به‌منظور بررسی اثر ارتفاع و مکان رویش بر برخی از صفات بیوشیمایی آقطی، از سه منطقه استان گلستان (رامیان، توسکستان گرگان و مینودشت) و از سه ارتفاع (بیشتر از 1400 متر)، (بین 600 تا 700 متر) و (کمتر از 300 متر) نمونه‌های برگ، گل و میوه گیاه آقطی در سه تکرار در سال 1394 جمع‌آوری گردید. صفات بیوشیمایی شامل فنل‌کل، فلاونوئیدکل و خاصیت آنتی اکسیدانی براساس روش استاندارد شیمیایی مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایج آزمایش حاکی از آن بود سه عامل ارتفاع، منطقه و اندام دارای اثرات معنی‌داری بر خصوصیات بیوشیمیایی مورد بررسی بودند به‌طوری‌که اثر متقابل منطقه و ارتفاع روی میزان فنل کل‌ و فعالیت آنتی اکسیدانی و اثر متقابل منطقه و اندام روی میزان فلاونوئیدکل در سطح احتمال 1 درصد و روی فعالیت آنتی اکسیدانی در سطح احتمال 5 درصد و اثر متقابل ارتفاع و اندام روی میزان فنل‌کل و فلاونوئیدکل در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. همچنین اثر متقابل منطقه، ارتفاع و اندام روی میزان فنل‌کل در سطح احتمال 1درصد و روی میزان فلاونوئیدکل و فعالیت آنتی‌اکسیدانی در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار شد. به طوری‌که بیش‌ترین میزان فنل‌کل در توسکستان در ارتفاع کم و اندام برگ مشاهده شد و کم ترین میزان آن در مینودشت در ارتفاع متوسط در اندام گل بود. همچنین بیش ترین میزان فلاونوئیدکل در منطقه مینودشت در ارتفاع کم و اندام گل و کم ترین میزان آن در منطقه توسکستان در ارتفاع متوسط در اندام میوه مشاهده شد. طبق نتایج بدست امده بیش‌ترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی در توسکستان در ارتفاع متوسط در اندام میوه و کم‌ترین میزان آن در توسکستان در ارتفاع متوسط در اندام برگ بود. در مجموع می‌توان نتیجه گرفت با افزایش ارتفاع از محتوی فنل‌کل و فلاونوئیدکل کاسته شده و بهترین کیفیت را از گیاهانی در ارتفاعات پایین می‌توان به‌دست آورد. تفاصيل المقالة

چای‌کوهی یکی از گونه ‌های دارویی جنس Stachysو تیره نعناع با خواص درمانی متعدد می‌باشد که در مناطق مختلف ایران رویش دارد. جهت بررسی خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی این گیاه تحقیقی بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار از چهار رویشگاه در استان‌های سمنان، خراسان شمالی و رضوی در سال 1393 صورت پذیرفت. سپس در زمان گلدهی اقدام به ثبت خصوصیات مورفولوژیکی از قبیل ارتفاع در زمان گلدهی، وزن‌تر و خشک ریشه و ساقه، طول ریشه، تعداد گل در گل‌آذین، نسبت گل‌های باز به کل گل‌ها، تعداد برگ روی ساقه، سطح برگ و مقدار کلروفیل گردید. همچنین درصد و عملکرد اسانس، مقدار فنل کل، محتوای فلاونوئیدی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی تعیین شد. با بررسی نتایج مشخص شد خصوصیات مورفولوژیکی گیاه مورد مطالعه در رویشگاه‌های مختلف اختلاف معنی‌دار نداشت در ‌حالی‌که در مورد میزان اسانس در سطح یک‌ درصد اختلاف معنی‌دار مشاهده شد. در بررسی خصوصیات فیتوشیمیایی، رویشگاه شاهرود بیشترین میزان فنل کل و مشهد بیشترین خاصیت آنتی‌اکسیدانی را دارا بود. همچنین بالاترین میزان فنل‌کل و محتوی فلاونوئیدی در برگ و بیشترین خاصیت آنتی‌اکسیدانی را گل داشت. همچنین بیشترین عملکرد و درصد اسانس مربوط به رویشگاه مشهد مشاهده شد که می‌توان بیان نمود با کاهش ارتفاع و بارندگی، میزان اسانس تولید شده در گیاه چای کوهی افزایش یافت. تفاصيل المقالة

