زمینه: امروزه با توجه به تغییرات شتابان محیطی و عــدم اطمینان حاصل از آن، "آیندهنگاری" بهعنوان یک راهبرد در راستای مدیریت جامع آب قابل تأمل است.
هدف: این مقاله به بحث در خصوص آیندهنگاری تحولات مکانی فضایی اجرای پروژه انتقال آب از رودخانه سیروان به شهرستان مهران (طرح أکثر
زمینه: امروزه با توجه به تغییرات شتابان محیطی و عــدم اطمینان حاصل از آن، "آیندهنگاری" بهعنوان یک راهبرد در راستای مدیریت جامع آب قابل تأمل است.
هدف: این مقاله به بحث در خصوص آیندهنگاری تحولات مکانی فضایی اجرای پروژه انتقال آب از رودخانه سیروان به شهرستان مهران (طرح سامانۀ گرمسیری) در افق سال 1408 میپردازد.
روش: چارچوب نظری این تحقیق، بر اساس روشهای جدید علم آیندهپژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با بهکارگیری ترکیبی از مدلهای کمی و کیفی انجام گرفته است. با توجه به ماهیت این پژوهش، از روشهای دلفی، تحلیل ساختاری و سناریونگاری بهره گرفته شده است.
یافتهها: دادههـای ایـن تحقیق شامل 13 عامل موثر از میان 30 عامل اولیه با روش دلفی و نرم افزار میکمک استخراج شد. سپس بر اساس روش سناریونویسی، 52 وضعیت ممکـن و محتمل در آینده شهرستان تعریف گردید و با تشـکیل مـاتریس 52×52 بـا اسـتفاده از نرمافزار سـناریوویـزارد، نهایتاً 1 سناریوی بسیار مطلوب، 11 سناریوی مطلوب، 2 سناریوی بینابین و ادامه وضع موجود، 8 سناریوی در آستانه بحران و یک سناریوی بحرانی یعنی در مجموع 23 سناریوی باورکردنی استخراج و مورد تحلیل قرار گرفته است.
نتیجهگیری: سناریوهای احتمالی اگرچه امیدهای فراوانی به وقوع شرایط مطلـوب در شهرسـتان را نشان میدهند ولی از طرف دیگر وقوع شرایط بحرانی را دور از انتظار نمیدانند.
تفاصيل المقالة
علوم و تکنولوژی محیط زیست
,
العدد12,السنة
21
,
زمستان
1398
زمینه و هدف :بخش کشاورزی، بزرگترین مصرفکنندهی منابع طبیعی و درعینحال بیشترین نقش را در حفظ آن بر عهده دارد، آگاهی کشاورزان از کشت پایدار و کشاورزی سازگار با محیطزیست شامل اطلاعاتی در مورد چالشهای زیستمحیطی و اکوسیستم های آبی و ارتباط آنها با فعالیتهای کشاورزی أکثر
زمینه و هدف :بخش کشاورزی، بزرگترین مصرفکنندهی منابع طبیعی و درعینحال بیشترین نقش را در حفظ آن بر عهده دارد، آگاهی کشاورزان از کشت پایدار و کشاورزی سازگار با محیطزیست شامل اطلاعاتی در مورد چالشهای زیستمحیطی و اکوسیستم های آبی و ارتباط آنها با فعالیتهای کشاورزی میتواند به بهبود وضعیت موجود و حفظ محیطزیست و اکوسیستم دریاچه کمک کند.
روش بررسی : پژوهش حاضر جزء تحقیقات توصیفی- تحلیلی و در زمره تحقیقات پیمایشی است که به صورت مقطعی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش،10 روستای حاشیه اکوسیستم دریاچه زریوار بالغ بر(1953 خانوار) بود که به روش کوکران در دسترس انتخاب شدند. براساس تعداد هر خانوار سهم متناظر با آن پرسش نامه توزیع گردید. در روش توصیفی به بررسی شناخت وضعیت موجود پرداخته و در ادامه با استفاده از روش های آماری داده ها، مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها: یافتهها حاکی از آن بوده که سطح آگاهی روستاییان از کشاورزی پایدار در سطح بسیار پایینی بوده و بین آگاهی روستاییان از کشاورزی پایدار و حفظ پایداری اکوسیستم دریاچه زریوار همبستگی قوی وجود نداشت. علت پایین بودن سطح آگاهی روستاییان از کشاورزی پایدار عدم اطلاعرسانی و آموزش و اینکه مجبور به استفاده از انواع کود و سموم شیمیایی شدهاند و نبود شیوههای نوین آبیاری و مشکلات مالی نیز از جمله چالشهای موجود در حاشیه اکوسیستم دریاچه زریوار و کشاورزان است.
