها با همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاست. نتایج پژوهش نشان میدهد که بین مناطق به لحاظ برخورداری از مؤلفههای سرمایه اجتماعی با مقدار F برابر 956/5 تفاوت وجود دارد که منطقه چهار با میانگین 66/22، کمترین و منطقه دو با میانگین 73/26، بیشترین میزان سرمایه اجتماعی را دارند. اما این مقدار سرمایه اجتماعی در سطح پایین برآورد شدهاست. به طوری که میانگین سرمایه اجتماعی کل خانوارهای نمونه برابر با 60/24 در مقیاس 10 تا 46 است که این مقدار در مقایسه با میانگین نظری سرمایه اجتماعی (Mean= 30)، در سطح پایین میباشد، از طرفی بین میزان برخورداری خانوارها از سرمایه اجتماعی با سطح پایگاه اقتصادی – اجتماعی آنها در سطح معناداری (000/0) و مقدار ضریب پیرسون ، ̽ ̽ 190/0، همبستگی معنیداری وجود دارد. یعنی هر چه بر سرمایه اجتماعی جوامع افزوده شود مدیریت سوانح طبیعی و آمادگی افراد نیز در حد مطلوبتری خواهد بود. تفاصيل المقالة -
المقاله
2 - تبیین مؤلفههای کالبدی ارتقای زیست پذیری در بافتهای ناکارآمد شهری (نمونه موردی: بافت فرسوده شهر دوگنبدان)فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری , العدد 4 , السنة 13 , پاییز 1401هدف اصلی زیست پذیری شهری، بهبود کیفیت فضاهای شهری با مقیاس انسانی در شهرهای مدرن بوده است (Mahmudi et al, 2015). در واقع موج گستردۀ شهرنشینی و مشکلات آن همواره بهطور فزایندهای بر اهمیت زیست پذیری، به یک سیستم شهری که در آن بهسلامت اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و روانی هم أکثرهدف اصلی زیست پذیری شهری، بهبود کیفیت فضاهای شهری با مقیاس انسانی در شهرهای مدرن بوده است (Mahmudi et al, 2015). در واقع موج گستردۀ شهرنشینی و مشکلات آن همواره بهطور فزایندهای بر اهمیت زیست پذیری، به یک سیستم شهری که در آن بهسلامت اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و روانی همه ساکنانش توجه شده است، اطلاق میشود
هدف از پژوهش حاضر، بررسی و شناسایی مهمترین مؤلفههای کالبدی ارتقای زیست پذیری در بافتهای فرسوده شهر دوگنبدان است. نمونه آماری پژوهش، محدودههای جغرافیایی و اکولوژیکی بافت فرسوده شهر دوگنبدان و روش نمونه، نمونهبرداری هدفمند است. روش گردآوری دادهها و اطلاعات مبتنی بر روش اسنادی- کتابخانهای و میدانی – شبه ریاضی و همچنین جهت تجزیهوتحلیل دادهها و اطلاعات، از مدل تحلیل اثرات متقاطع بر پایه نرمافزار میک مک (Micmac) و تحلیل آثار متقاطع متوازن بر پایه CIB در نرمافزار (SanarioWizard) استفاده گردیده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که محدوده بافت فرسوده شهر دوگنبدان جمعیتی بالغ بر 22000 هزار نفر و 22 درصد از جمعیت شهری، 4500 واحد مسکونی را در خود جای داده است که از این تعداد 90 درصد ساختمانها قدمتی بالای 40 سال دارند. همچنین نتایج پژوهش نشان میدهد که تأثیرگذارترین و مهمترین پیشرانها جهت شکوفایی و بازآفرینی یافت فرسوده شهر دوگنبدان در بین دیگر شاخصها عبارتاند از: خدمات عمومی، مسیرهای دسترسی، نوع سازه، عدالت فضایی، توسعه اقتصادی، توجه به مردم و مشارکت آنها، تسهیلات، تأسیسات شهری (آب، برق و گاز و...)، مخاطرات، ICT و طرح جامع بازآفرینی. در همین راستا برنامهریزی ساختار فضایی بافت فرسوده شهر دوگنبدان در طرح جامع بافت فرسوده شهر دوگنبدان در افق بلندمدت (5 تا 10 سال)، مبتنی بررسی ویژگیهای اکولوژیکی محدوده بافت، شناسایی راهبردها و اقدامات موردنیاز در بافت و تدوین برنامه زمانی و مالی موجود در بافت فرسوده شهر دوگنبدان است. تفاصيل المقالة -
المقاله
