توجه به علم روان‌شناسي محيط در طراحي فضاهاي آموزشي علاوه بر ارتقاء كيفيت فضا، مي‌تواند سبب تأثيرات ذهني مثبت كاربر از محيط شود. از آنجايي‌كه دختران داراي خصوصيات رشدي و بلوغ متفاوتي نسبت به پسران هستند و در آينده نقش مادران خانواده را نیز ايفاء مي‌کنند، توجه به ویژگی‌های روحی و روانی آنها بسیار حائز اهمیت است. پژوهش حاضر با هدف مشخص نمودن نقش روان‌شناسي محيط فضاهاي آموزشي در عزت‌ نفس دختران نوجوان و همچنین مشخص نمودن ويژگي‌هاي تأثيرگذارتر روان‌شناسی محیط در عزت نفس اين قشر از جامعه انجام شده است. متغیرهای مستقل تحقیق، روان‌شناسی محیط مدارس و مؤلفه‌های آن و متغیر وابسته تحقیق، عزت نفس دانش‌آموزان بوده است. روش تحقيق به‌كار رفته، همبستگی از نوع رابطه‌ای بوده كه با مطالعات كتابخانه‌اي و روش پيمايشي انجام شده است. كتاب‌ها، مقالات و مداراك موجود، مشاهده فردي، مصاحبه، پرسش‌نامه عزت نفس روزنبرگ و پرسش‌نامه محقق ساخته روان‌شناسي محيط، از ابزار تحقيق بوده‌اند. پس از مطالعات صورت‌گرفته، پرسش‌نامه روان‌شناسي محيط محقق ساخته، تنظيم و مطابق با فرمول كوكران توسط 382 دانش‌آموز از مدارس دخترانه متوسطه دوم شهر شيراز كه با روش نمونه‌گيري غيراحتمالي هدفمند انتخاب شده بودند، به‌صورت تصادفي تکمیل شد. اطلاعات به‌دست آمده از پرسش‌نامه‌ها با نرم‌افزار SPSS مورد تحليل قرار گرفت تا اهداف تحقیق محقق شود. یافته‌ها حاكي از آن بوده است که معماري مدارس به‌واسطه علم روان‌شناسي محيط مي‌تواند ميزان عزت نفس دانش‌آموزان دختر نوجوان را تحت تأثير قرار دهد و میزان ضریب همبستگی بین مؤلفه کالبدی و فضایی روان‌شناسی محیط با عزت نفس نوجوانان بیشتر از میزان ضریب همبستگی بین مؤلفه عملکردی روان‌شناسی محیط با عزت نفس نوجوانان است. بنابراین راهکارهای طراحی فضاهای آموزشی که می‌تواند به ارتقاء هرچه بیشتر عزت‌نفس دانش‌آموزان کمک نماید، بدین شرح است: امنیت روانی (مقاوم بودن ساختمان مدرسه در برابر حوادث غیرمترقبه، ایمنی پله‌ها و غیره. Manuscript profile

دورۀ نوجوانی، از دوره‌های بسیار حساس و در عین حال، تأثیرگذار در زندگی هر شخصی است. نوجوانان در این سنین بسیار تأثیرپذیر، احساساتی و عجول هستند. از این‌رو همواره سعی شده تا دبیران و خانواده‌های نوجوانان را در جریان ویژگی‌های خاصشان قرار گذاشته و آگاهی داد، اما تمام تأثیرپذیری این افراد به‌واسطۀ رفتارها صورت نمی‌پذیرد. امروزه علم روانشناسی محیط اثبات کرده است که محیط‌ها و فضاهای مختلفی که نوجوانان در آنها اوقات خویش را سپری می‌کنند، می‌توانند بر ذهن و رفتارشان مؤثر باشند. از آنجا که یکی از فضاهای زندگی نوجوانان را مدرسه تشکیل می‌دهد، شایسته است که مدارس نوجوانان، زمینه‌ساز رشد و پرورش رفتارهای مثبت آنها باشند. مشخص نمودن نقش انعطاف‌پذیری معماری مدارس و شاخص‌های آن (تنوع‌پذیری، تغییرپذیری و تطبیق‌پذیری) بر مهارت اجتماعی دانش‌آموزان نوجوان و تعیین نمودن تأثیرگذارترین شاخص بر مهارت اجتماعی نوجوانان از اهداف تحقیق بوده‌اند. روش تحقیق به‌کار رفته در پژوهش پیش رو، کاربردی، کیفی- کمی از نوع توصیفی- تحلیلی است. روش جمع‌آوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه‌ای و پیمایشی با کمک مدارک، مقالات و کتب مرتبط با موضوع و همچنین مشاهده فردی، پرسش‌نامه مهارت اجتماعی ایندربیتزن و فوستر (1992) و پرسش‌نامه انعطاف‌پذیری محقق‌ساخته (با آلفای کرونباخ 887/0) بوده است. سه مدرسه از اداره آموزش و پرورش شیراز به‌صورت نمونه‌گیری غیراحتمالی هدف‌مند انتخاب شده تا با کمک توزیع پرسش‌نامه‌های مذکور به‌صورت تصادفی و تحلیل آنها به کمک نرم‌افزار SPSS و همچنین مشاهده فردی، اهداف تحقیق محقق گردد. گفتنی است که انعطاف‌پذیری فضاهای آموزشی و شاخص‌های آن، متغیر مستقل و مهارت‌ اجتماعی نوجوانان، متغیر وابسته تحقیق بوده‌اند. یافته‌ها حاکی از آنند که انعطاف‌پذیری فضاهای آموزشی و شاخص‌های آن (تنوع‌پذیری، تغییرپذیری و تطبیق‌پذیری) در افزایش مهارت اجتماعی دانش‌آموزان نوجوان دختر در مقطع متوسطه دوم مؤثر است و تغییرپذیری معماری مدارس تأثیر بیشتری بر افزایش مهارت اجتماعی دانش‌آموزان دارد. Manuscript profile

Different components and sub-components are important in the design of residential spaces. Social housing is important in terms of creating living spaces with collective uses for certain groups, which the government plays an important role in creating. Considering the proven role of environmental psychology in space design, the upcoming research has been carried out with the aim of identifying the most influential physical-environmental sub-components on the place attachment of their users as one of the important issues related to environmental psychology. The research method used in the current study was descriptive-analytical with the method of collecting information in the form of library and survey studies with the help of relevant scientific texts and also a researcher-made questionnaire. After collecting related materials and categorizing the components related to the subject, a researcher-made questionnaire was developed and its validity was determined by Delphi method by experts and its reliability was determined by Cronbach's alpha. According to Cochran's formula, it has been randomly distributed among 387 users of social housing complexes in Shiraz, who were identified with the help of Expert Choice 11 software based on the AHP model. The data from the questionnaires were analyzed by Excel and SPSS software with the help of ANOVA, Pearson correlation coefficient test and multiple regression tests. The findings have determined that the most influential physical-environmental sub-components include: 1- "Hierarchy"; 2- "feeling of comfort"; 3- "dimensions and size" and "view and landscape" (on the same level); 4- "personalization" and 5- "material type". Manuscript profile