بحث و نتیجه گیری: عدم آگاهی روستاییان از کشاورزی پایدار موجب استفاده بیرویه روستاییان از انواع سموم، کودهای شیمیایی و حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق، که این عوامل در بلندمدت حیات اکوسیستم دریاچه زریوار را به سوی نابودی سوق میدهد.
تفاصيل المقالة
جغرافیا و مطالعات محیطی
,
العدد1,السنة
12
,
بهار
1402
در مورد توسعه پایدار شهری و منطقهای فرمول واحدی برای تمام کشورها وجود نداشته و هر کشوری باید با شرایط اجتماعی، اقتصادی، اکولوژیکی و فضایی خود به دنبال تدوین معیارهای خاص توسعه شهری پایدار باشد.در همین ارتباط، تهران به عنوان یک کلانشهر و پایتخت ایران، از منظر جغراف أکثر
در مورد توسعه پایدار شهری و منطقهای فرمول واحدی برای تمام کشورها وجود نداشته و هر کشوری باید با شرایط اجتماعی، اقتصادی، اکولوژیکی و فضایی خود به دنبال تدوین معیارهای خاص توسعه شهری پایدار باشد.در همین ارتباط، تهران به عنوان یک کلانشهر و پایتخت ایران، از منظر جغرافیایی (کالبدی – فضایی و عملکردی) و با توجه به توسعه نامتوازن سرزمین و اقتصاد نفتی، با چالشهای بیشماری روبرو است. کلانشهری که در اغلب شاخصهای اجتماعی– اقتصادی و محیط زیستی، خطوط قرمز را پشت سر گذاشته و سیاستهای تمرکزگرایی از گذشته تاکنون در حوزههای سیاسی، اداری، بازرگانی، صنعتی و آموزشی موجب تمرکز شدید جمعیت و فعالیت در فضای آن شدهاست. این پژوهش با هدف تبیین سهم عوامل اثرگذار در توسعه پایدار کلانشهر تهران انجام شده است. روش پژوهش، روش کیفی و ابزار اصلی گردآوری و تحلیل داده، تکنیک دلفی کمّی بوده است. نتایج پژوهش نشان میدهد مهمترین عوامل اثرگذار در توسعه پایدار کلانشهر تهران به ترتیب عبارتند از: مسئولیتپذیری، راهبردی و آیندهنگری، انعطافپذیری و پاسخگویی، تصمیمگیری، ساختار قدرت و عدم موازیکاری نهادها.
تفاصيل المقالة
در پی توجه به ابعاد کیفی زندگی انسان، مفهومی با عنوان کیفیت زندگی مورد توجه قرار گرفته و سنجش رضایت از زندگی بهتمامیاقشارانسانیودرشکلهایمختلفتسرییافتهاست. امروزهکیفیتزندگیدر شهرها و رضایت از آن موضوعی است که درمدیریت وبرنامهریزیشهرینیز بدان پرداخته میشود. أکثر
در پی توجه به ابعاد کیفی زندگی انسان، مفهومی با عنوان کیفیت زندگی مورد توجه قرار گرفته و سنجش رضایت از زندگی بهتمامیاقشارانسانیودرشکلهایمختلفتسرییافتهاست. امروزهکیفیتزندگیدر شهرها و رضایت از آن موضوعی است که درمدیریت وبرنامهریزیشهرینیز بدان پرداخته میشود. در همین زمینه،هدفمطالعهحاضر،سنجشرضایت از کیفیت زندگیدرشهرگرمی و مطالعه تطبیقی محلات هشتگانه این شهر بوده است که بااستفادهاز62شاخصذهنیدر قالب هشتمتغیرِطبقهبندیشدهصورت پذیرفته است.اینتحقیقبهلحاظروشازنوع پیمایشی و از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی قرار دارد. جامعه آماری تحقیق را شهروندان شهر گرمی تشکیل میدهند که از میان آنها به تعداد 378 پرسشنامه - با استفاده از فرمول کوکران- به صورت طبقهبندی شده، توزیع شد. پایایی پرسشنامه از طریق آزمون آلفای کرونباخ سنجیده شده که ضریب آلفای 82/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوری شده از آزمونهای t تک نمونهای، واریانس یکطرفه، کروسکال- والیس و فریدمن، حسب مورد استفاده شده است.نتایجنشانمیدهدکیفیت زندگی در شهر گرمی در سطحی نامطلوب از سوی شهروندان ارزیابی شده و در کل میزان رضایت شهروندان از مجموع شاخصهای مورد بررسی کمتر از میانه (میانه نظری = 3) است. نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه نشان میدهد که بین ویژگیهای فردی پاسخگویان با برداشت آنها از کیفیت زندگی شهری تفاوت وجود دارد. همچنین، از نظر کیفیت زندگی در بین محلات هشتگانه شهر تفاوت وجود دارد، بطوری که سطح کیفیت زندگی محلههای شهر گرمی را میتوان در چهار گروه قرار داد.
