BACKGROUND: Drought stress and climate changes cause damage led to reduction in agricultural production. OBJECTIVES: Evaluation the impact of different levels of super absorbent polymer (SAP) on reducing the effects of drought stress on some physiological traits and activity of some antioxidant enzymes in wheat crop. METHODS: Current research was conducted with using a split-plot arrangement based randomized complete block design with three replications in research field of Islamic Azad University of Kaleybar, Iran in crop year 2017. Main plots included different irrigation regime at three level (D1: after 60mm, D2: 90mm and D3: 120mm evaporation pan class A) and different amounts of super absorbent polymer (S1Zero or control:, 75 kg.ha-1: S2 and 150 kg.ha-1: S3 super absorbent polymer; SAP) belonged to sub plots. RESULT: Analysis of variance showed the effects of super absorbent polymer, drought stress and interaction between super absorbent and drought stress in the probability levels of 1 and 5 percent were significant for most traits. The results also showed by exerting drought stress, the activity of antioxidant enzymes increased and the levels of chlorophyll a, chlorophyll b, carotenoids and relative water content decreased. Nevertheless, although using super absorbent significantly increased physiological traits but it decreased the activity of antioxidant enzymes. The irrigation level of 210 mm evaporation had the greatest impact on the activity of antioxidant enzymes and osmotic regulators. CONCLUSION: The highest increase in most examined traits obtained when 75 kg.ha-1 of super absorbent was used. According to the results, super absorbent polymer resulted in mitigating the adverse effects of drought stress on wheat plants. Manuscript profile

به‌منظور بررسی اثرات پرایمینگ بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه ذرت در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل درسال 1394 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی در چهار سطح (صفر، 4-، 8- و 12- بار) و پنج پیش تیمار شامل پلی‌اتیلن‌گلایکول با غلظتهای 5 و 10 درصد، نیترات پتاسیم با غلظتهای 1 و 2%، آب به عنوان هیدروپرایمینگ و تیمار شاهد بود. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی، مؤلفه‌های جوانه‌زنی شامل درصد، سرعت و شاخص میزان جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و گیاهچه، نسبت وزن تر و خشک ریشه‌چه به ساقه‌چه (R/S) کاهش اما متوسط مدت زمان جوانه‌زنی افزایش یافت. مقایسه میانگین‌ داده‌ها نشان داد که بیشترین طول ریشه‌چه، ساقه‌چه، گیاهچه و شاخص میزان جوانه‌زنی تحت پیش تیمار نیترات پتاسیم با غلظت 1% بدست آمد. حداکثر نسبت وزن تر و خشک ریشه‌چه به ساقه‌چه (R/S) تحت اثر متقابل تنش × پرایمینگ به ترتیب با پرایم نمودن توسط پیش تیمار نیترات پتاسیم با غلظت 1% و پلی‌اتیلن‌گلایکول با غلظت 10% حاصل شد. حداکثر درصد و سرعت جوانه‌زنی تحت اثر متقابل تنش × پرایمینگ با پرایم نمودن توسط پیش تیمار نیترات پتاسیم با غلظت 1% حاصل گردید. با توجه به نتایج مشاهده شده، بذور تیمار شده با نیترات پتاسیم 1% بهترین و موثرترین تیمار در شرایط تنش در مورد شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه ذرت بود. Manuscript profile

