-
المقاله
1 - تحلیلی بر آسیب شناسی اثرات کالبدی توسعه گردشگری در سکونتگاههای روستایی شهرستان لنگرودنگرش های نو در جغرافیای انسانی , العدد 2 , السنة 12 , تابستان 1399در جهان معاصر گردشگری بعنوان عاملی در جهت بهبود کیفیت زندگی جوامع تلقی میشود این صنعت که بر پایه توجه گردشگران به بازدید از انواع جاذبه در روستا استوار است همواره پیامدهای مثبت و منفی زیادی را در پی داشته است بنابراین توجه ویژه به بعد کالبدی فعالیتها در جهت استفاده به أکثردر جهان معاصر گردشگری بعنوان عاملی در جهت بهبود کیفیت زندگی جوامع تلقی میشود این صنعت که بر پایه توجه گردشگران به بازدید از انواع جاذبه در روستا استوار است همواره پیامدهای مثبت و منفی زیادی را در پی داشته است بنابراین توجه ویژه به بعد کالبدی فعالیتها در جهت استفاده بهینه از منابع و کاهش اثرات منفی در نواحی روستایی از جمله اقدامات لازم و ضروری میباشد. زیرا گردشگری همواره با تغییرات کالبدی در مقاصد گردشگری منجر میگردد و اگر این تغییرات با برنامهریزی همراه نباشد، به آسیبهای غیرقابل برگشت منتهی میگردد. آسیبشناسی فعالیتهای گردشگری در نواحی روستایی شهرستان لنگرود، هدف اصلی این پژوهش میباشد که از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع اسنادی و مطالعات پیمایشی و میدانی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش 15 روستای دارای گردشگری روستایی شهرستان لنگرود بوده که به شیوه هدفمند و قضاوتی انتخاب شدهاند. حجم نمونه با استفاده از روش کوکران، 342 نمونه برآورد شده که به روش تصادفی- سهمیهای بین ساکنان محلی روستاهای نمونه توزیع شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که پیامدهای نامطلوب کالبدی ناشی از گردشگری روستایی در همه گویهها بالاتر از حد متوسط بوده است و این نشاندهنده شدت آسیبهای کالبدی ناشی از توسعه گردشگری در سطح محدوده مورد مطالعه است. اما در بین مؤلفههای مورد بررسی، از بین رفتن اراضی قابل استفاده برای کشاورزی، با میانگین وزنی 09/4 بیشترین آسیب کالبدی را از توسعه گردشگری در نواحی روستایی شهرستان لنگرود داشته است. تفاصيل المقالة -
المقاله
2 - نقش تحولات مسکن بر کیفیت محیطی مناطق روستایی با تاکید بر مؤلفه سرزندگی (مطالعه موردی: بخش سنگر شهرستان رشت)نگرش های نو در جغرافیای انسانی , العدد 2 , السنة 11 , تابستان 1398چکیده سیاستگذاری مربوط به مسکن در تمامی کشورها از اهمیت ویژهای برخوردار است تا جایی که بدون در نظر گرفتن تحولات و مؤلفههای آن، که قرار است سازنده و محمل آسایش روانی انسان باشد ممکن است در اثر فشار محیط نتواند این نیازها را برآورده سازد. پژوهش حاضر در پی پاسخ دادن به أکثرچکیده سیاستگذاری مربوط به مسکن در تمامی کشورها از اهمیت ویژهای برخوردار است تا جایی که بدون در نظر گرفتن تحولات و مؤلفههای آن، که قرار است سازنده و محمل آسایش روانی انسان باشد ممکن است در اثر فشار محیط نتواند این نیازها را برآورده سازد. پژوهش حاضر در پی پاسخ دادن به این سؤال است که تحولات مسکن چه تاثیری بر شاخصهای کیفیت محیطی با تاکید بر مؤلفه سرزندگی در بخش سنگر شهرستان رشت می گذارد؟ و این شاخصها در محدوده مطالعاتی از منظر ذهنی ساکنان چگونه تحلیل میشوند؟ برای رسیدن به این مهم، از روش توصیفی- تحلیلی و نرمافزار Spss در تحلیل دادهها استفاده شده و با بهکارگیری آزمونهای آنالیز واریانس یکطرفه و آزمون T یکطرفه و زوجی، به ارزیابی هرکدام شاخصها پرداخته شده است. با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 344 پرسشنامه در روستاهای مورد مطالعه توزیع گردیده است. این پرسشنامهها تأثیرپذیری کیفیت محیط را در مقابل تحولات مسکن از طریق مؤلفه سرزندگی مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل بیانگر آن است که شاخص امنیت مساکن روستایی بیش از پیش بر مولفه سرزندگی در محیط مناطق روستایی ارجحت یافته تا جایی که روستاییان گویه های مرتبط با متغیر ایمنی را بیش از گویه های دیگر در تحولات مسکن مدنظر قرار میدهند و از دید روستاییان، امتیاز مؤلفه سرزندگی محیط روستا در طراحی مسکن روستایی در سطح متوسط ارزیابیشده است. تفاصيل المقالة -
المقاله
3 - امکان سنجی استقرار صنایع کوچک (تبدیلی کشاورزی ) با استفاده از مدل تحلیلیSWOT مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشتنگرش های نو در جغرافیای انسانی , العدد 4 , السنة 4 , پاییز 1391چکیده صنعتی کردن روستاها با توجه به رسالتها و اهدافی که به دنبال خواهد داشت ،گامی اساسی جهت نیل به توسعه پایدار روستایی میباشد. مقاله حاضر امکان سنجی استقرار صنایع کوچک (تبدیلی کشاورزی )در روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت را با توجه به قابلیتها ومحدودیتهای پیش أکثرچکیده صنعتی کردن روستاها با توجه به رسالتها و اهدافی که به دنبال خواهد داشت ،گامی اساسی جهت نیل به توسعه پایدار روستایی میباشد. مقاله حاضر امکان سنجی استقرار صنایع کوچک (تبدیلی کشاورزی )در روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت را با توجه به قابلیتها ومحدودیتهای پیش روی هدف و همچنین تعیین و ارائه استراتژیها و راهکارهای مناسب را در خصوص هدف مورد نظر مورد بررسی قرار داده است. و بر این اساس پرسش کلیدی پژوهش عبارتست از اینکه آیا امکان ایجاد صنایع تبدیلی کشاورزی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت وجود دارد یا نه؟ بدین منظور پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و مبنای روش آن توصیفی – تحلیلی است.جهت ارائه استراتژیهای و راهکارهای مناسب از طریق تعیین نقاط قوت ،ضعف، فرصتها و تهدیدها از مدل تحلیلی SWOTاستفاده شده است. نتایج حاصله حاکی از آن است که محدوده مورد مطالعه جهت استقرار صنایع از نقاط قوت و فرصت بیشتری همچون ویژگیهای زیست محیطی ،اقتصادی و اجتماعی نسبت به تعداد ضعفهاو تهدیدها پیش رو دارامیباشد، بنابراین علاوه برکارکردهای فعلی میتوان کارکرد صنعتی را جهت رسیدن به توسعه پایدار برایش در نظر گرفت. تفاصيل المقالة -
المقاله