تفاصيل المقالة
پایداری سکونتگاههای روستایی در گرو پویایی اقتصاد آن است، تا آنجا که امروزه توسعه اقتصادی پایدار به عنوان اصلی رین هدف اقتصادی در برنامهریزی کشورهای در حال توسعه مطرح است. پیش شرط اساسی برنامهریزی برای پایدارسازی اقتصادی روستاها آگاهی از جایگاه و توانایی آنها است. پژو أکثر
پایداری سکونتگاههای روستایی در گرو پویایی اقتصاد آن است، تا آنجا که امروزه توسعه اقتصادی پایدار به عنوان اصلی رین هدف اقتصادی در برنامهریزی کشورهای در حال توسعه مطرح است. پیش شرط اساسی برنامهریزی برای پایدارسازی اقتصادی روستاها آگاهی از جایگاه و توانایی آنها است. پژوهش حاضر به دنبال واکاوی و سنجش سطوح فضایی پایداری اقتصادی سکونتگاههای روستایی واقع در استان قم میباشد. پژوهش حاضر بر اساس هدف،کاربردی و روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است. نرم افزار هایEXCEL و SPSS و MATLAB بعنوان ابزار تحلیل مورد استفاده قرار گرفتند. دادههای مورد نیاز به روش اسنادی بدست آمده است. محدوده مورد مطالعه استان قم و جامعه آماری پژوهش روستاهای دارای سکنه استان قم هستند. وزندهی به شاخصهای پژوهش با استفاده از مدل F’ANP و تحلیل داده ها با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره WASPAS انجام شد. برای طبقهبندی روستاهای مورد مطالعه از جنبه سطوح پایداری از روش تحلیل خوشهای و نرم افزار GIS و برای تحلیل عوامل مؤثر بر پایداری از رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که سکونتگاههای روستایی استان قم از نظر پایداری اقتصادی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند؛ از نظر سطوح پایداری نیز روستاهای مورد مطالعه تفاوت قابل توجهی با یکدیگر داشته که نشاندهنده نابرابری فضایی از جنبه سطوح پایداری اقتصادی است. همچنین میزان تأثیرگذاری عوامل مورد بررسی نیز به یک میزان نبوده است، به نحوی که عامل "بهرهمندی خانوارها روستایی از زمین" و "برخورداری از منابع تولید زراعی و باغی" تأثیر گذاری بالاتری بر پایداری اقتصادی روستاهای مورد مطالعه داشتهاند.
