هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی ترکیبات فرّار و بررسی اثرات ضداکسیدان، ضد میکروب و ضد سرطانی گیاه خارخسک بیابانی بود.مواد و روش‌ها: در این پژوهش گیاه خارخسک بیابانی که گیاهی علفی یک‌ساله، دارای انشعاب‌های متعدد، خوابیده روی سطح زمین، دارای ساقه‌هایی با کرک‌های موئی نرم است، مورد بررسی قرار گرفته است. محدوده انتشار جغرافیائی این گیاه در گستره ماسه‌زارهای ریگ بلند بیابان‌های آران و بیدگل می‌باشد. خواص زیستی ازجمله سنجش فعالیت مهار رادیکال آزاد، بررسی میزان کل ترکیبات فنلی، میزان خواص ضد میکروبی و همچنین میزان خواص سمیت سلولی آن بررسی شد. از آنجا که عصاره تام گیاه در تست سمّیت سلولی میگوی آب شور میزان مهار بالایی از خود نشان داد (نزدیک به 70 میکروگرم بر لیتر)، به منظور دستیابی به اجزای مؤثر، استخراج با حلال به کمک قیف دکانتور در دستور کار قرار گرفت. سه جزء به دست آمده هگزانی، اتیل استاتی و آبی به طور جداگانه بررسی شد. همچنین با استفاده از ستون کروماتوگرافی پلی استایرن دی ونیل بنزن، به جداسازی جزء مؤثر که توانایی مهار بالاتری داشته باشد، اقدام گردید. از میان اجزای موثر جز اتیل استاتی دارای قدرت مهار نسبتاً بالایی بود که به کمک دستگاه Hplc شناسای اجزای مؤثر آن صورت گرفت.یافته‌ها: مقایسه قدرت ضد میکروبی گیاه خارخاسک بیابانی با آنتی‌بیوتیک‌ها، نشان داد که این گیاه دارای خاصیت آنتی میکروبیال خوبی است. همچنین با در نظر گرفتن اینکه LC50 برابر با 70 میکروگرم بر میلی‌لیتر تعیین شد. این مقدار نشان‌دهنده قدرت سمّیت سلولی خوب از گیاه خارخاسک بیابانی است. Manuscript profile