زمینه و هدف: فلزات سنگین به دلیل پایداری، تجزیه ناپذیری و مشکلات دسترس پذیری زیستی، از آلاینده های مهم و خطرناک محیط زیست به شمار می روند. رسوبات معدن مس سرچشمه ایران، حاوی غلظت های بالایی از این آلاینده ها می باشد. هدف اول این پژوهش، ارزیابی مخاطره زیست محیطی فلزات سنگین این رسوبات با تعیین شاخص ضریب آلودگی، شاخص بار آلودگی، شاخص غنی شدگی و شاخص زمین انباشتگی و هدف دوم، رتبه بندی این فلزات بر اساس میزان بحرانیت با استفاده از روش های تصمیم گیری چند شاخصه است. روش بررسی: در این تحقیق، ابتدا با تعیین شاخص های ارزیابی مخاطره به بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین (Co، Cu، Mo، Zn، Cr، Mn، Ni، Pb، Ti و Fe) در رسوبات معدن مس سرچشمه منتهی به سد باطله پرداخته شده است. در ادامه، با جمع آوری نظرات خبرگان در خصوص میزان اهمیت نسبی هر کدام از شاخص های یاد شده و تعیین وزن نهایی شاخص ها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی، رتبه بندی و خوشه بندی فلزات سنگین رسوبات در منطقه مورد مطالعه، با استفاده از روش الکتر صورت گرفته است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج سنجش شاخص های ارزیابی مخاطره، شدت آلودگی منطقه به فلزات سنگین، به صورتZn> Cu> Fe>Mo> Pb >Mn>Cr می باشد و کلیه فلزات رسوبات به جز مس، روی و آهن تقریبا در محدوده غیرآلوده قرار داشتند. همچنین بر اساس نتایج رتبه بندی، مخاطره های 10 گانه در 7 دسته خوشه بندی شدند، به طوری که مس، آهن و روی به ترتیب بالاترین میزان آلایندگی و بحرانیت مخاطره را در بین فلزات سنگین رسوبات مورد مطالعه داشتند. تفاصيل المقالة