شناخت و تجربه انسان از حضور در منظر از طریق دریافت های حسی متعدد مانند، بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، لمسی و حواس وابسته به ذهن صورت می گیرد. تنوع تجربیات حسی کیفیتی را ایجاد می نماید که غنای حسی نامیده می شود. این پژوهش سعی در متناسب ساختن رابطه محیط کالبدی پارک های معاصر با نیاز و رفتار کاربران و افزایش غنای حسی آن از طریق شناسایی و اولویت بندی دریافت های حسی متنوع در منظر دارد. پژوهش حاضر با ماهیت آمیخته و هدف کاربردی به روش مقایسه تطبیقی بوده و پس از گردآوری اطلاعات پیشینه به روش کتابخانه ای، روش گردآوری و تحلیل اطلاعات در مطالعه میدانی، ترکیبی از دو روش، پیاده روی حسی و یادداشت برداری حسی است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که غنای حسی در باغ ایرانی بیشتر از پارک نیاوران بوده و در هر دو نمونه به ترتیب حس بینایی و شنوایی بالاترین تحریک حسی و حس چشایی کمترین تحریک را داشته است. Manuscript profile

در شش دهه مطالعه علمی باغ ایرانی, طرح چهارباغ ایرانی به عنوان مهم‌ترین الگوی شکل‌دهنده به معماری آن و با هندسه اصلی، دو محور عمود برهم که عرصه باغ را به چهار قسمت مساوی تقسیم می‌کند معرفی شده است. بررسی فراگیر اسناد و مدارک از جمله دودمان شناسی واژه‌گان، نقشه کاوش‌های باستان شناسی باغ پاسارگاد، متون توصیف احداث باغ به ویژه کتاب ارشادالزراعه، طرح باغ‌های موجود، ، آثارهنرهای تاریخی ملهم از باغ ایرانی، باغ- فرش‌ها ، نگاره‌ها و نیز گردهم آمدن اطلاعات پراکنده ، نشان می دهد علاوه بر هندسه دو محور عمود برهم ، هندسه تک محوری نیز طرح مهمی از الگوی چهارباغ ایرانی است که تاکنون به آن توجه نشده است. به منظور بررسی فرضیه این پژوهش از روش توصیفی- تاریخی، مقایسه تطبیقی و تحلیل محتوای کیفی اسناد یادشده، استفاده شده است. بازیابی طرح چهارباغ ایرانی با هندسه تک محوری یکی از نتایج اصلی این تحقیق است. Manuscript profile

مروری بر مطالعات محققان در خصوص بازخوانی و بازاندیشی باغ ایرانی نشان می دهد که تاکنون این بررسی ها عمدتاً با دورویکرد اصلی (اول: با پیش فرض استقلال شناسنده و موضوع مورد شناسایی (باغ)، دوم: با پیش فرض این همانی شناسنده و موضوع مورد شناسایی (باغ)) صورت گرفته است. در این تحقیق برای تحلیل فرآیند ادراک محیط باغ ایرانی با استفاده از یافته های علم روان شناسی محیط، رویکرد سومی مد نظر است که در آن تأثیر متقابل شناسنده و باغ بر یکدیگر بررسی شده و فرآیند ادراک محیط باغ ایرانی با روش تکوین استقرایی و به کارگیری قیاسی مقوله ها انجام گرفته است. دراین راستا از نظریه های علوم رفتاری و نیز ادراک و شناخت اکولوژیک در فهم چگونگی ادراک محیط باغ و شناخت نظام های معنایی آن استفاده شده است. درنتیجه با تأکید بر اهمیت نظام تمرکز حواس در ایجاد خلوت مطلوب، فرآیند ادراکی "گسست محیطی- پیوست معنایی" را در باغ ایرانی تبیین می شود. Manuscript profile

مقدمه: محیط کالبدی بیمارستان، شامل عناصر و مولفه‌هایی است که ارتقاء آنها، از منظر طبیعت‌گرایی، موجب بهبود کیفیت محیط درمانی و هم‌چنین ادراک بهتر و رضایت‌مندی کاربران، می‌شود. لذا، این تحقیق با هدف ارتقای کیفیت محیطی فضاهای درمانی با رویکرد طبیعت‌گرایی در راستای سلامت و رضایت است. مورد پژوهی (بیمارستان شریعتی تهران) است . روش پژوهش: این تحقیق توصیفی، از نوع پیمایشی و همبستگی می‌باشد. با مصاحبه و پرسشنامه از کاربران درمانی بیمارستان شریعتی، تاثیرات ارتقاء محیط و طبیعت سبز درعرصه عمومی آن تحلیل شد. انتخاب جامعه آماری از روش نمونه‌گیری کوکران با ضریب خطای0/1 و استفاده از رگرسیون خطی توسط نرم‌افزار تحلیلی - آماری spss برای تجزیه و تحلیل پاسخ ها صورت گرفته است. یافته‌ها: برای بررسی فرضیه‌ تحقیق و بطور کلی آزمون مدل مفهومی پژوهش، که عوامل کالبدی - محیطی و غیرکالبدی می‌توانند بر بهبود کیفیت محیط فضای درمانی از منظر طبیعت گرایی، تاثیر داشتند از رگرسیون چندمتغیره به روش گام به گام استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده، در تحلیل عوامل کالبدی محیط داخلی، چهار شاخص به عنوان مهم‌ترین پیش‌بینی‌کننده‌ها و در خصوص عوامل کالبدی محیط خارجی، نیز دو شاخص مصداق داشت. در بررسی مهم‌ترین عوامل غیرکالبدی نیز مدل رگرسیونی شش عامل مهم بدست داد. نتیجه‌گیری: نتایج تحقیقات، مشخص نمود که عوامل کالبدی - محیطی درکیفیت محیط، موثر بوده. رضایت کاربران از کیفیت محیط، اثبات گردید و در نهایت، نتایج تحلیل نمودارها بر وجود همبستگی بین متغیر کیفیت و رضایت دلالت داشته است. Manuscript profile

