در کتب علوم قرآنی شاهد مطالب متعدد و گاه متناقضی درباره نقش حَجّاج در رسمیت‌یافتن متن کنونی قرآن کریم هستیم. شخصیت حجاج و‌‌‌ به‌ویژه روایت سجستانی از تغییرات‌‌‌ یازده‌گانه او بهانه‌‌‌‌ای برای تشکیک در اصالت تاریخی قرآن‌ شده‌است. در این مقاله با روش توصیفی‌ ـ تحلیلی‌‌‌ به‌سراغ منابع علوم قرآنی، به‌ویژه تاریخ قرآن، رفته و ضمن گردآوری اقوال مختلف علمای مسلمان و مستشرقین و نقد آن‌ها،‌‌‌ به‌تحلیل تاریخی این موضوع پرداخته‌ایم‌که حجاج چه کاری را در رابطه با قرآن انجام داد و انگیزه او از این کار چه بود؟ مطابق این تحقیق، روایت سجستانی با ارائه توضیحاتی قابل پذیرش است و منافاتی با وثاقت تاریخی قرآن ندارد. کار اصلی حجاج ترویج مصحف عثمانی و تکمیل پروژه توحید مصاحف و از بین‌‌‌‌‌بردن قرائات شاذ‌‌‌ به‌ویژه قرائات ابن‌مسعود‌ بوده‌است؛ هدفی‌که حجاج نیز همانند عثمان در تحقق کامل آن ناکام ماند. انگیزه او نیز حب عثمان و بغض قاریان و موالی‌‌‌ به‌خاطر حضور در جنگ ابن‌اشعث بود؛ جنگی‌که می‌رفت نه تنها تومار حجاج و بنی‌امیه بلکه خلافت اسلامی را برای همیشه درهم بپیچد. Manuscript profile