به‌منظور بررسی اثر دور آبیاری و کاربرد اسیدهیومیک بر برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی آویشن (Thymus vulgaris L.) آزمایشی به‌صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه غیرانتفاعی بهاران گرگان در سال زراعی 96-1395 به ‌اجرادرآمد. تیمارهای آزمایش در چهار سطح دور آبیاری (شامل سه، شش و نه روز یکبار و هر روز آبیاری به‌عنوان شاهد) و سه سطح محلول‌دهی اسیدهیومیک (شامل 300، 150 و صفر میلی‌‌گرم در لیتر)، لحاظ گردید. نتایج نشان داد افزایش میزان دور آبیاری سبب افزایش معنی‌دار در ترکیبات فنلی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، پرولین و قند‌های محلول گردید. اثر فاصله آبیاری در بیشترین سطح (نه‌روز یکبار)، منجربه افزایش به‌ترتیب 07/1، 016/0، 53/14، 87/1 و 72/3 درصدی پرولین، ترکیبات فنلی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و قند‌های محلول گردید. همچنین بالاترین میزان اسانس با 15 درصد اختلاف نسبت به شاهد از سطح سوم دور آبیاری (شش روز یکبار) مشاهده شد. از طرفی افزایش فاصله دور آبیاری سبب کاهش معنی‌دار ارتفاع بوته، وزن تازه و خشک گیاه گردید. کاربرد اسیدهیومیک نیز بر تمامی صفات مورد بررسی اثر معنی داری داشت. همچنین اثر متقابل دور آبیاری و کاربرد اسیدهیومیک روی تمام صفات به‌جز ترکیبات فنلی‌ اثر معنی‌دار داشت به‌طوری‌که فعالیت آنتی‌اکسیدانی و درصد تیمول در شرایط محلول‌پاشی با 150 میلی گرم در لیتر اسیدهیومیک و آبیاری نه‌روز یکباربه بیشترین حد رسیدند. در همین راستا حداکثر درصد اسانس در سطح سوم آبیاری (شش‌روز یکبار) با کاربرد 300 میلی‌گرم در لیتر اسیدهیومیک به‌دست آمد و پرولین گیاه نیز در شرایط آبیاری نه روز یکبار و 300 میلی‌گرم در لیتر اسیدهیومیک بیشترین مقدار را نشان داد. به‌طورکلی نتایج این آزمایش، کاربرد 300 میلی‌گرم در لیتر اسید‌هیومیک را در فاصله آبیاری نه‌روز یک‌بار به‌عنوان بهترین تیمار از لحاظ صرفه‌اقتصادی معرفی می‌کند، زیرا با مصرف کمتر آب همراه با کاربرد اسیدهیومیک، می‌توان در این گیاه به همان میزان عملکرد که در سطوح بالاتر مصرف آب دارند، دست یافت. تفاصيل المقالة

به‌منظور بررسی اثر رژیم آبیاری و محلول‌پاشی اسیدآبسیزیک بر برخی عوامل فیزیولوژیک و تبادلات گازی اسطوخودوس (Lavandula angustifolia cv. MunsteadOrganic) آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان طی سال های زراعی 97-1396به‌اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش در چهار سطح رژیم‌های آبیاری (شامل 100-90، 80-70، 60-50 و 40-30 درصد ظرفیت ‌زراعی) و سه سطح اسیدآبسیزیک (شامل صفر، 15 و 30 میکرومولار در لیتر) لحاظ گردید. نتایج نشان داد افزایش رژیم آبیاری سبب کاهش کلروفیل a، b و a+b، تبادلات گازی و محتوای آب نسبی برگ گردید. در حالی‌که کارایی مزوفیلی، کارآیی مصرف آب و کارآیی مصرف آب داخلی برگ افزایش یافت. اسیدآبسیزیک نیز بر تمامی صفات مورد بررسی به‌جز کاروتنوئیدها اثر معنی‌دار داشت و این اثر به جز برای صفات کارایی مصرف آب که در 15 میکرومولار بیشترین بودند برای سایر صفات در 30 میکرومولار در لیتر به‌ حداکثر خود رسید. همچنین اثر متقابل رژیم آبیاری و کاربرد اسیدآبسیزیک به‌جز برای صفت کلروفیلa+b برای سایر صفات مورد ‌بررسی معنی‌دار بود و بیشترین این صفات از کاربرد 30 میکرومولار اسیدآبسیزیک مشاهده شد. محلول‌پاشی 15 میلی‌گرم در لیتر اسیدآبسیزیک در شرایط رژیم آبیاری 40-30 درصد ظرفیت زراعی به‌ترتیب موجب افزایش 04/25 و 75/38 درصدی کارایی مصرف آب داخلی برگ و کارایی مصرف آب نسبت به عدم کاربرد اسیدآبسیزیک در این سطح خشکی گردید. به‌طورکلی نتایج این آزمایش، کاربرد 15 میکرومولار در لیتر اسیدآبسیزیک را در شرایط رژیم آبیاری 40-30 درصد ظرفیت‌ زراعی به‌عنوان بهترین تیمار جهت دریافت بیشترین کارایی مصرف آب معرفی می‌کند، زیرا با مصرف کمتر آب و کاربرد اسیدآبسیزیک در شرایط تنش، می‌توان به سطوح بالاتری از عملکرد اسیدآبسیزیک در القاء تحمل به خشکی دست یافت. تفاصيل المقالة