4 - تحلیل نظام مدیریت نوین روستایی و توسعه محیطی- اکولوژیک و کالبدی-فضایی روستایی (مطالعه موردی: ناحیه مرکزی استان گیلان)نگرش های نو در جغرافیای انسانی , العدد 2 , السنة 11 , تابستان 1398چکیده هدف اصلی از انجام این پژوهش تحلیل نظام تحلیل نظام مدیریت نوین روستایی و توسعه محیطی- اکولوژیک و کالبدی-فضایی روستایی در ناحیه مرکزی گیلان است. جامعه آماری پژوهش ناحیه مرکزی استان گیلان، شامل ۹۳۹ روستا میباشد. به منظور انتخاب نمونهها به نسبت روستاهای هر شهرستان أکثرچکیده هدف اصلی از انجام این پژوهش تحلیل نظام تحلیل نظام مدیریت نوین روستایی و توسعه محیطی- اکولوژیک و کالبدی-فضایی روستایی در ناحیه مرکزی گیلان است. جامعه آماری پژوهش ناحیه مرکزی استان گیلان، شامل ۹۳۹ روستا میباشد. به منظور انتخاب نمونهها به نسبت روستاهای هر شهرستان در ناحیه و با توجه به جمعیت و وضعیت جغرافیایی، تعداد 120 روستا به صورت تصادفی انتخاب شد. با استفاده از پرسشنامه، نظر کارشناسان و متخصصان امر جمعآوری گردید. بعد از جمعآوری دادهها و استخراج اطلاعات، طبقهبندی و تهیه جداول توزیع فراوانی دادهها به منظور آزمون فرضیه ها و ارزیابی آنها، مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. به منظور سـنجش بعد محیطی- اکولوژیک، 26 گویه در پرسشنامه طراحی شد. میانگین کل گویههای محیطی- اکولوژیک برابر 68/3 شده است که چون از متوسط میانگین طیف یعنی 3 بالاتر شده است؛ بنابراین میتوان نتیجه گرفت که بهبود نظام مدیریت نوین روستایی بر توسعه ابعاد محیطی- اکولوژیک روستاها مؤثر است. با توجه به تحلیل انجام شده، بهبود وضع زیستمحیطی روستا، همکاری با واحدهای امدادرسانی در زمان وقوع حوادث، مراقبت بر سلامت دام، طیور و آبزیان از طریق واکسیناسیون، تهیه طرحهای پیشنهادی در زمینههای محیطی-اکولوژیک، حفظ منابع طبیعی از بیشترین فراوانی برخوردار بوده است. همچنین درستی و ارتباط متغیرها در فرضیه از طریق آزمون t مورد تأیید قرارگرفت. به منظور سنجش بعد کالبدی- فضایی، 12 گویه در پرسشنامه طراحی شد. در مجموع، میانگین کل گویههای کالبدی- فضایی برابر 94/3 شده است که چون از متوسط میانگین طیف یعنی 3 بالاتر شده است؛ بنابراین میتوان نتیجه گرفت که بهبود نظام مدیریت نوین روستایی بر توسعه ابعاد کالبدی-فضایی روستاها مؤثر است. با توجه به تحلیل انجام شده، گویههای صدور پروانه ساخت در محدوده قانونی روستا، توسعه زیرساختهای مختلف در روستا، میزان همکاری با بنیاد مسکن در اجرای طرح هادی، ارتقاء کیفیت خانههای روستایی و مقاومسازی آنها در بخش کالبدی- فضایی با کسب بیشترین امتیازات، نسبت به سایر گویهها، از بیشترین فراوانی برخوردار بوده است. همچنین درستی و ارتباط متغیرها در فرضیه از طریق آزمون t مورد تأیید قرار گرفت. تفاصيل المقالة -
المقاله
5 - آسیب شناسی خانه های دوم در نواحی روستایی شهرستان لاهیجان در دو دهه اخیرجغرافیا و مطالعات محیطی , العدد 1 , السنة 11 , بهار 1401شهرستان لاهیجان با داشتن جاذبه های طبیعی و فرهنگی فراوان همواره به عنوان یکی از کانونهای گردشگری در استان گیلان بوده است. نواحی روستایی این شهرستان نیز با برخورداری از محیط طبیعی بکر در هر یک از بخشهای نواحی کوهستانی، کوهپایهای و جلگهای- ساحلی و همچنین جاذبههای فرهنگ أکثرشهرستان لاهیجان با داشتن جاذبه های طبیعی و فرهنگی فراوان همواره به عنوان یکی از کانونهای گردشگری در استان گیلان بوده است. نواحی روستایی این شهرستان نیز با برخورداری از محیط طبیعی بکر در هر یک از بخشهای نواحی کوهستانی، کوهپایهای و جلگهای- ساحلی و همچنین جاذبههای فرهنگی و انسانی، یکی از مقاصد اصلی گردشگری این شهرستان به شمار میآید. اما گسترش جریانهای گردشگری دراین شهرستان که عموماً بدون برنامه ریزی و عدم مدیریت کافی همراه میباشد اثرات مثبت و منفی فراوانی را در زمینههای، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی- فضایی به همراه داشته است. هدف این پژوهش بررسی رابطه خانههای دوم با آسیبشناسی نواحی روستایی شهرستان لاهیجان میباشد. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کارشناسان و خبرگان شهرستان لاهیجان بودند که به شیوه هدفمند 125 نفر از آنها انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده پرسشنامه محقق ساخته زیستپذیری بود که روایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 79/0 بود. دادهها با استفاده از نرمافزار spss و amos و با استفاده از ضریب همبستگی و تحلیل واریانس مورد تجریه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد بین تمام مؤلفههای زیست پذیری و گردشگری خانههای دوم رابطه معنادار وجود دارد و گسترش خانههای دوم در مناطق کوهستانی و جنگلی بیشتر از مناطق ساحلی بوده است و تاثیرات بخش کالبدی- فیزیکی از گردشگری خانههای دوم بیشتر از بخشهای دیگر بوده است. تفاصيل المقالة -
المقاله
6 - شهر دانش بنیان: استراتژی توسعه آینده شهر زنجان به عنوان یک شهر پایدار و خلاقآمایش محیط , العدد 5 , السنة 9 , زمستان 1395بسیاری از شهرها در حال حاضر در سراسر جهان خود را به عنوان شهرهای دانش بنیان معرفی میکنند و سعی در جذب کسب و کار مبتنی بر دانش و کارکنان مرتبط با آن دارند. دیگر شهرها مشغول طراحی استراتژیها و برنامه هایی برای تبدیل شدن به شهرهای دانش بنیان هستند. به منظور تبدیل شدن به یک أکثربسیاری از شهرها در حال حاضر در سراسر جهان خود را به عنوان شهرهای دانش بنیان معرفی میکنند و سعی در جذب کسب و کار مبتنی بر دانش و کارکنان مرتبط با آن دارند. دیگر شهرها مشغول طراحی استراتژیها و برنامه هایی برای تبدیل شدن به شهرهای دانش بنیان هستند. به منظور تبدیل شدن به یک شهر دانش بنیان موفق، باید تغییراتی در الگوهای عملکردی و فضایی شهر ایجاد شود. الزامات فضایی مستلزم تغییراتی در کالبد شهری و الزامات عملکردی مستلزم تغییراتی در عملکرد و کاربریهای شهری است. شهر زنجان به دلیل قرارگیری در مسیر ارتباطی تهران – تبریز – اروپا، برخوداری از شبکههای ارتباطی بزرگراهی، ریلی، هوایی و واقع شدن در محدوده شعاع 120 کیلومتری تهران، وجود زیرساختهای صنعتی تجهیز شده در مقیاس ملی و منطقهای و توان جذب سرریزهای صنعتی تهران، برخورداری از زمینههای مناسب فرهنگی و جاذبههای گردشگری تاریخی، طبیعی و اکوتوریسم و وجود مراکز دانشگاهی متعدد و احراز قطب علمی در رشته فیزیک و ... شرایط لازم برای جذب سرمایه گذاران بخش خصوصی و به خصوص طبقه خلاق شهری را دارد. در این تحقیق دو الگوی کلان برای توسعه آتی شهر زنجان در نظر گرفته شده است که پس از تشریح الگوهای مذکور براساس روش AHP الگوها امتیاز بندی شدند ودر نهایت الگوی مطلوب کلان و پس از آن الگوی توسعه آتی شهر (دانش بنیان ) ارایه شد. بررسی جامع شهر زنجان نشان داد که این شهر شرایط لازم را برای تبدیل شدن به یک شهر دانش بنیان دارا میباشد و باید الزامات فضایی و کارکردی مرتبط با آن فراهم شود. تفاصيل المقالة -
المقاله
