بافت قدیم شهرها اغلب در برگیرنده‌ی آثار و نواحی تاریخی است. امروزه مدیران موفق در پی احیای مناطق تاریخی با رجوع به شهرسازی بومی، استفاده از کاربری‌های مختلط، اولویت‌دادن به حمل و نقل عمومی و تردد پیاده، فراهم‌آوردن شرایط زیست‌محیطی سالم، ایجاد رونق اقتصادی پایدار، اشتغال بومی، جذب مشارکت محلی و توجه به میراث فرهنگی و گردشگری هستند. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات و مشاهدات کتابخانه ای و میدانی به بیان اهمیت بافت تاریخی شهر تبریز می پردازد. هدف این پژوهش تبیین راه کار برای حیات بخشی و بازآفرینی بافت تاریخی شهر تبریز و بهره‌مندی از فضای ارزشمند شهری با رویه‌ای انسان‌محور می باشد. بی تردید می-توان با احیاء و باز‌زنده سازی فضاهای واجد ارزش تاریخی- فرهنگی شهر تبریز زمینه و بستر لازم را برای توسعه ی پایدار شهری فراهم ساخت. در نهایت عوامل یادشده باعث شکوفایی و سرزندگی شهر به ویژه در محور فرهنگی- تاریخی آن با استفاده از مشارکت شهروندان بومی و طبقه ی خلاق و ارتقای مطلوب و قابل قبول فضای زندگی و حیات در بافت تاریخی شهرهای معاصر خواهد شد. Manuscript profile

مقدمه و هدف پژوهش: قیمت به عنوان اساسی ترین متغیر بخش زمین و مسکن است که وظایف تخصیص منابع اقتصادی، اطلاع رسانی و ارائه علامت های لازم به سرمایه گذاران را به عهده دارد. تجزیه و تحلیل عملکرد فضایی بازار مسکن جهت بررسی و رفاه اجتماعی شهر بسیار مهم است. پژوهش حاضر با هدف بررسی متغیرهای تأثیر گذار بر قیمت مسکن در دو دسته واحدهای مسکونی ویلایی و آپارتمانی با توجه به ادبیات تحقیق و مطالعات تجربی در کلانشهر تبریز مورد مطالعه قرار گفت. این متغیرها شامل 4متغیر اقتصادی ـ اجتماعی خانوار، کالبدی ـ فیزیکی واحدهای مسکونی، دسترسی واحدهای مسکونی و متغیر محیطی هستند که در مقیاس تمام مناطق شهری تبریز اندازگیری شدند. روش پژوهش: داده های مورد نیاز مربوط به این متغیرها از طریق ابزار پرسشنامه در بین خانوارها توزیع گردید و اطلاعات مربوط به قیمت مسکن از طریق مراجعه به بنگاه های معاملات ملکی، سایت های مربوط به املاک و متسعقلات کشور، روزنامه ها و شهرداری کلانشهر تبریز گرد آوری شده است. برای تحلیل ارتباط متغیرها مورد بحث به عنوان متغیرهای مستقل و قیمت مسکن به عنوان متغیر وابسته، از روش همبستگی پیرسون و مدل برازش رگرسیونی استفاده شده است. یافته ها: براساس نتایج حاصله از آزمون همبستگی پیرسون بین متغیرهای مستقل و وابسته رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از مدل رگرسیونی نشان می‌دهد که، متغیرهای 4 گانه تأثیر مستقیم و معناداری بر افزایش قیمت مسکن در واحدهای مسکونی ویلایی و آپاراتمانی داشته اند. در واحدهای ویلایی متغیرهای دسترسی واحدهای مسکونی و عوامل اقتصادی ـ اجتماعی خانوار و در واحدهای آپارتمانی متغیرهای محیطی (همسایگی) و دسترسی واحدهای مسکونی بیسترین اثر را بر افزایش قیمت مسکن دارند. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش گویای آن است که در مجموع واحدهای ویلایی و آپارتمانی، متغیر کیفیت نمای ساختمان، مساحت زیربنا، تعداد اتاق در واحد مسکونی و مساحت زمین بیشترین تأثیر را بر افزایش قیمت مسکن در کلانشهر تبریز داشته اند. Manuscript profile

