کمپرسورها به دلیل کاربرد گسترده‌ای که در صنایع مختلف برای فشرده‌سازی و انتقال گازها دارند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. با توجه به افزایش روزافزون کاربرد کمپرسورها در صنعت، تعیین یک مدل ریاضی برای کمپرسور جهت طراحی سیستم کنترلی، تجزیه ‌و تحلیل و شبیه سازی کامپیوتری آن بسیار مهم است. همچنین در سال‌های اخیر مدل سازی های هوشمند نظیر شبکه عصبی و فازی به علت عملکرد واقع‌بینانه‌تر این مدل ها مورد توجه محققین قرارگرفته است و از انواع آن برای مدل سازی استفاده ‌شده است. روش های هوشمند دارای قابلیت بالایی برای برقراری ارتباط بین داده های ورودی و خروجی است. پدیده سرج در کمپرسورها یک مورد چالش برانگیز بوده چرا که خیلی سریع اتفاق افتاده و باعث آسیب به کمپرسور و مراحل تولید خواهد شد. این پدیده به صورت یک ناپایداری در جریان کاری کمپرسور تعریف می شود. کنترل پدیده سرج باعث گسترش محدوده عملیاتی کارکرد کمپرسور می گردد و از رخداد این پدیده جلوگیری می کند. در این مقاله مروری بر مدل سازی، پدیده سرج و انواع کنترل فعال و غیرفعال سرج بررسی می گردد. برای مدل سازی مدل مورگریتز و مدل های هوشمند مورد بررسی قرار گرفته اند که با توجه به نتایج به دست آمده می توان بیان کرد که مدل مورگریتز با گذشت زمان خطای بیشتری نسبت به مدل های هوشمند دارد و مدل مناسبی برای کمپرسور نیست. در ادامه کنترل پدیده سرج در کمپرسور به روش های فعال و غیرفعال بررسی می شود که کنترل کمپرسور در روش فعال نیازی به منحنی عملکرد کمپرسور نیست ولی در روش غیرفعال با استفاده از منحنی عملکرد و ایجاد حاشیه امنیت از خط سرج کمپرسور را کنترل نموده تا وارد پدیده سرج نشود. همین امر باعث می شود که عملکرد کنترل فعال نسبت به کنترل غیرفعال بهینه تر و مناسب تر باشد. تفاصيل المقالة