مقدمه: میوه مرکبات دارای ویژگی های فیزیکوشیمیایی و مواد آنتی اکسیدانی متفاوت هستند. در این پژوهش صفات فیزیکی، ویژگی های کمی- کیفی و ترکیب های زیست فعال میوه چهار رقم مرکبات شمال کشور با هدف بهره گیری در صنایع آبگیری، اندازه گیری شد. مواد و روش ها: صفات مورد مطالعه شامل اندازه گیری طول، قطر، ضریب کرویت، حجم، ضخامت پوست، پالپ، درصد آبدهی، TA، TSS، قند، ویتامین ث، فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانیبود. یافته ها: میوه ها از نظر شکل متفاوت بودند. بیش ترین و کم ترین میزان طول و حجم متعلق به پرتقال تامسون و نارنگی انشو بود. بالاترین و پایین ترین میزان ضریب کرویت به ترتیب در پرتقال سیاورز (97/0) و نارنگی انشو (91/0) بدست آمد. پرتقال تامسون با بیش ترین ضخامت پوست (82/4 میلی متر) و پالپ (53/9%)، دارای کم ترین درصد آبدهی در آزمایشگاه (15/31%) و خط تولید (78/26%) بود. بالاترین میزان قند کل و TA به ترتیب در نارنگی انشو (19/9 گرم در صد گرم) و پرتقال سیاورز (85/1 گرم در صد گرم) بدست آمد. ارزیابی ترکیب های زیست فعال نشان داد که بیش ترین میزان ویتامین ث و فنل کل به ترتیب در پرتقال سیاورز (30/58 میلی گرم در صد میلی لیتر) و پرتقال خونی مورو (25/55 میلی گرم در صد میلی لیتر) وجود داشت. ارتباط مثبتی بین ظرفیت آنتی اکسیدانی با ویتامین ث (91/0) و فنل کل (71/0) وجود داشت و کم ترین درصد ظرفیت آنتی اکسیدانی متعلق به نارنگی انشو (20/38%) بود. نتیجه گیری: پرتقال تامسون به دلیل ضخامت پوست بالا، پالپ زیاد، درصد آبدهی کم و تلخی پس از آبگیری رقم مناسبی برای آبگیری نبود ولی به دلیل حجم بالا و ظاهری جذاب از قابلیت تازه خوری بالایی برخوردار بود. پرتقال سیاورز که در اوایل فصل برداشت کم تر به صورت تازه خوری مصرف می شود، بسیاری از شرایط آبگیری (بیش ترین میزان ضریب کرویت، آبمیوه بالا و درصد پالپ متعادل) را داشت. نارنگی انشو و پرتقال خونی علاوه بر تازه خوری، بصورت کنترل شده قابل استفاده در صنایع آبگیری بودند. Manuscript profile