7 - نقش گردشگری خانههای دوم در تغییرات کالبدی و زیست محیطی شهرستان لاهیجان طی دو دهه اخیر(مطالعه موردی: دهستان شیرجوپشت شهرستان لاهیجان)جغرافیایی فضای گردشگری , العدد 4 , السنة 10 , پاییز 1400یکی از راهبردهای اساسی در زمینه توسعه روستایی که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته و در بسیاری از کشورها نتایج مثبت به همراه داشته است توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستایی میباشد. اما این راهبرد در ایران و به ویژه در منطقه مورد مطالعه با پدیدهای به نام خانهها أکثریکی از راهبردهای اساسی در زمینه توسعه روستایی که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته و در بسیاری از کشورها نتایج مثبت به همراه داشته است توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستایی میباشد. اما این راهبرد در ایران و به ویژه در منطقه مورد مطالعه با پدیدهای به نام خانههای دوم همراه بوده که نتایج این گسترش پیامدهای منفی زیادی در ابعاد کالبدی، اقتصادی، زیست محیطی و فرهنگی و اجتماعی به همراه داشته است. نواحی روستایی دهستان لیل از بخش مرکزی شهرستان لاهیجان طی دو دهه اخیر با رونق صنعت گردشگری با پدیده گسترش خانههای دوم همراه بوده است. در این تحقیق با استفاده از روشهای توصیفی- تحلیلی و آزمونهای آماری به اثرات گسترش خانههای دوم بر تغییرات کالبدی و زیست محیطی نواحی روستایی دهستان لیل پرداخته شده است. نتایج نشان داد که گسترش خانههای دوم بیشترین تأثیر را در بخش کالبدی روستاها داشته است. از اثرات منفی بخش کالبدی میتوان تغییر در چشمانداز روستایی و شهری شدن سکونتگاه، برهم خوردن ساختار سنتی و همگونی ساخت وساز، از بین رفتن زیبایی ظاهری روستا، تغییر در واحدهای مسکونی و تجاری نام برد و همچنین تغییر کاربری اراضی، تسطیع دامنه کوهها، افزایش تولید زباله و تغییرات واحدهای کارگاهی و شاغلان مردم محلی از مهمترین اثرات منفی در بخش زیست محیطی میباشند. تفاصيل المقالة -
المقاله
8 - تحلیلی بر آسیب شناسی اثرات کالبدی توسعه گردشگری در سکونتگاههای روستایی شهرستان لنگرودفصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی , العدد 2 , السنة 12 , تابستان 1399در جهان معاصر گردشگری بعنوان عاملی در جهت بهبود کیفیت زندگی جوامع تلقی میشود این صنعت که بر پایه توجه گردشگران به بازدید از انواع جاذبه در روستا استوار است همواره پیامدهای مثبت و منفی زیادی را در پی داشته است بنابراین توجه ویژه به بعد کالبدی فعالیتها در جهت استفاده به أکثردر جهان معاصر گردشگری بعنوان عاملی در جهت بهبود کیفیت زندگی جوامع تلقی میشود این صنعت که بر پایه توجه گردشگران به بازدید از انواع جاذبه در روستا استوار است همواره پیامدهای مثبت و منفی زیادی را در پی داشته است بنابراین توجه ویژه به بعد کالبدی فعالیتها در جهت استفاده بهینه از منابع و کاهش اثرات منفی در نواحی روستایی از جمله اقدامات لازم و ضروری میباشد. زیرا گردشگری همواره با تغییرات کالبدی در مقاصد گردشگری منجر میگردد و اگر این تغییرات با برنامهریزی همراه نباشد، به آسیبهای غیرقابل برگشت منتهی میگردد. آسیبشناسی فعالیتهای گردشگری در نواحی روستایی شهرستان لنگرود، هدف اصلی این پژوهش میباشد که از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع اسنادی و مطالعات پیمایشی و میدانی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش 15 روستای دارای گردشگری روستایی شهرستان لنگرود بوده که به شیوه هدفمند و قضاوتی انتخاب شدهاند. حجم نمونه با استفاده از روش کوکران، 342 نمونه برآورد شده که به روش تصادفی- سهمیهای بین ساکنان محلی روستاهای نمونه توزیع شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که پیامدهای نامطلوب کالبدی ناشی از گردشگری روستایی در همه گویهها بالاتر از حد متوسط بوده است و این نشاندهنده شدت آسیبهای کالبدی ناشی از توسعه گردشگری در سطح محدوده مورد مطالعه است. اما در بین مؤلفههای مورد بررسی، از بین رفتن اراضی قابل استفاده برای کشاورزی، با میانگین وزنی 09/4 بیشترین آسیب کالبدی را از توسعه گردشگری در نواحی روستایی شهرستان لنگرود داشته است. تفاصيل المقالة -
المقاله
9 - نقش تحولات مسکن بر کیفیت محیطی مناطق روستایی با تاکید بر مؤلفه سرزندگی (مطالعه موردی: بخش سنگر شهرستان رشت)فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی , العدد 2 , السنة 11 , تابستان 1398چکیده سیاستگذاری مربوط به مسکن در تمامی کشورها از اهمیت ویژهای برخوردار است تا جایی که بدون در نظر گرفتن تحولات و مؤلفههای آن، که قرار است سازنده و محمل آسایش روانی انسان باشد ممکن است در اثر فشار محیط نتواند این نیازها را برآورده سازد. پژوهش حاضر در پی پاسخ دادن به أکثرچکیده سیاستگذاری مربوط به مسکن در تمامی کشورها از اهمیت ویژهای برخوردار است تا جایی که بدون در نظر گرفتن تحولات و مؤلفههای آن، که قرار است سازنده و محمل آسایش روانی انسان باشد ممکن است در اثر فشار محیط نتواند این نیازها را برآورده سازد. پژوهش حاضر در پی پاسخ دادن به این سؤال است که تحولات مسکن چه تاثیری بر شاخصهای کیفیت محیطی با تاکید بر مؤلفه سرزندگی در بخش سنگر شهرستان رشت می گذارد؟ و این شاخصها در محدوده مطالعاتی از منظر ذهنی ساکنان چگونه تحلیل میشوند؟ برای رسیدن به این مهم، از روش توصیفی- تحلیلی و نرمافزار Spss در تحلیل دادهها استفاده شده و با بهکارگیری آزمونهای آنالیز واریانس یکطرفه و آزمون T یکطرفه و زوجی، به ارزیابی هرکدام شاخصها پرداخته شده است. با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 344 پرسشنامه در روستاهای مورد مطالعه توزیع گردیده است. این پرسشنامهها تأثیرپذیری کیفیت محیط را در مقابل تحولات مسکن از طریق مؤلفه سرزندگی مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل بیانگر آن است که شاخص امنیت مساکن روستایی بیش از پیش بر مولفه سرزندگی در محیط مناطق روستایی ارجحت یافته تا جایی که روستاییان گویه های مرتبط با متغیر ایمنی را بیش از گویه های دیگر در تحولات مسکن مدنظر قرار میدهند و از دید روستاییان، امتیاز مؤلفه سرزندگی محیط روستا در طراحی مسکن روستایی در سطح متوسط ارزیابیشده است. تفاصيل المقالة -
المقاله
10 - امکان سنجی استقرار صنایع کوچک (تبدیلی کشاورزی ) با استفاده از مدل تحلیلیSWOT مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشتفصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی , العدد 4 , السنة 4 , پاییز 1391چکیده صنعتی کردن روستاها با توجه به رسالتها و اهدافی که به دنبال خواهد داشت ،گامی اساسی جهت نیل به توسعه پایدار روستایی میباشد. مقاله حاضر امکان سنجی استقرار صنایع کوچک (تبدیلی کشاورزی )در روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت را با توجه به قابلیتها ومحدودیتهای پیش أکثرچکیده صنعتی کردن روستاها با توجه به رسالتها و اهدافی که به دنبال خواهد داشت ،گامی اساسی جهت نیل به توسعه پایدار روستایی میباشد. مقاله حاضر امکان سنجی استقرار صنایع کوچک (تبدیلی کشاورزی )در روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت را با توجه به قابلیتها ومحدودیتهای پیش روی هدف و همچنین تعیین و ارائه استراتژیها و راهکارهای مناسب را در خصوص هدف مورد نظر مورد بررسی قرار داده است. و بر این اساس پرسش کلیدی پژوهش عبارتست از اینکه آیا امکان ایجاد صنایع تبدیلی کشاورزی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت وجود دارد یا نه؟ بدین منظور پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و مبنای روش آن توصیفی – تحلیلی است.جهت ارائه استراتژیهای و راهکارهای مناسب از طریق تعیین نقاط قوت ،ضعف، فرصتها و تهدیدها از مدل تحلیلی SWOTاستفاده شده است. نتایج حاصله حاکی از آن است که محدوده مورد مطالعه جهت استقرار صنایع از نقاط قوت و فرصت بیشتری همچون ویژگیهای زیست محیطی ،اقتصادی و اجتماعی نسبت به تعداد ضعفهاو تهدیدها پیش رو دارامیباشد، بنابراین علاوه برکارکردهای فعلی میتوان کارکرد صنعتی را جهت رسیدن به توسعه پایدار برایش در نظر گرفت. تفاصيل المقالة -