چکیده اگر شهر به مانند یک موجود زنده فرض شود برای ادامه زندگی به سرزندگی و نشاط نیازمند است. برخورداری از مسکن مناسب به عنوان پایه و اساس سرزندگی، نقش زیادی در آسایش شهروندان دارد. امروزه تأمین مسکن به عنوان یکی از مسائل اساسی در ساخت و توسعه شهرها مطرح است. در ایران همراه با رشد شهرنشینی و ازدیاد جمعیت و کمبود زمین مناسب جهت ساخت و ساز، احداث مجتمع‌های مسکونی از جمله اقداماتی در جهت پاسخ گویی به این نیاز روزافزون مسکن می‌باشد. اما در شرایط فعلی مجتمع های مسکونی از نظر برخی از نظریه پردازان شهری از جهت مطلوبیت های شهری با مشکل مواجه هستند که فقدان یا پایین بودن میزان سرزندگی از جمله آن‌ها می باشد. سازگاری بین کاربری ها، داشتن فضای شهری مطلوب، امنیت شهری و سرمایه اجتماعی از شاخص های موثر سرزندگی در سطح مجتمع های مسکونی محسوب می گردد. بررسی و تبیین مفهوم سرزندگی در مجتمع های مسکونی بزرگ مقیاس و مشخص نمودن عوامل اصلی موثر در سرزندگی مجتمع های مسکونی از اهداف این تحقیق می باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و توسعه ای می باشد و روش بررسی آن به صورت توصیفی – تحلیلی می باشد. با توجه به نتایج تحلیل عاملی اکتشافی روی 29 متغیر سرزندگی مجتمع مسکونی آسمان، چهار عامل به عنوان عامل های اصلی شناسایی گردیدند. عامل اول (عامل کالبدی)با مجموع بار عاملی 17/7 از نظر مجموع و با میانگین 79/. در صدر عوامل سرزندگی مجتمع مسکونی آسمان قرار گرفته است. عامل دوم (اجتماعی- فرهنگی) با مجموع 85/3 و با میانگین 37/. و عامل سوم (اقتصادی) با مجموع39/. بار عاملی و با میانگین73/. و عامل چهارم نیز (عامل محیطی) با مجموع بارعاملی24/3 و با میانگین 81/. در مرتبه‌های بعدی قرار دارد. همچنین نتایج نحقیق نشان داد، بر اساس آزمون T-test میزان سرزندگی در مجتمع مسکونی آسمان در حد 81/3 قرار دارد که بیانگر وضعیت مناسب آن نسبت به سایر سکونتگاه‌های شهری می‌باشد. Manuscript profile

چکیده تأثیرات آب و هوا بر زندگی جوامع انسانی، موجب اهمیت یافتن بررسی های زیست اقلیمی در مطالعات مربوط به برنامه ریزی شهری گردیده است. زیرا نتایج حاصل از چنین بررسی هایی می تواند راهگشای بسیاری از مسائل مربوط به طراحی و ساخت سکونتگاه های جدید و توسعه سکونتگاه های موجود باشد. در این پژوهش سعی شده تا با مطالعه شرایط زیست اقلیمی حاکم بر شهر زنجان، به ارائه الگویی مناسب جهت طراحی و ساخت مسکن پرداخته شود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در شهر زنجان: 1- مشکل عمده در رابطه با آسایش انسانی غالب بودن سرما در بیش از 6 ماه از سال است. 2- باید از طرح‌های متراکم و فشرده در ساخت و سازها استفاده کرد. 3- ساختمان‌ها باید به سمت جنوب ساخته شوند. 4- داشتن پنجره ای در دیوار جنوبی ساختمان لازم است. 5-گرم کردن درون ساختمان در فصل سرد ضروری است. Manuscript profile

