در روان‌شناسى مدرن، رنگ‌ها یکى از معیارهای اصلی برای سنجش شخصیت افرادند. رنگ‌ها نوعی انرژی ارتعاشی و اصوات قابل مشاهده‌اند که تأثیر خاصى در روح و جسم هر فرد باقى مى‌گذارند و می‌توانند منبع غنی و مفیدی برای خوانش‌های ذهنی و تحلیل ویژگی‌های روحی و روانی هر قوم و ملتی باشند. در این مقاله ضمن بررسی خصوصیات زیباشناختی بایاتی‌های آذری، به بررسی و تحلیل رنگ‌های به‌کار‌رفته در آن‌ها بر اساس هشت رنگ کارکردی آزمایش ماکس لوشر پرداخته شد و از زبان سرایندگان گمنام این ترانه‌ها، برخی از ویژگی‌های روحی و روانی مردم منطقه مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی– تحلیلی و شیوۀ گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای است. در این جستار از مجموع 3600 بایاتی که به عنوان جامعۀ آماری بررسی شد، در 226 بایاتی، انواع رنگ به کار رفته بود. بر اساس یافته‌های این پژوهش، طیف رنگ‌های استفاد‌ه‌شده در بایاتی‌ها، هرچند به صورت نسبی، بیانگر خصوصیات روحی- روانی مردم منطقه، برای بیان احساسات، اعتقادات، حساسیت‌ها، شادی‌ها، ناکامی‌ها و منعکس‌کنندۀ محیط زندگی فردی و اجتماعی پر فراز و نشیب این اقوام است. روستاییانی که در شرایط سخت کوهستانی و معیشتی به سر می‌برند اما شیوۀ زندگی و روحیۀ قوی‌اشان از آن‌ها افرادی سخت‌کوش، مقاوم، فعّال و نیرومند ساخته است که درپی بهبود شرایط زندگی خود برآمده‌اند. Manuscript profile