چای کوهی یکی از گیاهان دارویی می‌باشد که در مناطق مختلف ایران رویش دارد. از دم کرده گل ها و برگ‌های این گیاه در ناراحتی‌های معده و نیز به‌عنوان آرام بخش در رفع بی‌خوابی و اضطراب استفاده می گردد. به‌منظور بررسی اسانس گل و برگ این گیاه در چهار رویشگاه (ارتفاعات مشهد، نیشابور، قوچان و شاهرود)، تحقیقی بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار صورت پذیرفت. اطلاعات اتنوفارماکولوژی از مردم محلی بدست آمده و نمونه های گیاهی در بهار 1393 در زمان گلدهی، از رویشگاه های مذکور جمع‌آوری گردید. نمونه های گل و برگ خشک‌ به وسیله دستگاه کلونجر و تقطیر با آب، اسانس‌گیری و درصد و عملکرد اسانس هر نمونه تعیین و ترکیبات متشکله اسانس‌های حاصله توسط دستگاه GC/MS آنالیز شد. نتایج اتنوفارماکولوژی نشان داد نام‌های محلی آن در رویشگاه‌ها متفاوت است ولی کاربرد عمومی به‌عنوان آرام‌بخش می‌باشد. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد، درصد اسانس و وزن خشک مربوط به نمونه برگ در مشهد و وزن خشک گل نیز بیشتر از وزن خشک برگ بود. بیشترین ترکیب در اسانس گل با 72 ترکیب مربوط به نیشابور و در اسانس برگ با 82 ترکیب مربوط به رویشگاه قوچان بود که در بالاترین مقادیر به‌ترتیب 692/92 و 818/96 وزن اسانس را به خود اختصاص داده بودند. بیشترین میزان ترکیبات اصلی اسانس اعم از بتا-پینن ، بتافلاندرن، کاریوفیلن مربوط به اکوتیپ شاهرود و اسپاتولنول و آلفاتوجن به‌ترتیب مربوط به قوچان و مشهد بود که میزان این ترکیبات در برگ بیشتر از گل می‌باشد که بهترین کیفیت اسانس را می‌توان از رویشگاه‌های مشهد و قوچان بدست آورد. تفاصيل المقالة

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی و محلول‌پاشی اسیدآبسیزیک بر برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی شاهدانه Cannabis sativa L.)) آزمایشی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در مزرعه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 97-1396 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل چهار سطح تنش خشکی (55، 70، 85 و 100 درصد ظرفیت زراعی) و تیمار محلول‌پاشی اسیدآبسیزیک (0، 10، 20، 30 میلی‌گرم بر لیتر) بود. در زمان گلدهی کامل، ویژگی‌های رشدی و مورفولوژی از جمله قطر ساقه، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، ارتفاع ساقه، طول ریشه، سطح برگ، تعداد برگ، تعداد بذر، تعداد گل، وزن کل بذور، تعداد شاخه فرعی، قطر شاخه فرعی، فنل کل ریشه، فلاونوئید کل ریشه، فعالیت آنتی‌اکسیدانی ریشه، پرولین ریشه، قندهای محلول برگ و مقدار اسیدآبسیزیک برگ ارزیابی شد. صفات فیزیولوژیکی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری و مقدار اسیدآبسیزیک با دستگاه HPLC آنالیز گردید. نتایج نشان داد تنش کم‌آبی و اسیدآبسیزیک اثر معنی‌داری بر تمام صفات مورد بررسی به جزء مقدار اسیدآبسیزیک برگ، تعداد شاخه فرعی و قند کل داشت و بیشترین فنل کل در سطح توام تنش 85 درصد و 30 میلی‌گرم در لیتر اسیدآبسیزیک ثبت شد که اختلاف معنی‌داری بیبر اساس نتایج این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت، تنش کم‌آبی، اثرات منفی بر رشد گیاه داشته و در مقابل گیاه برای مقابله با این اثرات ترکیبات فلاونوئیدی و آنتی‌اکسیدانی خود را افزایش داد. محلول‌پاشی اسیدآبسیزیک باعث بهبود برخی صفات در شرایط تنش خشکی شده است. تفاصيل المقالة

