بنیان های حکمی-فلسفی هنر ایرانی
,
العدد1,السنة
1
,
پاییز
1401
سلسله ایلخانان مغول از سال 650 تا 736 هجری قمری به طول انجامید و دورهای را در هنر ایران گشود که در آن تأثیرات هنر شرق دور به خوبی دیده میشود. شاهنامه بزرگ ایلخانی یکی از دستاوردهای هنری دوره مغول است که در این شاهنامه ویژگیهای بارز هنری دوره ایلخانان شکوفا شد. در این أکثر
سلسله ایلخانان مغول از سال 650 تا 736 هجری قمری به طول انجامید و دورهای را در هنر ایران گشود که در آن تأثیرات هنر شرق دور به خوبی دیده میشود. شاهنامه بزرگ ایلخانی یکی از دستاوردهای هنری دوره مغول است که در این شاهنامه ویژگیهای بارز هنری دوره ایلخانان شکوفا شد. در این شاهنامه عواملی همچون تأثیرات سیاسی و اجتماعی به خوبی رویت میشود و بازتاب چنین تأثیراتی در نگارههای آن، با نمایش صحنههای سیاسی و اجتماعی؛ موقعیت ایلخانان را در دوره اقتدارشان بیان نموده است. در این میان پرداختن به داستان اسکندر در این نسخه به دفعات دیده میشود و تعداد دوازده نگاره به موضوع اسکندر در موقعیتهای متفاوت میپردازد. هدف این مقاله بررسی تلاش مغولان برای دستیابی به مشروعیت و محبوبیت در بین ایرانیان، با به تصویر کشیدن خود در هیأت اسکندر، در نگارههای شاهنامه بزرگ ایلخانی است. این پژوهش توصیفی- تحلیلی و به روش کتابخانهای صورت گرفته است و در پی پاسخ به این سوال اصلی است که: مغولان از به تصویر کشیدن اسکندر در شاهنامه چه هدفی را دنبال میکنند؟ و علت حضور حکمرانان مغول در هیئت اسکندر چیست؟ بررسیهای صورت گرفته بر روی موضوعات این نگارهها نشان میدهد که مغولان با قرار دادن خود در هیئت اسکندر قصد ایجاد اینهمانی در ذهن ایرانیان را داشتند تا چهره پادشاهانی همچون اسکندر و پادشاهان ایران باستان، به مقبولیت و محبوبیت آنها کمک کنند. مشروعیت طلبی در این نگارهها با انتخاب رویدادهای تاریخی و تطبیق آنها با داستانهای دسته دوم شاهنامه صورت گرفته است.
تفاصيل المقالة
بنیان های حکمی-فلسفی هنر ایرانی
,
العدد1,السنة
1
,
پاییز
1401
تیتوس بورکهارت بر مبنای حکمت خالده، الگویی برای خوانش هنر اسلامی پیشنهاد میکند که به فهم چیستی و چگونگی اجزای این شیوه هنروری، بدون تخطی از اصول اساسی آن، کمک میکند. نقطۀ عزیمت این روششناسی، آگاهی از نابسندگی الگوهای مدرن در خوانش فرهنگ سنتی است؛ الگوهایی که قادر به أکثر
تیتوس بورکهارت بر مبنای حکمت خالده، الگویی برای خوانش هنر اسلامی پیشنهاد میکند که به فهم چیستی و چگونگی اجزای این شیوه هنروری، بدون تخطی از اصول اساسی آن، کمک میکند. نقطۀ عزیمت این روششناسی، آگاهی از نابسندگی الگوهای مدرن در خوانش فرهنگ سنتی است؛ الگوهایی که قادر به نشان دادن و تحمل بنمایههای معنوی جهان سنتی نیستند. وی در این مسیر، نشان میدهد که چگونه یک اثر معماری، همچون سایر هنرهای سنتی، قادر است افقهای روان و جهان انسان سنتی را واکاوی کند و نشان دهد؛ یک اثر معماری در جهان سنتی اسلامی، آیینه تمامنمای فرهنگ اسلامی است؛ زیرا معمار مسلمان در فضایی مملو از حکمت اسلامی تنفس میکند و ذائقۀ مخاطب آن نیز در این فضا شکل گرفتهاست. ویژگیهای ایمانی معمار مسلمان که در این فضا شکل یافته و پرورده شده، بخشی جداییناپذیر از سنت معماری اسلامی است و این ویژگیهاست که در مقام نخست به کلیت معماری اسلامی وحدت و معنا میبخشد. او مهارت خویش را با ایمان و دانش قدسی درآمیخته و کار خود را مسیری برای عینیسازی ارادۀ خداوند بر روی زمین میبیند؛ چنین رویکردی همزمان سازنده و ساختهشده را استعلا میبخشد و جنبههای طاغوتی را از آن دور میسازد.