المقاله
11 - تحلیل نظام مدیریت نوین روستایی و توسعه محیطی- اکولوژیک و کالبدی-فضایی روستایی (مطالعه موردی: ناحیه مرکزی استان گیلان)فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی , العدد 2 , السنة 11 , تابستان 1398چکیده هدف اصلی از انجام این پژوهش تحلیل نظام تحلیل نظام مدیریت نوین روستایی و توسعه محیطی- اکولوژیک و کالبدی-فضایی روستایی در ناحیه مرکزی گیلان است. جامعه آماری پژوهش ناحیه مرکزی استان گیلان، شامل ۹۳۹ روستا میباشد. به منظور انتخاب نمونهها به نسبت روستاهای هر شهرستان أکثرچکیده هدف اصلی از انجام این پژوهش تحلیل نظام تحلیل نظام مدیریت نوین روستایی و توسعه محیطی- اکولوژیک و کالبدی-فضایی روستایی در ناحیه مرکزی گیلان است. جامعه آماری پژوهش ناحیه مرکزی استان گیلان، شامل ۹۳۹ روستا میباشد. به منظور انتخاب نمونهها به نسبت روستاهای هر شهرستان در ناحیه و با توجه به جمعیت و وضعیت جغرافیایی، تعداد 120 روستا به صورت تصادفی انتخاب شد. با استفاده از پرسشنامه، نظر کارشناسان و متخصصان امر جمعآوری گردید. بعد از جمعآوری دادهها و استخراج اطلاعات، طبقهبندی و تهیه جداول توزیع فراوانی دادهها به منظور آزمون فرضیه ها و ارزیابی آنها، مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. به منظور سـنجش بعد محیطی- اکولوژیک، 26 گویه در پرسشنامه طراحی شد. میانگین کل گویههای محیطی- اکولوژیک برابر 68/3 شده است که چون از متوسط میانگین طیف یعنی 3 بالاتر شده است؛ بنابراین میتوان نتیجه گرفت که بهبود نظام مدیریت نوین روستایی بر توسعه ابعاد محیطی- اکولوژیک روستاها مؤثر است. با توجه به تحلیل انجام شده، بهبود وضع زیستمحیطی روستا، همکاری با واحدهای امدادرسانی در زمان وقوع حوادث، مراقبت بر سلامت دام، طیور و آبزیان از طریق واکسیناسیون، تهیه طرحهای پیشنهادی در زمینههای محیطی-اکولوژیک، حفظ منابع طبیعی از بیشترین فراوانی برخوردار بوده است. همچنین درستی و ارتباط متغیرها در فرضیه از طریق آزمون t مورد تأیید قرارگرفت. به منظور سنجش بعد کالبدی- فضایی، 12 گویه در پرسشنامه طراحی شد. در مجموع، میانگین کل گویههای کالبدی- فضایی برابر 94/3 شده است که چون از متوسط میانگین طیف یعنی 3 بالاتر شده است؛ بنابراین میتوان نتیجه گرفت که بهبود نظام مدیریت نوین روستایی بر توسعه ابعاد کالبدی-فضایی روستاها مؤثر است. با توجه به تحلیل انجام شده، گویههای صدور پروانه ساخت در محدوده قانونی روستا، توسعه زیرساختهای مختلف در روستا، میزان همکاری با بنیاد مسکن در اجرای طرح هادی، ارتقاء کیفیت خانههای روستایی و مقاومسازی آنها در بخش کالبدی- فضایی با کسب بیشترین امتیازات، نسبت به سایر گویهها، از بیشترین فراوانی برخوردار بوده است. همچنین درستی و ارتباط متغیرها در فرضیه از طریق آزمون t مورد تأیید قرار گرفت. تفاصيل المقالة -
المقاله
12 - تحلیل سلسله مراتب شهری و متعادل سازی توزیع فضایی جمعیت کانونهای شهری استان گیلانمطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 5 , السنة 12 , زمستان 1396سلسله مراتب شهری از نظر کمی بهترین شکل سازماندهی فضاست. زیرا باعث توزیع فعالیت ها و خدمات در سطح جامعه، طبقه بندی متعادل، عملکردها و پیدایش روش های مختلف زندگی در محیط های گوناگون جغرافیایی می شود. نظام توزیع جمعیت در استان گیلان متعادل نیست و شکل اسکان و استقرار جمعیت أکثرسلسله مراتب شهری از نظر کمی بهترین شکل سازماندهی فضاست. زیرا باعث توزیع فعالیت ها و خدمات در سطح جامعه، طبقه بندی متعادل، عملکردها و پیدایش روش های مختلف زندگی در محیط های گوناگون جغرافیایی می شود. نظام توزیع جمعیت در استان گیلان متعادل نیست و شکل اسکان و استقرار جمعیت و شهرها تصویر مناسبی را بدست نمی دهد. هدف پژوهش حاضر تحلیل نظام سلسله مراتب شهرهای استان گیلان به منظور متعادل سازی توزیع فضایی می باشد. روش تحقیق به کار رفته توصیفی - تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات روش کتابخانه ای بوده است. با مطالعه سلسله مراتب شهری استان گیلان طــی سال های 1355 تا 1395 مشخص گردید که شهر رشت به عنوان مرکز استان گیلان و کلان شهر ناحیه ای با داشتن 41/42 درصد از جمعیت شهری استان در سال 1395 در قالب نخست شهر نقش غالب خود را نشان داده و در حال حاضر همه شاخص های: جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... به سود این شهر و به زیان کانون های زیستی کوچک آن است. ضمن این که تمرکز جمعیت در آن مشکلات فراوان اجتماعی و فرهنگی از قبیل: مشکل مسکن، گرانی زمین، اجاره خانه، ازدحام ترافیک، نارسایی در خدمات و بالاخره طیف گسترده ای از آلودگی های زیست محیطی را به دنبال داشته است. این شهر به لحاظ داشتن زمینههای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مناسب، مهاجرین مختلف را از مناطق پیرامونی خود جذب کرده و سلسله مراتب شهری استان را از قانون مرتبه- اندازه دور کرده است؛ به نحوی که در سال 1355 جمعیت اولین شهر (رشت) 41/3 برابر دومین شهر (انزلی) بوده است. در سال 1395 جمعیت شهر رشت 73/5 برابر جمعیت شهر دوم (انزلی) است. با مشخص شدن تغییرات جمعیت و رتبه شهرهای استان در سال های گذشته و اثرات آن بر نظام نامتعادل توسعه مراکز شهری، تمرکزگرایی و تسلط تک شهری در نظام شهری استان لازم است تا تدابیری به منظور ساماندهی فضایی مراکز شهری و توزیع متعادل جغرافیایی جمعیت متناسب با امکانات و محدودیت ها و مزیت های نسبی هر منطقه و با توجه به سیاست های آمایش سرزمین و اصلاح توسعه فضایی کانون های شهری آن صورت گیرد. تمرکزگرایی از شهر و منطقه رشت و توجه به شهرهای کوچک و متوسط استان از مهمترین رهیافت های این پژوهش است. تفاصيل المقالة -
المقاله