از حدود دهه 1950 میلادی، رشد فوق‌العاده شهرها و افزایش جمعیت شهری، باعث تحول الگو و نظام سکونتگاه‌ها و اسکان بشر شده است. این تحول در کشورهای جهان، آهنگ و کیفیت متفاوتی دارد. دسترسی به زمین و مسکن مناسب، کافی و ارزان قیمت به عنوان اولین گام مورد نیاز رشد و توسعه مشترک همه شهرها، دغدغه کشورها بویژه کشورهای جهان سوم است. محدودیت عرضه زمین از یکسو و تقاضای روزافزون برای آن از طرف دیگر سبب شده است تا مسئله زمین به یکی از ضروریات برنامه‌ریزی در شهرها تبدیل گردد. بنابراین هدف این تحقیق واکاوی و بررسی دلایل افزایش قیمت زمین و مسکن در ناحیه‌ی منفصل شهری نایسر در شهر سنندج می‌باشد. روش تحقیق بصورت توصیفی – تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی می‌باشد. روش گردآوری داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای و میدانی است. همچنین از 7730 خانوار موجود در محدوده، 400 نفر سرپرست خانوار از طریق فرمول کوکران به صورت تصادفی برای پرسشگری انتخاب شده‌اند و در نهایت برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای SPSS و MICMAC استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که شاخص‌های مربوط به ابعاد اقتصادی، کالبدی، مدیریت شهری، محیطی – طبیعی و اجتماعی به ترتیب با میانگین وزنی 01/8، 15/7، 66/5، 09/5 و 74/3 بیشترین تاثیر را بر گرانی زمین و مسکن در نایسر داشته‌اند. ذخیره زمین، بورس‌بازی و رانت زمین و مسکن، افزایش روز به روز جمعیت و تقاضا برای مسکن و سرپناه، ورود مهاجران با طیف گوناگون اقتصادی و اجتماعی، نزدیکی به شهر مادر (سنندج) و... از جمله مهمترین عوامل گرانی زمین و مسکن می‌باشند که ساکنان را با چالش جدی مواجهه کرده است. همچنین عواملی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر افزایش قیمت زمین تاثیر داشته‌اند از طریق آزمون تحلیل مسیر مشخص شدند. Manuscript profile

امروزه روش شناسی تهیه طرح‌های شهری در کشورهای توسعه یافته عمدتاً مبتنی بر طرح‌های سیال شهری است. دشواری پیش‌بینی آینده ایجاب می‌کند برنامه‌ریزی شهری حالتی انعطاف‌پذیر داشته باشد در این راستا طرح سیال شهری در فرایند نظام برنامه‌ریزی شهری ایران مطرح گردیده‌است. در کلان‌شهر تبریز مانند کلان‌شهرهای دیگر ایران طرح ایستا (جامع) دیگر پاسخگوی نیازهای شهری نیست و طرح توسعه این کلان‌شهر باید به سمت پویایی و انعطاف‌پذیری گام بردارد. هدف این پژوهش امکان سنجی طرح سیال شهری در برنامه‌ریزی کلان‌شهر تبریز است. در این راستا فرض اصلی تحقیق بر این است که رویکرد سیال شهری در تهیه طرح توسعه کلان‌شهر تبریز از نظر قوانین شهرسازی، نظام و ساختار مدیریتی (متمرکز) و عوامل مالی امکان پذیر است. برای انجام پژوهش از روش تحلیلی و توصیفی استفاده شده است. در ابتدا از روش SWOT برای بررسی وضعیت فعلی توسعه کلان‌شهر تبریز و برای اطمینان از صحت موقعیت به‌دست آمده از روش سوات، از مدل SPACE استفاده شده است. در نهایت برای اولویت‌بندی استراتژیهای حاصل از این دو مدل از مدل QSPM استفاده شده است. بر اساس الویت‌بندی طرح سیال شهری مناسب‌ترین رویکرد توسعه کلان‌شهر تبریز است. در نهایت با مدلBSC (کارت امتیازی متوازن) به امکان سنجی طرح سیال در کلان‌شهر تبریز پرداخته شده که نتایج نشان می‌دهد که در شرایط فعلی کلان‌شهر تبریز زمینه‌ها و آمادگی کامل برای بکارگیری رویکرد سیال وجود ندارد و طبق میانگین چهار وجه کارت امتیازی متوازن فقط 39.86 درصد آمادگی بکارگیری این رویکرد وجود دارد. بزرگترین مانع در زمینه هدایت توسعه کلان‌شهر تبریز با رویکرد سیال فرایند داخلی سازمان است و وجه مالی با40درصد کارایی دومین مانع و وجه نوآوری و یادگیری با 44.44 درصد سومین مانع به‌کارگیری رویکرد سیال هستند و فقط وجه شهروندی با 75 درصد وضعیت مطلوبی در به‌کارگیری رویکرد سیال شهری دارد. Manuscript profile

