-
المقاله
1 - تحلیل روند و ناهمگنی متغیرهای هیدرواقلیمی در حوضه آبخیز تجنعلوم و تکنولوژی محیط زیست , العدد 142 , السنة 26 , بهار 1403زمینه و هدف: در ایران، به خاطر گرم شدن و تغییرات بارندگی شدید به همراه توسعه طی دهههای اخیر، میبایست برای فهم عوامل اقلیمی بر منابع آبی توجه بیشتری گردد. بنابراین هدف تحقیق، تحلیل روند و ناهمگنی متغیرهای اقلیمی و نیز تاثیر آنها بر فرآیندهای هیدرولوژیکی میباشد. روش أکثرزمینه و هدف: در ایران، به خاطر گرم شدن و تغییرات بارندگی شدید به همراه توسعه طی دهههای اخیر، میبایست برای فهم عوامل اقلیمی بر منابع آبی توجه بیشتری گردد. بنابراین هدف تحقیق، تحلیل روند و ناهمگنی متغیرهای اقلیمی و نیز تاثیر آنها بر فرآیندهای هیدرولوژیکی میباشد. روش بررسی: ایستگاههای دارای دادههای طولانی مدت برای تحلیل روند (آزمون های منکندال) و بررسی همگنی (آزمون پتیت) متغیرهای اقلیمی در دوره آماری 30 ساله (2014-1984) مورد بررسی قرار گرفت. اثرات متغیرهای اقلیمی بر رواناب حوضه با استفاده از ابزار ارزیابی آب و خاک (SWAT) برای دو دوره زمانی اقلیمی (1984-2001 و 2001-2014) مورد بررسی قرار گرفت. یافتهها: در بررسی همگنی در ایستگاههای مورد بررسی تنها در ایستگاه سلیمانتنگه، نقطه تحول در سال 1998 را نشان داد و در دیگر ایستگاهها این مورد مشاهده نگردید. در بررسی دمای ایستگاه قراخیل نقطه تحول در سال 1997 مشخص گردید و روند نیز به صورت افزایشی و معنیدار بوده است. نتايج آمارههاي ارزيابي ضريب تبيين (دوره کالیبراسیون: 6/0R2= و دوره صحتسنجی: 79/0R2=) و نشساتکليف (دوره کالیبراسیون: 51/0NSE= و دوره صحتسنجی: 51/0NSE=) حاصل از واسنجي و اعتبارسنجي مدل SWAT مورد تأييد میباشد. بحث و نتیجهگیری: در کل تغییرات اقلیمی طی سه دهه گذشته سبب کاهش رواناب در حوضه آبخیز شده است که ممکن است تا حدودی به وسیله افزایش تبخیر و تعرق در نتیجه افزایش دما یا کاهش بارش در اکثر ماهها باشد. پژوهش حاضر، لزوم توجه به بحث تغيير متغیرهای اقلیمی و پيامدهاي آن را در مديريت منابع آب حوضه تجن، متذكر ميگردد. تفاصيل المقالة -
المقاله
2 - تغییرات اقلیمی بر دما، بارش و رواناب حوضه درودززن استان فارس با استفاده از رویکرد میانگین گروهی چند تشبیهیفصلنامه علمی مهندسی منابع آب , العدد 5 , السنة 12 , زمستان 1398در این مطالعه اثر تغییرات اقلیمی بر دما، بارندگی و رواناب در حوضه درودزن در شمال شرق استان فارس بررسی شده است. تغییرات دما و بارندگی در دو دوره آتی میانی و دور با استفاده از مدل 15 مدل گردش عمومی جو فاز 3 (CMIP3) ، تحت سه سناریو انتشار گازهای گلخانه ای A2، B1 و A1B ، ری أکثردر این مطالعه اثر تغییرات اقلیمی بر دما، بارندگی و رواناب در حوضه درودزن در شمال شرق استان فارس بررسی شده است. تغییرات دما و بارندگی در دو دوره آتی میانی و دور با استفاده از مدل 15 مدل گردش عمومی جو فاز 3 (CMIP3) ، تحت سه سناریو انتشار گازهای گلخانه ای A2، B1 و A1B ، ریز مقیاس نمای شده و مورد مطالعه قرار گرفت. تفاوت در میزان تغییرات دما و بارندگی در این دو دوره نسبت به مقادیر مشاهداتی در 15 مدل حاکی از وجود عدم قطعیت در نتایج می باشد. برای کاهش این عدم قطعیت و محدود کردن نتایج برای مدیریت و برنامه ریزی منابع آب، رویکرد گروهی مورد توجه قرار گرفت. برای تهیه رویکرد گروهی، از پارامترهای فایلهای سناریو 15 مدل فوق میانگین گرفته شد. به طوری که یک مدل جدید اقلیمی با عنوان میانگین گروهی چند مدله برای هر دوره به دست آمد. سپس روانابهای این دو دوره، تحت رویکرد مذکور، با استفاده از شبکه عصبی پیشخور تولید شد. نتایج نشان از افزایش میانگین ماهیانه دمای حداقل و حداکثر هر دو دوره تحت سه سناریو، دارد. در اکثر مدل ها، بارندگی در ماه های اولیه سال های میلادی کاهش و در فصل بهار افزایش، می یابد. به طور کلی میانگین بارندگی سالانه در این دو دوره تحت سه سناریوی انتشار، کاهش نشان داد. حداکثر مقدار کاهش در دوره آتی دور بود. علاوه بر این، رواناب دو دوره آتی نیز در اغلب سال ها کاهش نشان می دهد. تفاصيل المقالة -
المقاله