13 - ارزیابی وضعیت شاخصهای اجتماعی مسکن (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان رشت)مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 5 , السنة 11 , زمستان 1395شاخصهای مسکن مهمترین و کلیدیترین ابزار برنامهریزی مسکن میباشد. بررسی شاخصهای اجتماعی مسکن یکی از شیوههای شناخت ویژگیهای مسکن به شمار میرود که میتوان به کمک آن پارامترهای مؤثر در امر مسکن را شناخت و هرگونه برنامهریزی و تصمیمگیری را آسان نمود. هدف این پژوهش بر أکثرشاخصهای مسکن مهمترین و کلیدیترین ابزار برنامهریزی مسکن میباشد. بررسی شاخصهای اجتماعی مسکن یکی از شیوههای شناخت ویژگیهای مسکن به شمار میرود که میتوان به کمک آن پارامترهای مؤثر در امر مسکن را شناخت و هرگونه برنامهریزی و تصمیمگیری را آسان نمود. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی وضعیت شاخصهای کمی و کیفی اجتماعی مسکن مناطق روستایی شهرستان رشت میباشد. از اینرو پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و ماهیت روش آن توصیفی- تحلیلی است که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق منابع اسنادی حاصل از نتایج شش دوره سرشماری در طی سالهای 1345 تا 1390 بهدستآمده است. نتایج بررسی و مقایسه شاخصهای اجتماعی مسکن در مناطق روستایی شهرستان رشت طی سالهای 1345 الی1390 نشان میدهد که از نظر شاخصهای اجتماعی کمی مسکن (تراکم خانوار در واحد مسکونی، تراکم نفر در اتاق، تراکم نفر در واحد مسکونی و توزیع واحدهای مسکونی برحسب تعداد اتاق و خانوار)، در وضعیت مناسبتر و مطلوبتری نسبت به گذشته قرار دارد و هم چنین از نظر شاخصهای اجتماعی کیفی (میانگین سطح زیربنای واحد مسکونی، دوام مصالح ساختمانی، مالکیت و نحوه تصرف و امکانات زیرساختی و تسهیلات)، واحدهای مسکونی روند رو به رشدی را شاهد بوده و بهبود نسبی داشتهاند اما کماکان مشکلات و کاستیهایی نیز وجود دارد. تفاصيل المقالة -
المقاله
14 - تبیین نقش گردشگری در پایداری اجتماعی روستاهای شهرستان قائمشهرمطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 2 , السنة 15 , تابستان 1399گردشگری به عنوان ابزاری کارآمد با اثر بر بنیانهای اقتصاد روستایی میتواند نقش مهمی را در پایداری اجتماعی نواحی روستایی ایفا کند. این پژوهش به دنبال تبیین نقش گردشگری در پایداری اجتماعی نواحی روستایی شهرستان قائمشهر میباشد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و روش تحقیق آن أکثرگردشگری به عنوان ابزاری کارآمد با اثر بر بنیانهای اقتصاد روستایی میتواند نقش مهمی را در پایداری اجتماعی نواحی روستایی ایفا کند. این پژوهش به دنبال تبیین نقش گردشگری در پایداری اجتماعی نواحی روستایی شهرستان قائمشهر میباشد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و روش تحقیق آن توصیفی - تحلیلی میباشد. اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات اسنادی و پیمایشی بدست آمده است. جامعه آماری این پژوهش روستاییان میباشند. (17216N=) که بر اساس فرمول کوکران تعداد 375 نفر روستاییان به عنوان حجم نمونه تعیین شده است. متغییرهای تحقیق ماهیت کمی و کیفی داشته و در جمعآوری دادهها از مقیاس طیف لیکرت استفاده شده و سپس در تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS و آزمون آماری tجهت اطمینان از نرمال بودن توزیع دادهها و سپس از روش آماری همبستگی و رگرسیون و آزمونهای آماری پارامتری نظیر آزمون همبستگی پیرسون بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش در ناحیه مورد مطالعه نشاندهنده تاثیر گردشگری بر افزایش شکاف و اختلاف اجتماعی، افزایش جرم و فعالیتهای غیر قانونی، کاهش انسجام اجتماعی بین ساکنین، بهبود امکانات تفریحی و رفاهی، بهبود امکانات و خدمات گردشگری، افزایش کیفیت زندگی ساکنان روستا و گسترش فرهنگ بومی بر پایداری شاخص های اجتماعی میباشد. تفاصيل المقالة -
المقاله
15 - آسیبشناسی توسعه گردشگری با تأکید بر اثرات زیستمحیطی در نواحی روستایی شهرستان لنگرودمطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 1 , السنة 16 , بهار 1400مقدمه: گردشگری در نواحی روستایی شهرستان لنگرود بر پایه طبیعتگردی استوار است، لذا پیامدهای نامطلوبی را بر محیط زیست وارد میکند. هدف پژوهش: آسیبشناسی زیست محیطی فعالیتهای گردشگری در نواحی روستایی شهرستان لنگرود.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ر أکثرمقدمه: گردشگری در نواحی روستایی شهرستان لنگرود بر پایه طبیعتگردی استوار است، لذا پیامدهای نامطلوبی را بر محیط زیست وارد میکند. هدف پژوهش: آسیبشناسی زیست محیطی فعالیتهای گردشگری در نواحی روستایی شهرستان لنگرود.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی میباشد. برای انجام مطالعات میدانی، 15 روستا به عنوان نمونههای مورد مطالعه با شیوه هدفمند انتخاب شد. جامعه آماری شامل ساکنان محلی، مدیران و کارشناسان اداری شهرستان لنگرود میباشد. حجم نمونه به از روش کوکران، 355 نمونه برآورد شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: نواحی روستایی شهرستان لنگرود در استان گیلان.یافتهها و بحث: فعالیتهای گردشگری روستایی سبب افزایش آلودگی منابع اکولوژیک و کاهش جذابیت چشماندازها در نواحی روستایی شده است. به طوری که از 11 گویه مورد بررسی در این زمینه از بین رفتن مناظر و چشماندازهای طبیعی روستا با کسب میانگین وزنی 13/4 بیشترین تفاوت را دارد و گویههای تخریب مناظر طبیعی به علت ساخت و سازهای نامناسب با روستا و تهدید گونههای کمیاب و آسیبپذیر پوشش گیاهی، با کسب میانگین وزنی 89/3 و 82/3 در رتبه دوم و سوم قرار گرفتند. نتایج: فعالیتهای گردشگری در نواحی روستایی به دلیل نقصان در برنامهریزیهای مدون، سبب بروز پیامدهای نامطلوب زیستمحیطی شده است؛ از آنجاییکه مسائل مربوط به گردشگری باعث تغییرات زیستمحیطی مقاصد گردشگری میگردد و گاهاً اثرات غیرقابل جبران هم با خود بههمراه دارد، ارائه برنامههای آمایش گردشگری امری مهم تلقی میشود تا با ارائه روشهای مناسب و آسیبشناسی پیامدها، موجبات کاهش اثرات منفی و افزایش اثرات مثبت را باعث گردد. تفاصيل المقالة -
المقاله
16 - تحلیل فضایی کیفیت زندگی در نقاط روستایی با تاکید بر بعد نهادی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان لاهیجان)مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 1 , السنة 17 , بهار 1401هدف مقاله حاضر تحلیل فضایی کیفیت زندگی با تاکید بر بعد نهادی در روستاهای شهرستان لاهیجان است. لذا ابتدا به سابقه مدیریت روستایی و دهیاری پرداخته سپس با تعیین 11 گویه برگرفته از وظایف ابلاغی دهیاران بعنوان عناصر واسط بین دولت و مردم مورد ارزیابی قرار داده و نقش آنان در ک أکثرهدف مقاله حاضر تحلیل فضایی کیفیت زندگی با تاکید بر بعد نهادی در روستاهای شهرستان لاهیجان است. لذا ابتدا به سابقه مدیریت روستایی و دهیاری پرداخته سپس با تعیین 11 گویه برگرفته از وظایف ابلاغی دهیاران بعنوان عناصر واسط بین دولت و مردم مورد ارزیابی قرار داده و نقش آنان در کیفیت زندگی مردم روستا تبیین شده است. تحقیق حاضر بر مبنای روش توصیفی – تحلیلی و بر اساس هدف از نوع مطالعات کاربردی می باشد.جامعه آماری مورد مطالعه شامل 182روستای شهرستان لاهیجان می باشد. که 12 روستا در سه سطح جغرافیایی ساحلی ، جلگه و کوهپایه مورد مطالعه قرار گرفته اند. تعداد نمونه ها با بهره گیری از فرمول مورگان، تعداد 385 خانوار به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از پرسش نامه به وسیله نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون ضریب همبستگی اسپرمن صورت گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از وضعیت نسبتاً خوب شاخص های کیفیت زندگی از بعد نهادی در روستاهای شهرستان لاهیجان دارد. از اینکه دهیاریها توانسته اند در روستاهایی که فاقد مدیریت بوده اند با انجام کارهای عمرانی مانند آسفالت و نامگذاری معابر و تامین پاکیزگی محیط و ... رضایت نسبی را کسب کنند. و این میزان رضایت برای سازمانی که تقریبا 15 سال از فعالیت آن می گذرد در خور توجه است. تفاصيل المقالة -