تفاصيل المقالة
ازجمله مشکلات مهم امروز صنعت گردشگری کشور فقدان رقابت پذیری می باشد. یکی از ارکان این مشکل نبود یک رویکرد مشخص به منظور افزایش رقابت پذیری است و همچنین ارتباط مستقیمی بین افزایش توان رقابتی یک کشور و توان رقابتی بنگاه وجود دارد.رقابت پذیری مقصد گردشگری به عنوان یکی از گ أکثر
ازجمله مشکلات مهم امروز صنعت گردشگری کشور فقدان رقابت پذیری می باشد. یکی از ارکان این مشکل نبود یک رویکرد مشخص به منظور افزایش رقابت پذیری است و همچنین ارتباط مستقیمی بین افزایش توان رقابتی یک کشور و توان رقابتی بنگاه وجود دارد.رقابت پذیری مقصد گردشگری به عنوان یکی از گونه های مهم رقابت پذیری مکانی و یک صنعت رشد و توسعه درون زا در بسیاری از شهرهای دنیا مورد توجه قرار گرفته است.ناحیه سرعین ترکیبی از جاذبه های انسانی وطبیعی را در خود جای داده و از نظر اکوتوریستی دارای قابلیتهای فراوانی است. تا کنون مدل های مختلفی برای رقابت پذیری مقاصد گردشگری ارائه شده است. هدف مقاله حاضر بررسی والویت بندی عوامل موثردر رقابت پذیری گردشگری منطقه سرعین با بهره گیری و تلفیق دو مدل کراچ - ریچی و کانو می باشد .پژوهش به صورت پیمایشی و با ابزار پرسشنامه به تعداد 573 برگ در بین گردشگران،کسبه و مردم محلی در بازه زمانی 15خرداد تا 15 مرداد سال 1396انجام گرفته است. نتایج کسب شده با روش تحلیل عاملی و نرم افزار LISREL تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها حاکی از آن است که از میان 6 شاخص در مدل تلفیقی مذکور،به ترتیب منابع وجاذبه های محوری، مدیریت مقصد، عوامل تقویت کننده، برنامه ریزی خط مشی و توسعه مقصد، رضایت گردشگران، عوامل و منابع پشتیبان از اولویت برخوردارند .
تفاصيل المقالة
هدف مطالعه حاضر، ارزشیابی اثر این پروژه بر توسعه جوامع محلی ناحیه هامون است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش گردآوری و تحلیل اطلاعات، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش، سه روستای کیخا، سنچولی، بلند و شهرک علیاکبر در شهرستان هامون است. داده های میدا أکثر
هدف مطالعه حاضر، ارزشیابی اثر این پروژه بر توسعه جوامع محلی ناحیه هامون است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش گردآوری و تحلیل اطلاعات، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش، سه روستای کیخا، سنچولی، بلند و شهرک علیاکبر در شهرستان هامون است. داده های میدانی با ابزار پرسشنامهء محقق ساخته و به روش پیمایشی و همراه با مصاحبه گردآوری شد. تعداد نمونه ها برای تکمیل پرسشنامه، 314 خانوار بود که به صورت تصادفی از میان 1717 خانوار انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد این پروژه در بُعد اجتماعی تنها در گویههای (افزایش خودباوری در زمینهء تواناییهای افراد در روستا، افزایش مشارکت زنان خانواده در امور توسعه روستا، همبستگی و ارتباط جمعی بین زنان در روستا، وجود شبکههای اجتماعی و اقتصادی برای دختران و زنان در روستا، امنیت اجتماعی مناسب برای رفت و آمد زنان و دختران)، در بُعد محیطی در گویههای (ترویج و اجرای کلاسهای آموزشی از طرف مروجین منطقه، آموزش کشتهای متنوع در زمین زراعی)، در بُعد زیرساختی در گویههای (دسترسی به نهادههای مختلف کشاورزی، دسترسی به تعاونی روستایی) تاثیرات مطلوبی داشتهاست و در سایر ابعاد اقتصادی و کالبدی در هیچ یک از گویهها اثر مطلوبی نداشتهاست. همچنین نتایج تحلیل فضایی توسعه جوامع محلی به تفکیک ابعاد توسعه در ناحیه هامون نشان داد، روستای کیخا بالاترین رتبه را در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیرساختی، محیطی) از نظر تاثیرپذیری از پروژه منارید به خود اختصاص دادهاست.
