مستندات تاریخی بغداد قرن چهار و علاوه بر آن، تحلیل‌هایی که از جانب محدثان و مفسران و مورخان، تمدن پژوهان و فیلسوفان تاریخ و دیگران به دست آمده، حاکی از رشد و گسترش فکری و دینی اسلام در مقایسه با دیگر دوره‌هاست. لذا این پژوهش در نظر دارد بر ارتقای بی نظیر حوزه های گوناگون عمرانی عهد عضدی مانند ساخت اماکن درمانی و فرهنگی، شهرسازی و احیای ویرانی‌ها، توجه به مرمت مشاهد مقدسه، جمع‌آوری حدیث و رشد و گسترش تفاسیر و در نهایت امنیت در این عصر؛ که ریشه قرآنی و حدیثی داشته است؛ با استفاده از منابع و متون اصیل و تحلیل های جانبی، به کشف انگیزه‌های عمرانی این حاکم(عضدالدوله) بپردازد و انگیزه‌هایی که چرایی و چگونگی جهت‌گیری فعالیت‌های او را تا حدودی مشخص کند. به همین دلیل مسأله اصلی این است که تأثیرآموزه‌های قرآنی و حدیثی در شکوفایی و درخشش تفکر شیعی و ایرانی چقدر بوده است؟ تفاصيل المقالة

راهیابی ذمیان ایرانی با عناوینی چون کتابت، طبابت، مشاوره و... به دربار خلفای عباسی، زمینه ساز ورودشان به عرصه اقتصاد ومسائل مالی نزدعباسیان بود. بررسی نقش اقتصادی ومالی اهل ذمه درمدیریت هزینه هاونفوذشان دردربارخلفای عباسی ازمباحثی است که کمتر بدان پرداخته شده و موضوع مقاله حاضر است.اگرچه سرزمینهای مفتوحه به سرعت دراختیاراعراب مسلمان قرارگرفت،اماکمی تجربه؛ آنان را وادار به بهره مندی ازتوان اقتصادی ومالی اهل ذمه درمدیریت هزینه هاگردانید. لذا بررسی این موضوع اززاویه مدیریت هزینه های مالی واقتصادی برخی ازذمیان باتوجه به پاره ای ازمقررات ، تبعیض ها وسخت گیری هایی که عباسیان علاوه بردریافت جزیه به ذمیان تحمیل می کردند ازموضوعاتی است که پیش روی پژوهشگر قرارمی گیرد.این مقاله می کوشد براساس نگاهی کارکردی به توضیح وتبیین نقش اقتصادی ومالی ذمیان در دربارخلفای عباسی بپردازد و نشان دهد ذمیان چگونه بر برنامه های اقتصادی و مالی عباسیان تاثیرمی گذاشتند، ونیزنشان دهد به رغم نفوذی که ذمیان دردربارداشتند، چگونه خلفای عباسی بااستفاده حداکثری از ثروت واموال ایرانیان به ویژه ذمیان ازطریق مصادره اموال در جهت ثبات وتداوم حکومت خویش بهره برداری می کردند. تفاصيل المقالة

چکیده: تاریخنگاری در عصر ممالیک بسیار رشد و رونق پیدا کرد به شکلی که این دوره را باید اوج تاریخنگاری اسلامی دانست. نگارش صدها کتاب با مجلدات فراوان و حجیم در انواع تاریخنگاری و به ویژه در زمینه های تاریخ های عمومی ، محلّی ، دودمانی بیانگر این موضوع است.در هیچ دوره ای، تاریخ اسلام شاهد این همه آثار در زمینه تاریخی نیست .سوال اساسی این پژوهش این است که : چرا در دوره سلاطین مملوکی ( 648-923 ق) تاریخنگاری این همه مورد توجه قرار گرفت ؟ یافته های این تحقیق حاکی ازجنگهای طولانی صلیبی و همچنین مغولان با ممالیک در این زمینه بسیار تاثیر گذار بوده است. مورخان مسلمان قصد داشتند با نوشتن کتابهای خود پیروزی های بزرگ و درخشان سلاطین مملوکی را در برابر دشمنان شرقی و غربی اسلام برای آینده گان به یادگار بگذارند. تشویق و ترغیب سلاطین و امرای مملوکی در امر تاریخ نگاری و بعضی دیگر از عوامل که موضوع این مقاله است نیز در این زمینه بسیار موثر بوده است.روش مطالعه مورد استفاده در این تحقیق ، توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع معتبر و نیز نگاه به نوشته های مطالعاتی و تحقیقات و با مراجعه به کتابخانه و منابع دیجیتال است. تفاصيل المقالة

در ایران انتقال فرهنگ و تمدن بر عهده نهادهای آموزشی بود که درگذر زمان دستخوش تغییرات بوده است. تبریز در قرن نهم به لحاظ وجود مراکز علمی و آموزشی شایان توجه بود. هدف از نگارش این مقاله برسی تاثیر اجتماعی-فرهنگی نهادهای آموزشی قرن نهم تبریز در دوران قره قویونلوها و آق قویونلوهاست. روش تحقیق بصورت توصیفی- تحلیلی می-باشد. نتایج حاکیست مدارس مهمترین مراکز علمی قرن نهم بودند. در این دوره علوم کلامی، ریاضی، فلسفه و علوم دینی تدریس می شد. در فعالیت‌های علمی پس از حمله مغول روح متعصب جانبداری از مذاهب اهل سنت از بین رفت و علوم فلسفی و شیعی مجال رونق یافت و زمینه تبادل آرا و برخورد افکار فراهم شد. مدارس و نهادهای آموزشی تبریز در سده نهم هجری موجب رشد و تعالی شعور فرهنگی و اجتماعی در میان مردم آن عصر گردید و در گذر جامعه ی متعصب و متحجر که حاصل حکومت چندین ساله قوم وحشی مغول بر ایران بودبه سمت تعالی و رشد اجتماعی و فرهنگی نقش مهمی ایفا کرد. تفاصيل المقالة