المقاله
17 - تحلیل جغرافیایی نقش درآمد و سطح دسترسی به منابع و خدمات در شکلگیری رفتار روستائیان در محیط در مناطق روستایی (مطالعه موردی: شهرستان تالش)مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 2 , السنة 16 , تابستان 1400مقدمه: سطح توانمندی و دسترسی به منابع، امکانات و خدمات از جمله عواملی است که در رفتار روستائیان در محیط موثر است.هدف پژوهش: هدف از این پژوهش مقایسه چهار ناحیه ارتفاعی روستاهای شهرستان تالش از نظر تاثیرات رفتاری بر محیط می باشد.روش شناسی تحقیق : روش تحقیق مقاله حاضر پیما أکثرمقدمه: سطح توانمندی و دسترسی به منابع، امکانات و خدمات از جمله عواملی است که در رفتار روستائیان در محیط موثر است.هدف پژوهش: هدف از این پژوهش مقایسه چهار ناحیه ارتفاعی روستاهای شهرستان تالش از نظر تاثیرات رفتاری بر محیط می باشد.روش شناسی تحقیق : روش تحقیق مقاله حاضر پیمایشی و کتابخانه ای بوده و جامعه آماری تحقیق شامل سکونتگاه های روستایی چهار ناحیه ساحلی، جلگه، کوهپایه و کوهستان در شهرستان تالش از توابع استان گیلان است. تعداد 386 پرسشنامه که از روش آلفای کرونباخ با پایایی 78/0 ارزیابی گردید در نواحی مطالعاتی تکمیل و داده های حاصل از آن برای توصیف در نرم افزاز آماری SPSS بررسی و تحلیل شده است.قلمرو جغرافیایی تحقیق: روستاهای نواحی ساحلی، جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی شهرستان تالش در استان گیلان.یافته ها و بحث: یافته ها نشان می دهد، روستاهای ناحیه جلگه ای از حیث دسترسی به خدمات و درآمد وضعیت بهتری نسبت به سایر نواحی دارند. نکته قابل توجه در این است که طی مطالعات انجام گرفته و بررسی های میدانی میزان آلودگی، تخریب محیط، تغییرات غیرمجاز برای ساخت مساکن و اثرات منفی بر تغییر محیط اندک است. نتایج: در سنجش نگرش های روستائیان از دو رویکرد مثبت و منفی نسبت به محیط پیرامون متاسفانه نگرش مثبت نسبت به نگرش منفی درنواحی مطالعاتی سطح پایین تری دارد و این وضعیت در شکل گیری رفتار نامطلوب نسبت به محیط پیرامون از جمله تخریب و بهره برداری نامناسب از منابع در کنار میل رو به افزون کسب درآمد بیشتر می تواند به روند رابطه نادرست انسان و محیط تاثیر گذارد. تفاصيل المقالة -
المقاله
18 - تبیین راهبردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه پایدار نواحی روستایی،مطالعه موردی: استان زنجانمطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 2 , السنة 16 , تابستان 1400مقدمه: امروزه تغییرات سریع محیطی، سازمانی و فناوری، محیط رقابتی پیچیده ای را برای سازمان ها ایجاد کرده است و از سویی با تحقق بهره وری در راستای توسعه پایدار، زندگی افراد جامعه از جهت کمی و کیفی ارتقا پیدا می کند.هدف پژوهش: بررسی و ارائه راهبردهای فناوری اطلاعات در توسعه أکثرمقدمه: امروزه تغییرات سریع محیطی، سازمانی و فناوری، محیط رقابتی پیچیده ای را برای سازمان ها ایجاد کرده است و از سویی با تحقق بهره وری در راستای توسعه پایدار، زندگی افراد جامعه از جهت کمی و کیفی ارتقا پیدا می کند.هدف پژوهش: بررسی و ارائه راهبردهای فناوری اطلاعات در توسعه پایدار نواحی روستایی استان زنجان.روش شناسی تحقیق: تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش شناسی توصیفی- تحلیلی میباشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و میدانی است. با توجه به تعداد بالای خانوارها در روستاها با استفاده از فرمول کوکران تعداد 360 خانوار به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. جهت تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است.قلمروجغرافیایی پژوهش: جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای روستاهای دارای دفاتر ICT هفت شهرستان استان زنجان میباشد. براین اساس استان زنجان در سال 1394 دارای 226 روستای دارای دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است. به منظور مطالعه دقیق، 10 درصد روستاها که شامل 22 روستا میشود به عنوان روستاهای مورد مطالعه تحقیق انتخاب شدند.یافته ها و بحث: مجموعه فرصتها و تهدیدهای موجود و موثر در این ناحیه از لحاظ فناوری اطلاعات و ارتباطات در غالب ابعاد توسعه روستایی(اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، اکولوژیکی و نهادی) مورد توجه و بررسی قرار گرفته اند.نتایج: در مجموع تعداد 20 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیت ها و تعداد 20 نقطه ضعف و تهدید به عنوان محدودیت های پیش روی قابل شناسایی است. شاخص مسئولیت پذیری روستائیان در نوجوانی و جوانی دارای بالاترین نمره می باشد. شاخص عدم حضور مروجان جهت آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات و پائین بودن استفاده اهالی روستا از فناوری های نوین دارای بالاترین نمره می باشد. شاخص تمایل خریداران جهت آشنایی با محصولات روستا دارای بالاترین نمره می باشد. ضعف جایگاه بخشداری ها جهت حمایت از فعالیت های شورای اسلامی و دهیاری ها مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات بالاترین نمره نهایی تهدید را دارا می باشد. با توجه به اینکه نمره نهایی نقاط قوت و ضعف و نمره نهایی فرصت ها و تهدیدات معادل، جهت استراتژیک توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات بیانگر انتخاب استراتژی رقابتی می باشد. تفاصيل المقالة -
المقاله
19 - تبیین نقش گردشگری در پایداری کالبدی و نهادی روستاها (شهرستان آمل- استان مازندران)مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 5 , السنة 16 , زمستان 1400مقدمه: گسترش گردشگری از پدیده های مهم امروزاست، درواقع در شرایط کنونی میعادگاه گردشگران از شهرهای بزرگ و تاریخی بهسوی فضاهای روستایی و طبیعی تغییر ماهیت داده که این امر بهنوبهی خود در زمینه توسعه نواحی روستایی تأثیر به سزایی گذاشته است. هدف: آنچه در پژوهش حاضر بهعنو أکثرمقدمه: گسترش گردشگری از پدیده های مهم امروزاست، درواقع در شرایط کنونی میعادگاه گردشگران از شهرهای بزرگ و تاریخی بهسوی فضاهای روستایی و طبیعی تغییر ماهیت داده که این امر بهنوبهی خود در زمینه توسعه نواحی روستایی تأثیر به سزایی گذاشته است. هدف: آنچه در پژوهش حاضر بهعنوان هدف اصلی در نظر گرفته شد، تعیین نقش گردشگری در پایداری کالبدی و نهادی روستاها می باشد.روششناسی تحقیق: این پژوهش از نظر هدف تحقیق کاربردی؛ از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری دادهها نیز بهصورت کتابخانهای و میدانی است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، 365 خانوار برآورد شده است. اعتبار سنجی روایی و پایایی پرسشنامه از طریق نظرات اساتید جغرافیا و برنامه ریزی روستایی با استفاده از نرمافزار SPSS با محاسبه آلفای کرونباخ در گویه های بهبود زیرساخت و بهبود کیفیت دسترسی به خدمات مورد تأیید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری پیرسون استفادهشده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: 85 روستای برخوردار از منابع و جاذبه های گردشگری شهرستان آمل استان مازندران مورد هدف قرار داده است. نتیجه گیری: نتایج تحلیل بهدستآمده نشان میدهد که بهبود زیرساخت و بهبود کیفیت دسترسی به خدمات در روستا، مرتبط با توسعه پایدار روستایی است. تفاصيل المقالة -