3 - تحلیل راهبردی توسعه گردشگری رود دره های منطقه یاسوجفصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری , العدد 5 , السنة 13 , زمستان 1401این پژوهش با هدف «تحلیل راهبردی توسعه گردشگری رود دره های یاسوج» مورد تحقیق قرار گرفته است. در این راستا؛ منطقه یاسوج به عنوان گنجینه طبیعت گردی و وجود مناطق بکر طبیعی و جاذبه های دیدنی و بویژه وجود رود های بشار، خرسان، زهره، مارون، نازمکان و حتی آبشار بزرگ أکثراین پژوهش با هدف «تحلیل راهبردی توسعه گردشگری رود دره های یاسوج» مورد تحقیق قرار گرفته است. در این راستا؛ منطقه یاسوج به عنوان گنجینه طبیعت گردی و وجود مناطق بکر طبیعی و جاذبه های دیدنی و بویژه وجود رود های بشار، خرسان، زهره، مارون، نازمکان و حتی آبشار بزرگ یاسوج، ظرفیت طبیعت گردی با تاکید بر گردشگری رود دره ها را دارد. این که؛ ابعاد کالبدی- فضایی، اقتصادی- مالی، اجتماعی- فرهنگی و مدیریتی- قانونی توسعه طبیعت گردی رود دره های یاسوج از چه نقاط قوت و ضعفی برخورداراند و فرصت ها و تهدیدهای پیش رو کدام اند؟ مهم ترین نکات و پرسش های است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است. روش این تحقیق، ترکیبی از رویکردهای کیفی و کمی است. داده های تحقیق با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه و پیمایش میدانی جمع آوری شده است. جامعه آماری تحقیق کارشناسان نهادهای دولتی و عمومی یاسوج و ساکنین منطق یاسوج است.در بخش کیفی 12 نفر از ساکنین و 10 نفر از کارشناسان مصاحبه به عمل آمده است و در بخش پیمایشی به تعداد 139 نفر از کارشناسان نهادهای دولتی و عمومی حجم نمونه به صورت هدفمند انتخاب شده است. شیوه تجزیه و تحلیل داده ها، تحلیل محتوای کیفی و استفاده از روش سوات(SWOT) است. نتایج تحلیل داخلی(IFE)و خارجی(EFE) توسعه گردشگری رود دره های یاسوج نشان می دهد که تعداد 21شاخص قوت و 27 شاخص ضعف شناسایی و احصاء شده است. همچنین؛ برای توسعه گردشگری رود دره های یاسوج 11 فرصت و 17 تهدید شناسایی شده است. به طور کلی؛ مجموعه نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدهای ابعاد چهار گانه توسعه مطلوب گردشگری رود دره های منطقه یاسوج به ترتیب32/2 و21/2 می باشد که با ترسیم آن در نمودار سوات(SWOT) مشخص می شود راهبردهای توسعه مطلوب گردشگری رود دره های یاسوج در بخش راهبردهای تدافعی قرار می گیرد که البته این نوع راهبردها مبتنی بر ترکیب نقاط ضعف و تهدیدهاست. تفاصيل المقالة -
المقاله
4 - ارزیابی جایگاه گردشگری بافت تاریخی شهر یزد در روند مدل تخریب خلاقفصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری , العدد 2 , السنة 13 , تابستان 1401بر اساس الگوی «تخریب خلاق»، وقتی ثروت در جامعه انباشته و توزیع میشود، آن جامعه باید متحول شده و از شیوه سنتی خود به یکچیز جدید و مناسبتر تبدیل شود تا به مرحله بعدی توسعه برسد. این روند هم خلاقانه و هم مخرب بوده و یک نوسازی پویا است که میتواند ساختار سنتی أکثربر اساس الگوی «تخریب خلاق»، وقتی ثروت در جامعه انباشته و توزیع میشود، آن جامعه باید متحول شده و از شیوه سنتی خود به یکچیز جدید و مناسبتر تبدیل شود تا به مرحله بعدی توسعه برسد. این روند هم خلاقانه و هم مخرب بوده و یک نوسازی پویا است که میتواند ساختار سنتی قدرت و ثروت را پشت سر بگذارد. این تحول بیانگر پیوند میان منابع اقتصادی و تحقیق و پژوهش و عامل حرکت روبهجلو درراه نوآوری و رسیدن به پویایی است.