به‌منظور بررسی اثر غلظت‌های مختلف کلرمکوات کلراید و سطوح محتلف کود نیتروژن بر برخی صفات فیزیولوژیک، بیوشیمیایی و عملکرد جو رقم ماکویی آزمایشی در بهار سال زراعی 1394 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل غلظت‌های کلرمکوات کلراید (صفر، 500، 1000 و 1500 میلی‌گرم در هکتار) و نیتروژن در 3 سطح (50 ، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج تحقیق نشان داد که اثر برهم‌کنش کلرمکوات کلراید و کود نیتروژنه بر میزان کلروفیل، محتوی رطوبت نسبی، عملکرد و درصد پروتئین، فعالیت آنزم‌های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز در سطح احتمال خطای یک درصد و روی تعداد دانه در هر سنبله، وزن هزار دانه و فعالیت آنزم گلوتاتیون پراکسیداز در سطح احتمال خطای پنج درصد معنی‌داری است. افزایش مصرف میزان کود نیتروژنه سبب کاهش محتوی نسبی آب برگ به دلیل کاهش پتانسیل آب برگ گردید. کلرمکوات کلراید با انتقال مواد فتوسنتزی کافی به دانه‌ها در پر شدن آن‌ها و افزایش وزن دانه‌ها نقش به سزایی دارد. افزایش مصرف میزان غلظت کلرمکوات کلراید و فراهمی نیتروژن موجب کاهش فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز شده است. به‌طور کلی، در این پژوهش بیشترین میزان کلروفیل، محتوای رطویت نسبی، اجزای عملکرد، عملکرد و درصد پروتئین از کاربرد تیمار 1500 میلی‌گرم در هکتار کلرمکوات کلراید و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به‌دست آمد. Manuscript profile

به‌منظور بررسی اثرات شوری و ورمی‌کمپوست بر میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌کسیدان و رنگیزه‌های فتوسنتزی گیاه گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.) آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در‌ قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در سال 1394 اجرا شد. تیمارها شامل چهار سطح ورمی‌کمپوست (صفر، 5، 10 و 15 درصد وزنی-وزنی) و چهار سطح شوری (صفر (شاهد)، 4، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر کلریدسدیم) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل تنش شوری و ورمی‌کمپوست بر میزان فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، گلوتاتیون پراکسیداز، کاتالاز و کلروفیل کل معنی‌د‌ار بود. سایر نتایج مشخص ساخت که با افزایش شوری میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان افزایش و مقادیر رنگیزه‌های فتوسنتزی کاهش یافت. همچنین استفاده از کود ورمی‌کمپوست نسبت به شاهد به‌طور معنی‌داری میزان کلروفیل a، کلروفیل bو کاروتنوئیدها را افزایش داد. نتایج مقایسه میانگین برهمکنش تنش شوری و ورمی‌کمپوست نشان داد که حداکثر میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان توسط تیمار 15% وزنی ورمی‌کمپوست در سطح شوری 12 دسی‌زیمنس بر متر کلرید‌سدیم حاصل شد. بنابراین، استفاده از ورمی‌کمپوست به‌عنوان یک کود آلی، علاوه بر افزایش میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و مقادیر رنگیزه‌های فتوسنتزی، می‌تواند راهکار مناسبی برای کاهش اثرهای منفی ناشی از غلظت زیاد یون‌های سدیم و کلر در خاک‌ها بر رشد گاوزبان اروپایی باشد. Manuscript profile