المقاله
20 - تببین نقش مشارکت در مدیریت روستایی با رویکرد حکمروایی خوب در روستاهای شهرستان صومعه سرامطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 2 , السنة 19 , تابستان 1403حکمروایی خوب روستایی به عنوان اثر بخشترین، کم هزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت روستایی بوده که محوریت این رهیافت در مدیریت روستایی بر مبنای توسعه مردم سالار و برابر خواهانه برای تأثیرگذاری تمامی نیروهای دارای نفع و نفوذ در اداره امور روستاها و همچنین پ أکثر
حکمروایی خوب روستایی به عنوان اثر بخشترین، کم هزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت روستایی بوده که محوریت این رهیافت در مدیریت روستایی بر مبنای توسعه مردم سالار و برابر خواهانه برای تأثیرگذاری تمامی نیروهای دارای نفع و نفوذ در اداره امور روستاها و همچنین پاسخگویی به تمام نیازهای این گروهها است. از این رو در این پژوهش به بررسی رابطه بین مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود مدیریت و حکمروایی روستایی در شهرستان صومعه سرا پرداخته شده است. برای این منظور در مطالعات کتابخانه ای و میدانی با ابزار مصاحبه، مشاهده، پرسشنامه داده های تحقیق جمع آوری شد و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS داده ها مورد تحلیل قرار گرفت. پس از مشخص شدن نرمال بودن داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون نمونه زوجی t برای تحلیل داده ها استفاده شد. با توجه به میزان خطای رابطه کمتر از 05/0 و از آنجایی که ضریب تعیین رابطه در این تحقیق95 درصد در نظر گرفته شده بود نتایج وجود رابطه معنادار بین مشارکت روستاییان در مدیریت وحکمروایی خوب روستایی و بهبود مدیریت وحکمروایی روستایی را نشان داد.
تفاصيل المقالة -
المقاله
21 - آسیب شناسی نظام مدیریت نوین روستایی و توسعه روستایی (مطالعه موردی: ناحیه مرکزی گیلان)مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 4 , السنة 17 , پاییز 1401مدیریتروستایی در ایران مهمترین چالش برنامهریزان است. پژوهش جهت آسیبشناسی مدیریتنوینروستایی به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است.متغیرهای تحقیق نظام مدیریت نوین و توسعه روستایی است. ناحیهمرکزیگیلان دارای 6 شهرستان و 670 روستای دارای مدیریت نوین است که 120 رو أکثرمدیریتروستایی در ایران مهمترین چالش برنامهریزان است. پژوهش جهت آسیبشناسی مدیریتنوینروستایی به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است.متغیرهای تحقیق نظام مدیریت نوین و توسعه روستایی است. ناحیهمرکزیگیلان دارای 6 شهرستان و 670 روستای دارای مدیریت نوین است که 120 روستا بهعنوان نمونه انتخاب شد.به جهت تخصصیبودن سوالات،از نظر متخصصین و دست اندرکاران مدیریت روستایی و روش دلفی استفاده شد. جمعآوری اطلاعات بصورت اسنادی و میدانی بوده و با روش مورگان تعداد 294 پرسشنامه بین 3 عضو شورای استان – 6 عضو شورای شهرستان – 18 عضو شورای بخش – 120 عضو شورای روستا – 120 دهیار – 3 کارشناس استانداری – 6 کارشناس فرمانداری – 18 کارشناس بخشداری توزیع شد. تحقیق با نرمافزار SPSS و نقشهها با نرمافزار GIS و آزمون فرضیهها با T تکنمونهای و آزمون تفاوت میانگینها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که نظام فعلی مدیریت با 4 آسیب نهادی – مدیریتی، 5 آسیب محیطی – اکولوژیک، 8 آسیب کالبدی – فضائی، 5 آسیب اقتصادی و 6 آسیب اجتماعی – فرهنگی مواجه است. به روش SWOT، راهبردهایی جهت تحقق توسعه ارائه شد. 3 راهبرد بهعنوان استراتژی تهاجمی، 4 راهبرد استراتژیی محافظهکارانه، 5 راهبرد استراتژیتدافعی ارائه شدکه استراتژی تدافعی بابیشترین امتیاز بهعنوان راهبرد پیشنهاد شد، که 5راهبرد توانمندسازی و ظرفیتسازی دهیاران و شورا– سازماندهی و ظرفیتسازی و بازآفرینی و توسعه مدیریت و برنامهریزی مشارکتی و واگذاری اختیارات، کنترل توسعه به دهیاران – تامین اعتبارات زیرساختها و تجهیزات مورد نیاز دهیاری – توسعه مدیریت شبکهای و خوشهای روستایی و ارتقای مهارت و توانایی دهیاران ارائه میگردد. تفاصيل المقالة -
المقاله
22 - تبیین تاب آوری کالبدی سکونتگاههای روستایی شهرستان املش در برابر زمین لغزشمطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 1 , السنة 19 , بهار 1403مقدمه: برآورد و بهبود تاب آوری نقاط روستایی نیز در کاهش اثرات مخاطرات طبیعی و دستیابی به توسعه پایدار بسیار مهم است. از جمله مخاطرات طبیعی که سکونتگاه های روستایی و جوامع محلی را تهدید می کند زمین لغزش است. بنابراین تعیین میزان تاب آوری سکونتگاهای روستایی در اراضی مستع أکثرمقدمه: برآورد و بهبود تاب آوری نقاط روستایی نیز در کاهش اثرات مخاطرات طبیعی و دستیابی به توسعه پایدار بسیار مهم است. از جمله مخاطرات طبیعی که سکونتگاه های روستایی و جوامع محلی را تهدید می کند زمین لغزش است. بنابراین تعیین میزان تاب آوری سکونتگاهای روستایی در اراضی مستعد زمین لغزش می تواند شیوه ای مناسب برای کاهش اثرات این مخاطره در نواحی روستایی باشد. هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین میزان تاب آوری کالبدی سکونتگاه های روستایی شهرستان املش در برابر زمین لغزش است. روششناسی تحقیق: در این پژوهش میزان تاب آوری کالبدی 145 روستای شهرستان املش در برابر زمین لغزش به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تعیین و طبقه بندی گردید. برای این کار از 10 معیار به ترتیب اهمیت شیب، فاصله از گسل، کیفیت ابنیه، مواد و مصالح، عمر ساختمان، لرزه خیزی، زمین شناسی، جهت شیب، عرض معابر و ارتفاع استفاده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، نواحی روستایی شهرستان املش است. یافتهها: یافته ها نشان داد که روستاهای شهرستان املش از تاب آوری خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد برخوردار هستند، بطوریکه از 145روستای این ناحیه به ترتیب 2، 23، 66، 52 و 1 روستا بین طیف تاب آوری خیلی کم تا خیلی زیاد قرار گرفتند. بنابراین 18/63 درصد روستاهای این شهرستان دارای تاب آوری متوسط به پایین و 82/36 درصد روستاها دارای تاب آوری زیاد و خیلی زیاد نسبت به مخاطره زمین لغزش هستند. نتایج: بررسی میزان تاب آوری روستاها در سه ناحیه جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی گواه آن است که تاب آوری متوسط به پایین در روستاهای ناحیه کوهپایه ای نسبت به دو ناحیه دیگر بیشتر بوده و سهم روستاهای با تاب آوری متوسط در هر سه ناحیه نسبت به سایر طبقات تاب آوری بالاتر است. علاوه بر این روستاهای با تاب آوری خیلی کم و کم بیشتر در نواحی کوهپایه ای و کوهستانی قرار داشته و نقش ارتفاع در کاهش میزان تاب آوری روستاها آشکار گردید. تفاصيل المقالة -