چکیده اگر شهر به مانند یک موجود زنده فرض شود برای ادامه زندگی به سرزندگی و نشاط نیازمند است. برخورداری از مسکن مناسب به عنوان پایه و اساس سرزندگی، نقش زیادی در آسایش شهروندان دارد. امروزه تأمین مسکن به عنوان یکی از مسائل اساسی در ساخت و توسعه شهرها مطرح است. در ایران همراه با رشد شهرنشینی و ازدیاد جمعیت و کمبود زمین مناسب جهت ساخت و ساز، احداث مجتمع‌های مسکونی از جمله اقداماتی در جهت پاسخ گویی به این نیاز روزافزون مسکن می‌باشد. اما در شرایط فعلی مجتمع های مسکونی از نظر برخی از نظریه پردازان شهری از جهت مطلوبیت های شهری با مشکل مواجه هستند که فقدان یا پایین بودن میزان سرزندگی از جمله آن‌ها می باشد. سازگاری بین کاربری ها، داشتن فضای شهری مطلوب، امنیت شهری و سرمایه اجتماعی از شاخص های موثر سرزندگی در سطح مجتمع های مسکونی محسوب می گردد. بررسی و تبیین مفهوم سرزندگی در مجتمع های مسکونی بزرگ مقیاس و مشخص نمودن عوامل اصلی موثر در سرزندگی مجتمع های مسکونی از اهداف این تحقیق می باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و توسعه ای می باشد و روش بررسی آن به صورت توصیفی – تحلیلی می باشد. با توجه به نتایج تحلیل عاملی اکتشافی روی 29 متغیر سرزندگی مجتمع مسکونی آسمان، چهار عامل به عنوان عامل های اصلی شناسایی گردیدند. عامل اول (عامل کالبدی)با مجموع بار عاملی 17/7 از نظر مجموع و با میانگین 79/. در صدر عوامل سرزندگی مجتمع مسکونی آسمان قرار گرفته است. عامل دوم (اجتماعی- فرهنگی) با مجموع 85/3 و با میانگین 37/. و عامل سوم (اقتصادی) با مجموع39/. بار عاملی و با میانگین73/. و عامل چهارم نیز (عامل محیطی) با مجموع بارعاملی24/3 و با میانگین 81/. در مرتبه‌های بعدی قرار دارد. همچنین نتایج نحقیق نشان داد، بر اساس آزمون T-test میزان سرزندگی در مجتمع مسکونی آسمان در حد 81/3 قرار دارد که بیانگر وضعیت مناسب آن نسبت به سایر سکونتگاه‌های شهری می‌باشد. Manuscript profile

چکیده تأثیرات آب و هوا بر زندگی جوامع انسانی، موجب اهمیت یافتن بررسی های زیست اقلیمی در مطالعات مربوط به برنامه ریزی شهری گردیده است. زیرا نتایج حاصل از چنین بررسی هایی می تواند راهگشای بسیاری از مسائل مربوط به طراحی و ساخت سکونتگاه های جدید و توسعه سکونتگاه های موجود باشد. در این پژوهش سعی شده تا با مطالعه شرایط زیست اقلیمی حاکم بر شهر زنجان، به ارائه الگویی مناسب جهت طراحی و ساخت مسکن پرداخته شود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در شهر زنجان: 1- مشکل عمده در رابطه با آسایش انسانی غالب بودن سرما در بیش از 6 ماه از سال است. 2- باید از طرح‌های متراکم و فشرده در ساخت و سازها استفاده کرد. 3- ساختمان‌ها باید به سمت جنوب ساخته شوند. 4- داشتن پنجره ای در دیوار جنوبی ساختمان لازم است. 5-گرم کردن درون ساختمان در فصل سرد ضروری است. Manuscript profile

درک پیشینه مدل کنونی سفر، یک موضوع کلیدی در توسعه کارآمد برنامه‌ریزی حمل‌ونقل شهری می‌باشد چراکه شناخت شیوه و عوامل انتخاب سفر به دلیل تسهیل در تغییر رفتار حائز اهمیت است. در اکثر موارد واقعیت‌های حمل‌ونقل با رهیافت‌های رفتاری نسبت به مدل‌های منطقی بهتر تبیین می‌شوند. هدف این مقاله تجزیه‌وتحلیل تأثیر عوامل مختلف در انتخاب شیوه سفر کاربران وسایط نقلیه شخصی و عمومی می‌باشد. بر این اساس مدل مفهومی عادت‌های سفر با ترکیب محدودیت‌های انتخاب رفتار ادراکی و نگرش برنامه‌ریزی‌شده طراحی‌شده است. روش‌شناسی مقاله با توجه به هدف از نوع تحقیقات کاربردی _ توسعه‌ای و ازنظر ماهیت و روش از نوع توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. جمع‌آوری داده‌ها در قالب پرسشنامه و اخذ نظرات در حوزه جابجایی عمومی در سطح شهر تبریز صورت گرفت. برآورد نمونه‌ها با استفاده از فرمول کوکران برابر با 1100 نفر برای 166 ناحیه ترافیکی تبریز تعیین گردید. نتایج حاصل از مدل یابی معادلات ساختاری الگوی سفر نشان‌دهنده واریانس بیش از ۱۷ درصدی در کاربران وسایط نقلیه خصوصی و واریانس بیش از ۱۴ درصدی در کاربران حمل‌ونقل عمومی بود. سایر مؤلفه‌ها از آن جمله محدودیت‌های نگرشی و انتخابی دارای اهمیت چندانی نبودند. برخلاف نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری، باورهای نگرشی امکان پیش‌بینی را فراهم می‌سازند. بر همین اساس با انجام رگرسیون لجستیک دوحالته، تمایل مسافران در استفاده از حمل‌ونقل عمومی موردبررسی قرار گرفت که حاکی از تأثیر منفی قابل‌توجه و چشمگیر عادات رانندگی بر احتمال انتخاب حمل‌ونقل عمومی است. بر اساس یافته‌های این تحقیق پیشنهادهای راهبردی باهدف شکستن عادت‌های ناپایدار رانندگی و تشکیل عادت‌های جدید پایدار ارائه‌شده است. Manuscript profile