به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید و کودهای زیستی بر عملکرد و برخی صفات بیوشیمیای ریحان در شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1398 در شهرستان هوراند از توابع استان آذربایجان‌شرقی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح تنش خشکی (70، 140 و 210 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A) فاکتور دوم شامل تلقیح بذر با باکتری‌ها در 5 سطح (عدم تلقیح به‌عنوان شاهد، تلقیح با ازوتوباکتر، سودوموناس، آزوسپریلیوم و کاربرد همزمان ازوتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلیوم) و فاکتور سوم شامل محلول‌پاشی با سالیسیلیک‌اسید در چهار سطح (عدم مصرف، 5/0، 1 و 5/1 میلی‌مولار) بود. نتایج نشان داد که اثرات اصلی تنش خشکی، کودهای زیستی و محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید بر کلیه صفات مورد مطالعه معنی‌دار بود. فعالیت آنزیم‌های سوپر‌اکسید دیسموتاز، کاتالاز و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II تحت تأثیر ترکیب تیماری تنش خشکی در کودهای زیستی، تنش خشکی در سالیسیلیک‌اسید در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار شد. با اعمال تنش کم‌آبی، پایداری غشای سلولی، حداکثر کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II و عملکرد دانه‌ در گیاه ریحان کاهش یافت و میزان تجمع کربوهیدرات، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی، محتوای مالون دی‌آلدئید‌ و درصد اسانس افزایش یافت. نتایج مقایسه میانگین برهمکنش تنش خشکی و کودهای زیستی نشان داد که بیش‌ترین مقدار عملکرد دانه (11/917 کیلوگرم در هکتار) و حداکثر کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II (713/0) از تیمار 70 میلی‌متر تبخیر و کاربرد همزمان ازوتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلیوم حاصل شد. محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید به‌ترتیب منجر به افزایش 33/41، 17/54، 43/24 و 98/38 درصدی فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز، کربوهیدرات محلول برگ، شاخص پایداری غشاء و درصد اسانس و کاهش 72/54 محتوای مالون دی‌آلدئید شد. طبق نتایج به‌دست آمده، محلول‌پاشی با سالیسیلیک‌اسید و کاربرد توأم باکتری‌ها (ازوتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلیوم) توانست تا حدی اثرات منفی تنش خشکی را بر طرف و منجر به بهبود عملکرد و کیفیت گیاه ریحان گردیده است. Manuscript profile

به‌منظور بررسی اثرات پرایمینگ بر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه ذرت در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل درسال 1394 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی در چهار سطح (صفر، 4-، 8- و 12- بار) و پنج پیش تیمار شامل پلی‌اتیلن‌گلایکول با غلظتهای 5 و 10 درصد، نیترات پتاسیم با غلظتهای 1 و 2%، آب به عنوان هیدروپرایمینگ و تیمار شاهد بود. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی، مؤلفه‌های جوانه‌زنی شامل درصد، سرعت و شاخص میزان جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و گیاهچه، نسبت وزن تر و خشک ریشه‌چه به ساقه‌چه (R/S) کاهش اما متوسط مدت زمان جوانه‌زنی افزایش یافت. مقایسه میانگین‌ داده‌ها نشان داد که بیشترین طول ریشه‌چه، ساقه‌چه، گیاهچه و شاخص میزان جوانه‌زنی تحت پیش تیمار نیترات پتاسیم با غلظت 1% بدست آمد. حداکثر نسبت وزن تر و خشک ریشه‌چه به ساقه‌چه (R/S) تحت اثر متقابل تنش × پرایمینگ به ترتیب با پرایم نمودن توسط پیش تیمار نیترات پتاسیم با غلظت 1% و پلی‌اتیلن‌گلایکول با غلظت 10% حاصل شد. حداکثر درصد و سرعت جوانه‌زنی تحت اثر متقابل تنش × پرایمینگ با پرایم نمودن توسط پیش تیمار نیترات پتاسیم با غلظت 1% حاصل گردید. با توجه به نتایج مشاهده شده، بذور تیمار شده با نیترات پتاسیم 1% بهترین و موثرترین تیمار در شرایط تنش در مورد شاخص‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه ذرت بود. Manuscript profile

