یکی از مهمترین جرایم علیه شخصیت معنوی افراد، قذف است که در بین فقها در خصوص برخی احکام آن، اختلاف است. مشهور فقهای امامیه این جرم را منحصر در لفظ دانسته و برخی چون محقّق اردبیلی، فراتر از لفظ دانسته‌اند. به نظر می‌رسد دیدگاه وی، شیوه‌های رایج عصر حاضر را هم شامل می‌شود و تبصره مادّه 246 قانون مجازات اسلامی، منطبق بر آن است. پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی- تحلیلی تدوین یافته، پس از مفهوم‌شناسی قذف و طرح نظرات مشهور فقها، به بازخوانی دیدگاه محقّق اردبیلی در مسائلی از قذف پرداخته و در نهایت در پیِ پاسخ به این سؤال است که محلّ اختلاف دیدگاه محقّق اردبیلی با مشهور فقها چیست و قانون مجازات اسلامی چه میزان با دیدگاه ایشان منطبق است. یافته‌های پژوهش، نشان می‌دهد که مقنّن، گرچه غالباً از نظر مشهور فقهای امامیه تبعیّت کرده، امّا در برخی مسایل قذف از دیدگاه محقّق اردبیلی، پیروی کرده است. Manuscript profile

زﻛﺎت ﻣﺎل از واﺟﺒﺎت دﻳﻦ اﺳﻼم اﺳﺖ که در آیات متعددی از قرآن به آن اشاره شده است. در زمان پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع)، امتناع از پرداخت زکات مذموم بوده و تعزیراتی برای این جرم منظور می شده است. فقها نیز به استناد آیات و روایات در مورد ممتنعین زکات، فتوا بر مذمت داده و احکامی برای آنان صادر کرده اند. پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی و تحلیلی تدوین یافته است، پس از مفهوم‌شناسی و بررسی آثار، احکام و تعزیر ممتنعین زکات، در پی پاسخ به این سؤالات است که در آیات و روایات چه تعزیراتی برای ممتنع زکات بیان شده و امکان بهره‌وری از آیات و روایات در عصر حاضر چگونه است. یافته‎های حاصل از این پژوهش، نشان می‎دهد، مشهور فقها به تعزیر ممتنع زکات معتقدند و گرچه در فقه برای وی، مجازات تعیین شده است، اما به نظر می‎رسد ترک واجب شرعی به استناد برخی روایات و قاعده درء، قابل تعزیر نیست و از نظر قانونی نیز جرم محسوب نمی‎شود و برای آن مجازاتی تعیین نشده است. Manuscript profile