از طریق این مدل میتوان جایگاه یک سایت گردشگری را در مراحل پنجگانه آن ارزیابی و بهتناسب آن اقدام به برنامهریزی نمود. پژوهش ازنظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت، اسنادی پیمایشی است. گردآوری دادهها با استفاده از بازدید میدانی و پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش، ساکنان بافت تاریخی شهر یزد میباشد. تعداد 380 نفر بهعنوان نمونه بر اساس فرمول کوکران و به شیوه طبقهای تصادفی انتخاب و مورد آزمون قرارگرفته است. تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS صورت گرفته و درنهایت نتایج با بررسی تطبیقی مراحل و خصوصیات مدل تخریب خلاق استخراج گردیده است. بر اساس تحلیلهای صورت گرفته، میزان رضایتمندی ساکنان از گردشگری و فعالیتهای مرتبط در حد بالا بوده اما نگرانی آنها از ناهنجاریهای به وجود آمده مشهود میباشد. با توجه به حمایتهایی که از خلاقیت و کارآفرینی صورت گرفته، میزان سرمایهگذاریها افزایشیافته و در جهت تلفیق کاربریهای سنتی و مدرن میباشد. بر اساس یافتههای تحقیق، محدوده موردمطالعه در مرحله کالای پیشرفته قرار داشته که میبایست برنامه ریزان به ویژگیهای این مرحله توجه نموده و راهبردها و اهداف متناسب با آن تعیین نمایند. تفاصيل المقالة -
المقاله
5 - تحلیل اهمیت – عملکرد شاخصهای حکمروایی خوب در شهر میراث جهانی یزدفصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری , العدد 4 , السنة 12 , پاییز 1400چکیده در هر جامعهای هنگام جست و جو برای راه حل توسعه پایدار، همواره حکمروایی خوب به عنوان یک ابزار حیاتی برای پیشبرد توسعه پایدار مطرح میگردد و به صورت یک عنصر حیاتی در استراتژیهای توسعه پایدار گنجانیده شده است. در همین راستا و به منظور أکثرچکیده در هر جامعهای هنگام جست و جو برای راه حل توسعه پایدار، همواره حکمروایی خوب به عنوان یک ابزار حیاتی برای پیشبرد توسعه پایدار مطرح میگردد و به صورت یک عنصر حیاتی در استراتژیهای توسعه پایدار گنجانیده شده است. در همین راستا و به منظور ایجاد بستر مناسب توسعه گردشگری به ویژه در شهرهای مقصد گردشگری، حکمروایی خوب شهری و نزدیک شدن به شاخصهای آن ضرورتی اساسی است. هدف اصلی این پژوهش نیز بررسی میزان اهمیت و عملکرد هر یک از شاخصهای حکمروایی خوب در شهر میراث جهانی یزد است. تا از این طریق از یک سو به مهمترین و کم اهمیتترین شاخصها پی برد و از سوی دیگر میزان عملکرد هر یک از شاخصها تعیین شود تا کمبودها مورد توجه قرار گیرد و برنامهریزیهایی جهت ارتقاء شرایط انجام شود. پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش در زمره پژوهشهای توصیفی - پیمایشی است. به منظور گردآوری دادهها از روش کتابخانهای و روشهای میدانی شامل مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری کارشناسانی است که تحصیلات دانشگاهی دکتری در رشتههای مرتبط با امور شهری دارند. جهت نمونهگیری از بین کارشناسان از روش نمونهگیری قضاوتی که یکی از شیوههای نمونهگیری هدفمند است استفاده شده است. برای تحلیل دادهها نیز از روش IPA[1] بهره گرفته شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد از بعد اهمیت، مشارکت با میانگین 00/7، پاسخگویی و عدالت با میانگین 60/6 با اهمیتترین و شاخصهای اجماعسازی با میانگین 80/3، شفافیت و تمرکززدایی با میانگین 00/4 کم اهمیتترین شاخصها شناخته شدهاست. از طرفی از نظر میزان عملکرد شاخص اثربخشی و کارایی با میانگین 60/6 بیشترین عملکرد و مشارکت با میانگین 80/3، پاسخگویی، مسئولیتپذیری و امنیت با میانگین 20/4 کمترین عملکرد را به خود اختصاص داده است از طرفی با توجه به نتایج آزمون t همبسته و با عنایت به اینکه مقدار Sig (سطح معناداری) در همه شاخصها برابر با صفر و کمتر از 05/0 است لذا تفاوت میانگینها در همه شاخصها از سطح معناداری برخوردارند و از سویی نتیجه رابطه (P-I) نیز در اکثر شاخصها منفی شده است که این نشان دهنده فاصله همه شاخصها از وضعیت ایدهال است. تفاصيل المقالة