المقاله
23 - ارزیابی مدیریت محلی در نواحی روستایی غرب و جنوب غرب استان گیلانمطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 5 , السنة 19 , زمستان 1403مدیریت روستایی مجموعه ای از اطلاعات و مهارتها و رکن اساسی سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرای برنامه های توسعه روستایی بوده و از محورهای اساسی در تحلیل مسایل روستایی به شمار می رود. مدیریت محلی با ماهیت مدیریت مرکزی، شکل سازمان یافته، تابع حکومت مرکزی یکی از نمودهای مدیریت أکثرمدیریت روستایی مجموعه ای از اطلاعات و مهارتها و رکن اساسی سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرای برنامه های توسعه روستایی بوده و از محورهای اساسی در تحلیل مسایل روستایی به شمار می رود. مدیریت محلی با ماهیت مدیریت مرکزی، شکل سازمان یافته، تابع حکومت مرکزی یکی از نمودهای مدیریت روستایی است که به علت قدرت تصمیم گیری قابل ملاحظه از اهمیت بسیاری در نواحی روستایی برخوردار است. به همین علت تحقیق حاضر با هدف ارزیابی مدیریت محلی و با شیوه توصیفی-تحلیلی در مناطق روستایی غرب و جنوب غربی استان گیلان (7 شهرستان) به مطالعه موضوع پرداخته است. جامعه آماری تحقیق شامل فرمانداران، بخشداران، کارشناسان فرمانداریها، کارشناسان بخشداریها، کارشناسان بنیاد مسکن، کارشناسان جهاد کشاورزی، کارشناس امور روستایی استانداری، دهیاران و اعضای شورای اسلامی(156 پاسخگو)و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل رگرسیون استفاده است. ابتدا به کمک تکنیک دلفی سه مولفه آگاهی و نگرش، قوانین و ضوابط و شاخص های محلی ( شامل 54 متغیر) انتخاب شده و جهت ارزیابی موضوع از نظر جامعه محلی مورد سنجش قرار گرفته اند. سپس به کمک تحلیل رگرسیون مشخص شد این سه مولفه بر مدیریت محلی تاثیرگذار بوده است. همچنین با مشاهده حد مثبت بالا و پایین حاصل از آزمون تی تک نمونه می توان ادعا نمود هر سه شاخص در وضعیت مطلوبی قرار دارند و با توجه به آماره T به ترتیب شاخص محلی، آکاهی و نگرش و سپس قوانین و ضوابط بیشترین تا کمترین تاثیر را بر مدیریت محلی در محدوده مورد مطالعه داشته اند. تفاصيل المقالة -
المقاله
24 - گونه شناسی گردشگری روستایی (مطالعۀ موردی : شهرستان لنگرود)مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 2 , السنة 4 , تابستان 1388امروزه گردشگری روستایی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و فعالیتهای اقتصادی روستاییان دارد بطوریکه گرایش زیادی در جهان برای سرمایهگذاری در این صنعت به وجود آمده است و میل به تنوع سازی فعالیتهای روستایی از طریق گردشگری روبهفزونی میرود. در کشور ما روستاهای زیادی با جاذبههای أکثرامروزه گردشگری روستایی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و فعالیتهای اقتصادی روستاییان دارد بطوریکه گرایش زیادی در جهان برای سرمایهگذاری در این صنعت به وجود آمده است و میل به تنوع سازی فعالیتهای روستایی از طریق گردشگری روبهفزونی میرود. در کشور ما روستاهای زیادی با جاذبههای گوناگون، هر ساله مقصد بازدید بسیاری از مسافران در فصول مختلف گردشگری میباشند، روستاهای شهرستان لنگرود نیز با جاذبههای متنوع طبیعی گردشگران بسیاری را از نقاط مختلف و از مسافتهای دور و نزدیک به سوی خود میکشاند ، لذا شاهد شکلگیری انواع مختلف گونههای گردشگری روستایی در این شهرستان میباشیم این پژوهش نیز در همین زمینه و در جهت شناسایی گونههای گردشگری روستایی موجود در محدوده مورد مطالعه میباشد. پژوهش صورت گرفته از نظرهدف کاربردی و بر مبنای روش بررسی توصیفی - تحلیلی می باشد که با استفاده از مطالعات اسنادی و میدانی تهیه شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که شهرستان لنگرود به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی ، دارای انواع گونه های گردشگری روستایی از قبیل : گردشگری ساحلی (روستای چمخاله) ، گردشگری جنگلی (روستاهایی همچون بلوردکان و منطقه خرما و سیسکو) ، گردشگری جادهای( با واقع شدن روستاهایی چون لیلاکوه ، مریدان ، سلوش ، ملاط و . . . در مسیر ارتباطی با مناظر زیبای باغات چای و شالیزار) ، گردشگری مساکن و بافت سنتی روستایی و یک بخش بالقوه با نام گردشگری کشاورزی می باشد. تفاصيل المقالة -
المقاله
25 - تحلیل سازمان فضایی فعالیت ها در استان گیلانمطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , العدد 4 , السنة 7 , پاییز 1391سازمان فضایی استان گیلان، ترتیب و توزیع نظام یافته واحدها و فعالیت ها در فضا برای عملکردهای عموم مجموعه است. این مقاله که با هدف تحلیل سازمان فضایی فعالیت ها در استان گیلان تهیه شده، از لحاظ هدف بنیادی و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است. نتایج این مطالعات نشان می دهد، س أکثرسازمان فضایی استان گیلان، ترتیب و توزیع نظام یافته واحدها و فعالیت ها در فضا برای عملکردهای عموم مجموعه است. این مقاله که با هدف تحلیل سازمان فضایی فعالیت ها در استان گیلان تهیه شده، از لحاظ هدف بنیادی و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است. نتایج این مطالعات نشان می دهد، سازمان فضایی ناحیۀ جلگه ای گیلان که حول محور فعالیت های نظام یافته در پیکره استان شکل گرفته ، نسبت به نواحی کوهپایه ای و کوهستانی که شامل ناحیۀ جنگلی و نوار مرتعی می باشد، دارای موقعیت ممتازتری بوده و در زمرۀ فضاهای نسبتاً توسعۀ یافته در استان محسوب می شود. با توجه به این نوع سازمان فضایی، توزیع امکانات و فعالیت ها و پراکندگی تسهیلات و نحوۀ میزان دسترسی به خدمات به صورت نسبتاً بهینه در سطح ناحیۀ جلگه ای استان صورت گرفته است. استفاده از فضا در وضع موجود تا حدی بیانگر قابلیت ها و توان های محیطی آن است. اما گاه عدم شناسایی دقیق پتانسیل های محیطی و گاه اقتضای ضرورت ها موجب می شود که بهره گیری از برخی فضاها متناسب با قابلیت های بالقوه نباشد. از این رو درمطالعات آمایشی تحلیل سازمان فضایی استان، مقوله کاربری و تخصیص فضا از اهمیت خاصی برخوردار است. استقرار صنایع در استان گیلان از توزیع فضایی نامتعادل برخوردار می باشد. با توجه به گرایش های کنونی درایجاد شهرک های صنعتی در نواحی صنعتی روستایی در سطح شهرستان های استان می توان گفت، استقرار صنایع در سطح نواحی استان از توزیع فضایی عادلانه تری نسبت به گذشته برخوردار بوده است. همچنین کانون های فعالیت های خدماتی استان در نقاط شهری آن قرار دارد، بنابراین سطح خدمات، به فراخور سطح شهرها در نظام سلسله مراتب عملکردی آن تفاوت خواهد داشت. تفاصيل المقالة