تفاصيل المقالة
از جمله راهبردهای برنامهریزی توسعه جامعه عشایری کشور، اسکان است که با اهداف خدماترسانی، عمران و توسعه اجرا شده است. هدف این پژوهش، سنجش سطوح زیستپذیری کانونهای اسکان عشایری در بخش مرکزی شهرستان بویراحمد بوده است که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. رویک أکثر
از جمله راهبردهای برنامهریزی توسعه جامعه عشایری کشور، اسکان است که با اهداف خدماترسانی، عمران و توسعه اجرا شده است. هدف این پژوهش، سنجش سطوح زیستپذیری کانونهای اسکان عشایری در بخش مرکزی شهرستان بویراحمد بوده است که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. رویکرد پژوهش، رویکرد ترکیبی (کمی – کیفی – کمی) است. دادههای لازم با ابزار پرسشنامهء محققساخته، مشاهده و مصاحبههای نیمه ساختیافته بدست آمد. جامعهء آماری پژوهش، چهار کانون اسکان عشایر بود که در مجموع 272 خانوار داشتند و به صورت تمامشماری مورد پرسشگری قرار گرفتند. تحلیل دادهها با بهرهگیری از روشهای تحلیل مسیر و تاپسیس صورت گرفت. نتایج نشان میدهد معیار اشتغال و درآمد بیشترین اثر مستقیم معنیدار را روی زیستپذیری دارد. خانوارهای عشایری برخوردار از یک محیط سکونتی آرام، امن، متعادل و پایدار با برخورداری از رفاه اجتماعی، کیفیت زندگی بالاتری دارند. همچنین، بین اندازه جمعیت و نزدیکی به کانونهای برتر شهری، با زیستپذیری کانونها رابطه مستقیم معنادار آماری وجود دارد. در بررسی اثرات غیرمستقیم، معیار جایگاه اقتصادی زنان بیشترین اثر غیرمستقیم معکوس (منفی) را بر زیستپذیری کانونهای اسکان نشان میدهد. همچنین، رابطه علّی مدیریت بهینه آب و مرتع حاکی از اثر غیرمستقیم معنیدار بر روی زیستپذیری است؛ بدین معنی که خانوارهای متکی بر دامداری، به اثرات محیطزیستی کمتوجه بوده و بیشترین بهرهکشی از طبیعت را به عمل میآورند. همچنین، از دیدگاه ساکنان، کانون منصورآباد در سطح اول زیستپذیری و کانون تلخدان با امتیازهای مناسب و اختلاف کمتر رتبه دوم را دارد. کانونهای حسینآباد و دلی بَجَک به ترتیب در سطوح سوم و چهارم هستند.
تفاصيل المقالة
طرح سامانه گرمسیری با اهداف جلوگیری از خروج آب از کشور و ایجاد رشد و توسعه در نواحی گرمسیری به اجرا در میآید. دشتهای مهران و گدارخوش از مهمترین دشتهای شهرستان مهران میباشند که در محدوده طرح سامانه گرمسیری واقع شدهاند. این پژوهش از لحاظ هدف از نوع کاربردی، از نظر م أکثر
طرح سامانه گرمسیری با اهداف جلوگیری از خروج آب از کشور و ایجاد رشد و توسعه در نواحی گرمسیری به اجرا در میآید. دشتهای مهران و گدارخوش از مهمترین دشتهای شهرستان مهران میباشند که در محدوده طرح سامانه گرمسیری واقع شدهاند. این پژوهش از لحاظ هدف از نوع کاربردی، از نظر ماهیت بر اساس روشهای جدید علم آیندهپژوهشی، تحلیلی و اکتشافی است که با بهکارگیری ترکیبی از مدلهای کمی و کیفی انجام گرفته است. دادههای کیفی با پرسشنامه باز و از طریق مصاحبه و بررسی اسناد، و دادههای کمی به صورت عددی و از طریق وزندهی پرسشنامههای دلفی در دو مرحله انجام شد، مرحلة اول، با استفاده از روش مرور منابع (کتب، مقالات، گزارشات، اسناد)، سیاههای از مهمترین عوامل مؤثر در توسعه دشتهای مهران و گدارخوش را در موضوعات مختلف توسعهای تهیه و در اختیار 20 کارشناس که از طریق روش نمونهگیری گلوله برفی انتخاب شده بودند، قرار داده شد که به شناسایی 30 پیشران اصلی مؤثر بر توسعه نواحی انجامید. مرحلة دوم، شامل پرسشنامه مرحله اول که در آن 30 پرسشنامه برای تهیه نقشهها و نمودارهای ویژه و نهایتاً عوامل کلیدی تأثیرگذار بر توسعه از طریق وزندهی توسط کارشناسان تکمیل شد. خروجی مدل تحلیل اثر متقابل در نرم افزار میکمک، روابط بین متغیرها را نشان میدهد که قابلیت تبدیل روابط به ماتریس روابط مستقیم و غیر مستقیم متغیرها، نقشهها و نمودارهای ویژه و تعیین عوامل کلیدی را دارد و با امکانات خود تحلیل آسان روابط و ساختار سیستم را امکانپذیر میکند. نتایج پژوهش نشان میدهد که نحوه توزیع متغیرها در نقشه پراکندگی، حاکی از وضعیت ناپایداری بسیار شدید سیستم است و اکثر متغیرها در اطراف محور قطری صفحه پراکنده و تأثیر پذیر هستند.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications