از آثار ارزشمند ادب فارسی، کتاب اسرار التوحید است که شرح و گزارش رفتار، گفتار و کرامات عارف مردمداری است که در اوج نابسامانی های سیاسی، اجتماعی و مذهبی ظهور می کند و با کنش و رفتار و شیوه های تربیتی خاص خود،به دور از هر گونه خصومت و خشونتی مردم و مریدان را متوجه رفتار اشتباه خود کرده و ضد ارزش ها را به ارزش مبدل می کند.سنایی نیز از زمره صوفیانی است که درصدد کشف مفاهیم حقیقی و بطون آیات قرآنی برآمده و آنها را چنانکه خود فهمیده و شواهد و مستندات آن را نیز تأیید می کرده، شرح و تفسیر کرده است. سنایی شاعری عارف هست و شعر او در خدمت عرفان و دین قرار گرفته است. در این مقاله برخی از موضوعات دینی که مربوط به دینداری می باشد در حدیقه و اسرارالتوحید مورد توجه قرار گرفته است از جمله شاخصه های اصلی آن،وحدت ادیان،آزاداندیشی،تجرید،ترک خودبینی و تکبر،فنا،تقلیدگریزی، اعتقاد به توبه ، رحمت و مغفرت خداوند و دعوت به نیکی و خُلق خوب و ... می باشد. Manuscript profile