عادات سفر نقش کلیدی در انتخاب شیوه سفر دارند به‌گونه‌ای که ساختاربندی و هدایت تمایلات کاربران بر اساس منافع جمعی منجر به شکل‌بندی ارگانیک ظرفیت‌های برنامه‌ریزی حمل‌ونقل شهری می‌شود. هدف این مقاله، شناسایی الگوی دائمی استفاده از شیوه‌هایحمل‌ونقل خصوصی وعمومی درجهت برنامه‌ریزی رفتار حمل‌ونقل کلان‌شهر تبریز هست. بدین منظور ازروش خوشه‌ای برای طبقه‌بندی مسافران بر اساس شاخص عادت یا تکرار مدل خاص سفر استفاده‌شده است. روش‌شناسی مقاله، توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. جمع‌آوری داده‌ها در قالب پرسش نامه و اخذ نظرات در حوزه جابجایی عمومی در سطح شهر تبریز صورت گرفت. برآورد نمونه‌ها با استفاده از فرمول کوکران برابر با 1100 نفر برای 166 حوزه ترافیکی تبریز به‌صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای یک مرحله‌ای و به‌صورت تصادفی تعیین گردید و با آزمون‌های واریانس چند متغیری تجزیه‌وتحلیل گردید. بر اساس یافته‌های تحقیق هفت الگو شیوه انتخاب سفر شناسایی شد که دراین‌بین کاربران باقابلیت تغییر شیوه سفر و کاربران حمل‌ونقل عمومی، خوشه‌های کلیدی به شمار می‌روند که رفتار و ویژگی‌های متفاوتی را نسبت به سایر خوشه‌ها نشان می‌دهند. بنابراین این تفکر که الگوهای مختلف شیوه سفر مسافران ممکن است در جهت اثربخشی برنامه‌های حمل‌ونقل به روش‌های متفاوت متمایل شوند را تایید می‌کنند. Manuscript profile

این مقاله به بررسی اشکال جدیدی از  حقوق ساکنان در شهرها از منظر جنسیتی و ارتباط آن به زندگی روزمره در فضاهای عمومی شهری می­پردازد. به این منظور بر آن است تا با بررسی نظریه­ی حق به شهر به ردیابی انگاشت عدالت جنسیتی در شهرها بپردازد. روش مورد استفاده بر حسب هدف از نوع کاربردی و از نظر روش بررسی، توصیفی- تحلیلی و همبستگی می­­باشد. روش تحقیق، پیمایشی و ابزار سنجش، پرسش­نامه­ی پنج گزینه­ای مبتنی بر مقیاس لیکرت است. در مراحل طراحی و تنظیم و با تأیید متخصصان، کمیت و کیفیت پرسش­نامه مورد تأیید قرار گرفت. در بحث پایایی، روش آلفای کرونباخ مورد استفاده قرار گرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر با 384 نفر به­دست آمد که با استفاده از ترکیب دو روش نمونه­گیری خوشه­ای و شیوه­ طبقه­بندی متناسب انتخاب شدند. تحلیل داده­­ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS صورت گرفت. با توجه به شاخص­های الگو سازی می­توان استدلال کرد که مدل ­ارائه شده از برازش خوبی برخوردار بوده است. نتایج نشان داد که رابطه­ی معنی­داری بین شاخص­های متغیرهای مستقل حق به شهر با متغیر وابسته عدالت جنسیتی و اختلاف معنی داری در بهره­مندی زنان و مردان از حق به شهر وجود دارد. Manuscript profile