به‌منظور بررسی اثر کاربرد پلیمر سوپرجاذب بر برخی از پارامترهای رشدی و عملکرد گیاه نخود در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1401- 1400 در منطقه هوراند از توابع استان آذربایجان‌شرقی اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح آبیاری (آبیاری کامل به عنوان شاهد، محدودیت ملایم آبی یا قطع آبیاری در مرحله غلاف دهی و محدودیت شدید آبی یا قطع آبیاری در مرحله شروع گلدهی) و مقادیر مختلف سوپرجاذب (عدم استفاده از سوپرجاذب، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که اعمال تنش و اثر مصرف پلیمر سوپرجاذب بر تمام صفات مورد ارزیابی در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. برهم‌کنش تنش خشکی و پلیمر سوپرجاذب بر ارتفاع بوته، محتوای کلروفیل برگ، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه و زیست توده در سطح احتمال یک درصد و بر سایر صفات اثر معنی‌داری نداشتند. به‌طوری که بیش‌ترین عملکرد دانه (94/1710 کیلوگرم در هکتار) به تیمار (آبیاری کامل و 150 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب) اختصاص یافت. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی مقادیر صفات فیزیولوژیکی مانند محتوای کلروفیل و محتوای نسبی آب برگ کاهش اما مقدار پرولین برگ افزایش یافت. در صورتیکه استفاده از سوپرجاذب به‌طور معنی‌داری صفات فیزیولوژیکی را افزایش داد. با توجه به نتایج به‌دست آمده سوپرجاذب موجب کاهش خسارات وارد شده در مواجه با خشکی شد. Manuscript profile

به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید و کودهای زیستی در تعدیل اثرات تنش خشکی بر برخی خصوصیات مرفوفیزیولوژیک، عملکرد ماده خشک و تولید اسانس گیاه ریحان، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1398 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح تنش خشکی 70، 140 و 210 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A) به‌عنوان فاکتور اول و تلقیح بذر با باکتری‌ها در 5 سطح عدم تلقیح (شاهد)، تلقیح با ازوتوباکتر، سودوموناس، آزوسپریلیوم و کاربرد همزمان ازوتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلیوم به‌عنوان فاکتور دوم و محلول‌پاشی با سالیسیلیک‌اسید در چهار سطح عدم مصرف، 5/0، 1 و 5/1 میلی‌مولار به‌عنوان فاکتور سوم بودند. نت نتایج این پژوهش نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش ارتفاع بوته، تعداد ساقه، تعداد برگ، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، عملکرد ماده خشک، محتوای نسبی آب برگ و عملکرد اسانس ریحان شد. اما تیمار محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید و مصرف توأم باکتری‌ها تأثیر معنی‌داری بر افزایش این صفات داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که تنش سهم مهمی بر کاهش فاکتورهای اساسی در رشد ریحان دارد. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش خشکی بر میزان پرولین افزوده شد. به‌طوریکه بیش‌ترین میزان پرولین (69/1 میکرومول در گرم وزن تر)) از تیمار 210 میلی‌متر تبخیر به‌دست آمد. بر اساس نتایج حاصله در این آزمایش می‌توان بیان کرد، مصرف سالیسیلیک‌اسید در غلظت 5/1 میلی‌مولار و کاربرد توأم باکتری‌ها در رفع اثرات منفی تنش خشکی نقش دارند و استفاده از آن‌ها می‌تواند به‌طور موثری باعث افزایش در خصوصیات کمّی و کیفی در ریحان می‌شود. Manuscript profile

به‌منظور بررسی اثر غلظت‌های مختلف سایکوسل و مقادیر کود نیتروژن بر برخی صفات رشد، عملکرد و اجزاء عملکرد جو آزمایشی در بهار سال 1394 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌ کامل تصادفی در 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سایکوسل با غلظت‌های (صفر، 500، 1000 و 1500 میلی‌گرم در هکتار) و فاکتور نیتروژن در 3 سطح (50 ، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که کود نیتروژن و غلظت‌های مختلف سایکوسل بر روی تعداد پنجه بارور، طول سنبله و شاخص برداشت در سطح احتمال 5% و بر روی تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی در سطح احتمال 1% تاثیر معنی‌داری داشتند. هم‌چنین اثر متقابل کود نیتروژن و غلظت‌های مختلف سایکوسل روی صفات تعداد پنجه بارور، تعداد سنبله در متر مربع، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی در سطح احتمال 1% معنی‌دار شد. نتایج مقایسات میانگین نشان داد که بیشترین تعداد پنجه بارور (5/1)، طول سنبله (6/9 سانتی‌متر)، عملکرد دانه (3687 کیلو گرم در هکتار) و وزن هزار دانه (9/34 گرم) به ترتیب، با کاربرد 1500میلی‌گرم سایکوسل در هکتار به‌دست آمد. نتایج به‌دست آمده از اثر متقابل کود نیتروژن و غلظت‌های مختلف سایکوسل نشان داد که بیشترین تعداد پنجه بارور (8/1)، تعداد سنبله در مترمربع (5/383)، عملکرد دانه (3/3808 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (2/17795 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد 150‌کیلوگرم نیتروژن در هکتار همراه با 1500میلی‌گرم در هکتار سایکوسل به‌دست آمد. Manuscript profile