3 - کاربرد مدل عددی سه بعدی و سیستمهای هوشمند در واسنجی ضریب دبی در سازه ترکیبی سرریز-روزنهفصلنامه علمی مهندسی منابع آب , العدد 4 , السنة 13 , پاییز 1399سازه ترکیبی سرریز لبه تیز مثلثی-روزنه مستطیلی مهمترین سازههایی هست که علاوه بر تنظیم سطح آب و اندازه گیری دبی، عملیات رسوب شویی و تخلیه جریان را به وسیله روزنه موجود انجام میدهد. در تحقیق سعی شده تا با استفاده از دادههای آزمایشگاهی، ابتدا این 4 مدل با شرایط هندسی مخت أکثرسازه ترکیبی سرریز لبه تیز مثلثی-روزنه مستطیلی مهمترین سازههایی هست که علاوه بر تنظیم سطح آب و اندازه گیری دبی، عملیات رسوب شویی و تخلیه جریان را به وسیله روزنه موجود انجام میدهد. در تحقیق سعی شده تا با استفاده از دادههای آزمایشگاهی، ابتدا این 4 مدل با شرایط هندسی مختلف این سازه به صورت سه بعدی توسط نرم افزار Flow-3D شبیه سازی گردد. سپس، با انجام آنالیز ابعادی به بررسی تاثیر پارامترهای بی بعد موثر در این تحقیق بر روی ضریب دبی پرداخته. این پارامترهای بی بعد عبارتند از h/b، h/dو h/y، که در آن h عمق آب روی سریز، b عرض دریچه، d ارتفاع دریچه و y فاصله بین بالای دریچه تا راس سرریز می باشد. در نهایت با تهیه چهار مدل مختلف هوش مصنوعی به ارزیابی و مقایسه دقت این مدلها در تخمین دبی پرداخته. نتایج نشان دادند که دقت برنامه Flow-3D در شبیه سازی سه بعدی این سازه خوب میباشد و شاخصهای آماری مناسبی در شبیه سازی هد آب و ضریب دبی جریان ارائه گردید (RMSE، MAE، MRAE برای ضریب دبی به ترتیب برابر با 0673/0، 221/0 و 295/0). همچنین، نتایج در تمام مدلها نشان دادند که ضریب دبی با پارامترهای بی بعد رابطه معکوس دارد. ضریب دبی در این سازه ترکیبی تقریبا بین 3/0 تا 9/0 می باشد. آنالیز دقت سنجی و نتایج حاصل از چهار مدل هوش مصنوعیMLP، M5P، RBF و GRNN نشان دادند که، مدل MLP به عنوان برترین مدل و در ادامه آن مدلهای M5P، RBF و GRNN به ترتیب قرار دارند. تفاصيل المقالة -
المقاله
4 - ارزیابی توابع تولید درجه 3، لگاریتمی و تابع نمایی در رژیمهای مختلف آبی برای گندم زمستانه و جوفصلنامه علمی مهندسی منابع آب , العدد 5 , السنة 15 , زمستان 1401چکیده مقدمه: توابع تولید نسبت به آب نشاندهنده افزایش یا کاهش مقدار محصول به ازاء آب مصرفی (تبخیر-تعرق) گیاه میباشد. برای ارزیابی توابع تولید گندم و جو، روشهای خطی و درجه 2 در تحقیقهای بسیاری استفاده شده است. از طرفی أکثرچکیده مقدمه: توابع تولید نسبت به آب نشاندهنده افزایش یا کاهش مقدار محصول به ازاء آب مصرفی (تبخیر-تعرق) گیاه میباشد. برای ارزیابی توابع تولید گندم و جو، روشهای خطی و درجه 2 در تحقیقهای بسیاری استفاده شده است. از طرفی با توجه به اینکه در بعضی از محصولات کشاورزی ممکن است روابط ذکر شده از همبستگی قابل قبولی برخوردار نباشند لذا در سناریوهای مختلف آبیاری 50، 60، 70، 80 و 90 درصد کمآبیاری، از روشهای درجه 3، لگاریتمی و نمایی استفاده شده است. روش: در این تحقیق دادههای مزرعهای با دادههای حاصل از معادلات مورد بحث، مورد ارزیابی و اعتبارسنجی قرار گرفتند. به منظور ارزیابی توابع پیشنهادی، با استفاده از دادههای اندازهگیری در تمام سناریوهای فوق از نمایههای آماری ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE)، مجذور میانگین مربعات خطای نرمال شده (NRMES)، میانگین خطای مطلق (MAE) و شاخص ویلموت (d) و همچنین آزمون F در تمام سناریوهای آبیاری استفاده گردید. یافته ها: یافتههای پژوهش نشان داد مقادیر تمامی آمارههای ارزیابی برای هر دو محصول گندم زمستانه و جو در محدوده مجاز بوده که نشان از مناسب بودن و قابل قبول بودن معادلات میباشند. تمامی توابع برای هر دو محصول با سطح معنیدار 5 درصد قابل قبول و معنیدار بودند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این تحقیق در پیشبینی عمق آب آبیاری نسبت به عملکرد گندم زمستانه و جو، میتوان گفت توابع درجه 3 پیشبینی دقیقتری نسبت به توابع لگاریتمی و نمایی در هر دو محصول گندم زمستانه و جو در منطقه نمونه مورد مطالعه دارد و در نهایت تابع درجه 3 نسبت به سایر توابع در اولویت پیشنهاد قرار میگیرد. تفاصيل المقالة