گیاه شاهدانه (Cannabis sativa L.) یک محصول امیدبخش به‌لحاظ تولید داروهای گیاهی خاص موردتوجه می‌باشد. همچنین سیلیکون، به عنوان یک عنصر اصلی بسیار مهم در بهبود عملکرد گیاهان در شرایط متنوع محیطی مطرح می‌باشد. سیستم‌های کشت بدون‌خاک از مهمترین فناوری روز دنیا برای محیط های نامساعد محیطی است در همین راستا باهدف بررسی عملکرد رشدی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی شاهدانه تحت محلول‌پاشی سیلیکون، آزمایشی گلدانی، در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در بهار و تابستان سال 1398، براساس فاکتوریل دوعاملی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تیمارسیلیکون با غلظت های صفر، 0/75، 1/5 و 2/25 میلی مولار و سه تکرار در چهار بستر کشت (خاک و ماسه (مشتقات خاکی)، خاک و ورمی کمپوست (مشتقات خاکی)، پرلیت (هیدروپونیک)، پرلیت و کوکوپیت (هیدروپونیک)) انجام شد. پس از کامل شدن رشد رویشی، شاخص های رشدی، مورفوفیزیولوژیک و فیتوشییمیایی از جمله طول ریشه و اندام هوایی (خط‌کش)، وزن تر اندام هوایی و ریشه، وزن خشک اندام‌هوایی و ریشه، رطوبت نسبی برگ (ترازو)، سطح برگ (سطح برگ‌سنج)، رنگیزه های فتوسنتزی و آنتوسیانین، قندکل، فنل‌کل، فلاونوئیدکل، فعالیت آنتی اکسیدانی (اسپکتوفتومتر)، برخی عناصر برگ و ریشه (فلیم‌فتومتر) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که سیستم کشت دارای اثر معنی‌داری روی همه صفات مورد اندازه‌گیری (به جز فلاونوئیدکل) بوده است و اعمال سیلیکون سبب بهبود بسیاری از صفات فیتوشیمیایی و اجزای عملکرد با غلظت 1/5 و 2/25 در این گیاه شد. نکته قابل‌توجه اینست که سیلیکون در سیستم‌های هیدروپونیک سبب بهبود صفات رشدی و جذب عناصر گردید ولی در محیط کشت‌های مشتقات خاکی، سبب افزایش صفات فیتوشیمیایی فلاونوئیدکل و آنتوسیانین شد. نتایج به‌دست آمده می‌تواند حاکی از آن باشد که استفاده از محیط کشت‌های هیدروپونیک سبب افزایش عمکرد می‌گردد درحالی‌که در محیط‌های کشت خاکی به سبب وجود برخی محدودیت‌ها به ویژه محدودیت در جذب عناصر، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی غیرآنزیمی مانند فنل‌کل افزایش نشان می‌یابد. تفاصيل المقالة

در این تحقیق به‌منظور بررسی تنوع اتنوفارماکولوژیکی، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فیتوشیمیایی 16 توده از جنس بنفشه (Viola spp.) از 16 رویشگاه در شمال و شمال‌غرب ایران (استان‌های گلستان، مازندران، اردبیل، آذربایجان‌شرقی و کرمانشاه)، تحقیقی بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار صورت پذیرفت. اطلاعات اتنوفارماکولوژی از مردم محلی به‌دست آمد و نمونه‌های گیاهی در بهار 1398 در زمان گلدهی، از رویشگاه‌های مذکور جمع‌آوری شدند. بررسی اجزای عملکرد ، ویژگی‌های فیتوشیمیایی و آنتی اکسیدانی نمونه ها به روشهای اسپکتوفوتومتری، ABTS و DPPH موردسنجش قرار گرفتند. نتایج اتنوفارماکولوژیکی نشان داد در بیشتر مناطق از فراورده‌های بنفشه به‌عنوان ضد‌التهاب و ضد‌ویروس در درمان سرفه و سرماخوردگی کاربرد دارد. نتایج نشان داد ویژگی‌های رویشگاه روی تمامی اجزای عمکرد و صفات فیتوشیمیایی اندازه‌گیری‌شده، دارای اثر معنی‌داری بوده است به طوری‌که با افزایش ماده آلی و عناصرغذایی خاک میزان کلروفیل و وزن خشک اندام هوایی نمونه‌ها افزایش پیدا کرد. همچنین با افزایش ارتفاع میزان ترکیبات آنتی‌اکسیدانی با روش‌های ABTS و DPPH، فنل‌کل و فلاونوئیدکل در اندام هوایی افزایش پیدا کرد و نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی (PCA) نیز نتایج به‌دست آمده را تایید کرد. در کلاستربندی که براساس دو عامل اجزای عملکرد و فیتوشیمیایی انجام شد، مشخص شد در فاصله 0/2 اقلیدسی تجزیه کلاستر برای ویژگی‌های فیتوشیمیایی، به 14 دسته و برای اجزای عملکرد به 9 دسته تقسیم شدند. نتایج تجزیه خوشه‌ای نیز نشان داد که ویژگی‌های اقلیمی و ادافیکی رویشگاه اثر بسیار زیادی بر اجزای عملکرد و ویژگی‌های فیتوشیمیایی در گیاه بنفشه دارد که میتواند تعیین‌کننده الگوی مناسب کشت باشند. تفاصيل المقالة