کاربرد تنظیم کننده‌های رشد از روش‌های مهم در کاهش آثار سوء تنش خشکی و به‌ دست آوردن محصول مناسب در شرایط کمبود آب می باشد. این پژوهش به‌منظور تعیین اثر بخشی محلول‌پاشی با سایکوسل در تخفیف اثرات تنش خشکی در جو رقم کویر انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام و تیمارهای آزمایش شامل سایکوسل با غلظت‌های 500 ، 1000 و 1500 میلی‌گرم بر لیتر و تنش خشکی در سه سطح آبیاری معمول، قطع آبیاری در مرحله ساقه‌دهی و خوشه‌دهی بود. تنش خشکی تمامی صفات مورد ارزیابی را تحت تأثیر منفی خود قرار داد. کاربرد سایکوسل در شرایط تنش خشکی موجب افزایش معنی‌دار عملکرد و اجزای عملکرد و کاهش ارتفاع بوته شد. محلول‌پاشی گیاه با غلظت 1500 میلی‌گرم بر لیتر سایکوسل موجب تعدیل وضعیت گیاه در برابر تنش خشکی شد و از این رو، استفاده از این غلظت برای دستیابی به عملکرد مطلوب در جو رقم کویر در شرایط تنش خشکی قابل توصیه می باشد. Manuscript profile

کمبود آب از مهم‌ترین عوامل محدودکنندۀ عملکرد گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک است. به منظور تعیین اثر قارچ میکوریز و کود فسفره بر برخی خصوصیات کمی و کیفی ذرت تحت تنش کم‌آبی، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1394 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تلقیح با دو قارچ میکوریز Glumus mosseae وGlumus etanicatum و بدون تلقیح به عنوان شاهد، کود فسفر از منبع سوپر‌فسفات تریپل در سه سطح 75، 100 و 125 کیلوگرم در هکتار و سطوح مختلف آبیاری در سه سطح 70، 140 و 210 میلی‌متر تبخیر از تشتک کلاس آ در نظر گرفته شد. تأثیر تیمار‌های آبیاری، فسفر و میکوریز بر تمامی صفات مورد بررسی در سطح 1% معنی‌دار بود، هم‌چنین اثر دوگانه فسفر و میکوریز بر ارتفاع بوته، عملکرد دانه، وزن خشک گیاه، درصد نیتروژن و غلظت فسفر معنی‌دار بود. با افزایش تنش خشکی ارتفاع بوته، طول بلال، تعداد دانه در بلال، وزن خشک گیاه، عملکرد دانه، درصد نیتروژن و فسفر برگ کاهش و درصد پتاسیم برگ افزایش یافت. تلقیح با میکوریز و استفاده از 125 کیلوگرم در هکتار فسفر، شاخص‌های زراعی، محتوای فسفر و پتاسیم برگ ذرت را در شرایط تنش خشکی در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده به ‌طور معنی‌‌داری افزایش داد. به طور کلی، کاربرد قارچ میکوریز توأم با فسفر در بستر کاشت سبب افزایش تحمل در برابر تنش کم‌آبی از طریق تأثیر بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی در گیاه ذرت شد. Manuscript profile