تفاصيل المقالة
بنیان های حکمی-فلسفی هنر ایرانی
,
العدد7,السنة
3
,
بهار
1403
أکثر
در دورۀ ایلخانی و پس از مسلمان شدن غازانخان، ساختوساز مساجد و توجه به تزئینات آن، اهمیت بسیاری یافت و در کنار سایر تلاشهای سیاسی جهت مشروعیتبخشی مغولان، مورد توجه قرارگرفت. ایجاد مشروعیت و محبوبیت در بین مردم، همیشه بهوسیله شمشیر و قدرت نظامی، اتفاق نمیافتد و میتواند با سازوکارهای ایدئولوژیک، رقم بخورد. فوکو معتقد است که قدرت، در شبکهای از روابط درهم پیچیده، نفوذ دارد و ساختار جامعه را تعیین و آن را مشروع میسازد. وی معتقد است که هرجا قدرت هست، مقاومت نیز وجود دارد. در دورۀ ایلخانی هویت ایرانی در تقابل با هویت مغولی و غیرایرانی قرارگرفت و مذهب اسلام بهعنوان منبع اصلی مشروعیتبخشیِ هویت مغولان، اهمیت یافت و در ادامه ساخت مساجد و توجه به محرابهای خاص با آیات مشخص، در دستور کار حکومت، هنرمندان و بانیان قرار گرفت. هدف این پژوهش،بررسی گفتمان قدرت در دورۀ ایلخانی و آشکارنمودن انگیزههای حکمرانان ایلخان از ساخت محرابهای خاص با آیات مشخص است. اين پژوهش در جستجوي يافتن پاسخ به اين سوال است که: چگونه انگیزههای قدرت در بین حکمرانان ایلخان، به ایجاد محرابهای خاص با آیات مشخص، کمک نمودهاست؟ روش تحقیق در پژوهش حاضر توصيفي-تحليلي و با رویکرد کیفی براساس تحلیل گفتمان فوکو، به بررسی آیات کتیبه در محرابهای دورۀ ايلخاني میپردازد. نتایج نشان میدهد که درساخت محرابهای ایلخانی، آیات خاص با معانی و مضامین سیاسی، مورد علاقۀ ایلخانان نقش بستهاست و ایلخانان از ساخت این محرابها، مقاصد سیاسی خاص و انگیزههایی، همچون مشروعیتطلبی حکومت را دنبال میکردند.
محور این گفتار بر تحلیل روایی- گفتمانی فیلم حاجی واشنگتن، با توجه به مقوله بازتولید سرمایه اجتماعی استوار خواهد شد؛ گفتاری که بر این مفروض تکیه میکند که هر کنش اجتماعی ازجملهیک اثر هنری، دالی است که درون یک گفتمانی بزرگتر معنا مییابد و کارکردی در جهت ترویج یا تضعیف أکثر
محور این گفتار بر تحلیل روایی- گفتمانی فیلم حاجی واشنگتن، با توجه به مقوله بازتولید سرمایه اجتماعی استوار خواهد شد؛ گفتاری که بر این مفروض تکیه میکند که هر کنش اجتماعی ازجملهیک اثر هنری، دالی است که درون یک گفتمانی بزرگتر معنا مییابد و کارکردی در جهت ترویج یا تضعیف (بخشهایی از) گفتمان بزرگتر خواهد داشت. از طرف دیگر فهم یک اثر هنری بدون فهم جایگاه گفتمانی آن فهمی ناقص است. بدین ترتیب فیلم حاجی واشنگتن را نیز میبایست بهعنوان کنشی گفتمانی به تماشا نشست؛ این رویکرد به ما کمک میکند این اثر هنری را بر مبنای زمینه گفتمانی آن و نقش گفتمانی آن توضیح دهیم.
تفاصيل المقالة
واسازی کوششی است برای رهانیدن اندیشه ی غربی از تخته بند انگاره های متافیزیکی؛ سیاست واسازانه نیز به همین منوال به دنبال زدودن این انگاره ها از ساحت سیاستورزی عملی و نظری بر میآید. چنین است که بنیادهای سیاست واسازانه، که یکی از اساسیترین آنها دوستی است، نسبتی با مباحث أکثر
واسازی کوششی است برای رهانیدن اندیشه ی غربی از تخته بند انگاره های متافیزیکی؛ سیاست واسازانه نیز به همین منوال به دنبال زدودن این انگاره ها از ساحت سیاستورزی عملی و نظری بر میآید. چنین است که بنیادهای سیاست واسازانه، که یکی از اساسیترین آنها دوستی است، نسبتی با مباحث کلاسیک سیاست ندارند. دوستی برای دریدا اساس تعیین مشی سیاسی است؛ و رها شدن از دوستی به ارث رسیده از سنت متافیزیکی، که دیگری را به حاشیه می راند و با او به تقابل برمیخیزد، گام اول تحقق سیاست واسازانه خواهد بود. این نوشتار پس از بررسی مختصر چیستی واسازی، به تلقی دریدا از مقوله ی دوستی خواهد پرداخت، و سرانجام نقش دوستی در سامان سیاست واسازانه را خواهد شکافت.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications