نفت به‌عنوان یکی از منابع اصلی درآمدی کشور، نقش قابل ‌توجهی بر تحولات فضایی شهرها داشته است. بندر ماهشهر هم به‌عنوان یکی از شهرهای استان خوزستان از این قاعده مستثنی نیست. از این‌ رو به دلیل نزدیکی به معادن نفت و گاز تحت تأثیر این صنعت (صنعت نفت) قرار گرفته است. گسترش کالبدی- فضایی بندر ماهشهر در مدتی کوتاه متأثر از استقرار حجم عظیمی از صنایع و پتروشیمی ها، سبب افزایش مهاجرپذیری و گسترش ساخت‌وسازهای بی سابقه ای گردید. لذا مسئله اساسی پژوهش حاضر: تحلیلی بر نقش اقتصاد نفتی در تحولات فضایی بندر ماهشهر می باشد. با توجه نقش قابل توجه نفت در تحولات فضایی شهرها، این پژوهش با هدف ارزیابی روند تحولات فضایی بندر ماهشهر در ادوار مختلف انجام شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف گذاری كاربردي است. در اين پژوهش با توجه به مطالعات طرح‌های جامع و تفصیلی، عکس‌های هوایی موجود و استفاده از نرم افزار هایGoogle Earth و Arc/Gis10.8 به ارزیابی روند تحولات فضایی بندر ماهشهر طی سال های 1309 تا 1401 پرداخته شد. یافته ها حاکی از آن است که نفت، نقش قابل ‌توجهی بر تحولات فضایی بندر ماهشهر داشته است و بیشترین فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در این شهر به دلیل وابستگی به صنعت نفت صورت گرفته است. بنابراین، سود و زیانی که از فعالیت این صنعت به دست می‌آید، نقش مهمی در تحولات فضایی این شهر داشته است. نتایج این پژوهش نشان داد تا سال 1309 روند تحولات فضایی بندر ماهشهر شامل بخش ماهشهر قدیم و بخش ناحیه صنعتی بوده است و این شهر طی سال‌های 1364 تا 1386 با بیشترین روند تحولات فضایی در محدوده طرح تفصیلی با مساحتی برابر 04/731 هکتار و در خارج از محدوده طرح تفصیلی با مساحتی برابر 16/686 هکتار در شمال غرب، جنوب، غرب و جنوب غرب همراه بوده است. Manuscript profile

طی سال های اخير، اختلاط کاربری اراضی و توسعه ترکيبی کاربری ها به يکی از حوزه¬های مهم پژوهش در مطالعات شهری تبديل شده است. يکی از مباحث مهم در ارتباط با اختلاط کاربری، چگونگی سنجش آن در مناطق شهری است. با توجه به اينکه در بسياری از پژوهش ها، اختلاط کاربری به عنوان يک متغير مستقل فرض گرديده که بر ساير ابعاد زيست شهری تأثير می¬گذارد، لذا چگونگی سنجش آن برای دستيابی به نتايج قابل اعتماد بسيار مهم است. این پژوهش در جهت سنجش و ارزیابی مناطق کلان شهر تهران از لحاظ تنوع و اختلاط کاربری‌های شهري صورت گرفته است. این پژوهش از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. روش‌ جمع آوری اطلاعات و داده‌ها به‌صورت اسنادی (آمارنامه شهرداری و طرح تفصیلی) است. برای تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها و اطلاعات به‌دست‌آمده از مدل¬های آنتروپی شانون، تحلیل رابطه خاکستری، شانون وینر و غالبیت سیمپسون در نرم¬افزار ARC/GIS استفاده گردیده است. منطقه 3 با میزان شاخص تنوع (496/0) و شاخص غالبیت سیمپسون (059487/0) در جایگاه اول قرار دارد. مناطق 20 و 19 هم به ترتیب با میزان شاخص تنوع (395/0) و (304/0) و شاخص غالبیت سیمپسون (019127/0) و (007362/0) در جایگاه دوم و سوم قرارگرفته‌اند. در سوی دیگر منطقه 8 با کمترین میزان شاخص تنوع (022/0) و شاخص غالبیت سیمپسون (000006/0) در جایگاه آخر قرارگرفته است. نتایج نشان داد که دو منطقه (4 و 1) در وضعیت خیلی زیاد، دو منطقه (5 و 2) در وضعیت زیاد، هفت منطقه (3، 9، 6، 22، 18، 16 و 15) در وضعیت متوسط، پنج منطقه (12، 11، 7، 19 و 20) در وضعیت کم و شش منطقه (14، 13، 21، 10، 8، کم و 17) در وضعیت خیلی کم قرار دارد. با دید آماری، 9 درصد مناطق در وضعیت خیلی زیاد، 9 درصد در وضعیت زیاد، 32 درصد در وضعیت متوسط، 23 درصد در وضعیت کم و 27 درصد در وضعیت خیلی کم قرار دارند. Manuscript profile