مقدمه: این تحقیق به بررسی تاثیر ابعاد و چیدمان فضایی اتاق های بستری بر بهبود بیماران با رویکردی میان دانشی در تحلیل محیط میتنی بر علوم داده پرداخت. روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش ترکیبی (Mixed method) از مرور شواهد مطالعات پیشین و کدنویسی در محیط برنامه نویسی پایتون انجام گرفت. داده‌های تحقیق شامل ﻣﺸﺨﺼﺎت دﻣﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ، شرح حال بیماران و ویژگی های محیطی بود که از طریق سیستم HIS بیمارستان (Hospital Information System) و مشاهده میدانی گردآوری شد. این مطالعه به صورت مقطعی در سال 98 و با حجم نمونه 330 بیمار در بیمارستان امید انجام شد. همبستگی داده‌ها از طریق ترسیم نقشه‌های حرارتی و آزمون مجذور کای با سطح معنی‌داری (α < 0.05) سنجیده شد. یافته‌ها: بر اساس آزمون Chi-squared دو ویژگی شامل تعداد تخت‌ها و چشم‌انداز قابل مشاهده از پنجره با مدت بستری بیماران همبسته بودند. هم‌چنین طبق نقشه حرارتی فاصله اتاق‌ها از ایستگاه پرستاری و ورودی بخش به ترتیب با مقادیر همبستگی 0.69 و 0.76 در مقایسه با وسعت اتاق‌ها با مقدار همبستگی0.5 ارتباط بیشتری با مدت بستری بیماران داشتند. تاثیر طول اتاق نسبت به عرض آن به ترتیب با مقادیر همبستگی 0.52 و 0.48 بیشتر بود. میان دو ویژگی‌های راست یا چپ دست بودن و هم‌چنین موقعیت تخت‌ها نسبت به پنجره با مدت بستری بیماران ارتباط معناداری یافت نشد. نتیجه‌گیری: نتایج کلی تحقیق تاثیر چیدمان محیط بر بهبود بیماران را تایید کرد. هم‌چنین این تحقیق گامی در توسعه حوزه طراحی مبتنی بر شواهد ارائه کرد. Manuscript profile

ادراک در فلسفه و معماری، عجین با مفهوم حرکت است. مخاطب با حضور و حرکت در فضا، هم راستا با نظریه حرکت‌جوهری ملاصدرا، شامل مراتبی از حرکت می‌‌شود که سطح ادراک مخاطب را از سطح مادی به سطح معنوی ارتقاء می‌دهد. این سیر ادراک مبتنی ‌بر حرکت در فضاهای معماری، قابل انطباق با مراتب ادراکی ملاصدرا می‌باشد. فلذا پژوهش حاضر، بین رشته‌ای و از نوع کیفی با رویکرد تطبیقی-تحلیلی است. هدف این پژوهش، واکاوی مراتب حرکتی در فضاهای معماری، و سپس انطباق سیر ارتقاء ادراک از سطح مادی به معنوی در فضاهای معماری، با مراتب ادراکی ملاصدرا است. سئوالات کلیدی این است که: حرکت در فضاهای معماری چگونه زمینه ارتقاء ادراک از سطح مادی به معنوی را فر‌اهم می‌کند؟ و مراتب حرکتی در فضاهای معماری، چگونه با مراتب ادراکی ملاصدرا قابل انطباق است؟ نتایج نشان می‌دهد که در بازخوانش مباحث ادراکی ملاصدرا در فضاهای معماری، ایجاد درک حضوری، مستلزم اتحاد عاقل و معقول به‌واسطه حرکت ناظر در فضاست. فرد با حرکت در فضا، مراتبی حرکتی را تجربه می‌کند، که در ابتدا ادراک را مشمول لایه‌ی حسی می‌کند؛ اما با حرکت در مراتب بالاتر، ادراک به لایه‌ی معنوی تعلق می‌گیرد، که با مراتب ادراکی ملاصدرا هم خوانی دارد. Manuscript profile

امروزه، گسترش سطوح مصنوع نسبت به فضاهای طبیعی شهرها، یک چالش اساسی است. توسعه ناپایدار شهرها متاثر از رشد تکنولوژی و بر هم خوردن تعادل زیستی میان محیط و انسان، نیازمند چاره‌اندیشی است. پژوهش حاضر با هدف، بررسی عملکرد حرارتی بام‌سبز در مقایسه با بام معمولی در شهر مشهد است. به‌این منظور، دو مدل آزمایشگاهی یکی دارای بام‌سبز و دیگری بد‌ون بام‌سبز با شرایط یکسان در دو بازه زمانی تابستان و زمستان، مورد بررسی قرار گرفته است. دمای سطوح بام‌ها اندازه‌گیری شده و شارحرارتی از طریق اختلاف دمای سطح خارجی و داخلی محاسبه شده‌است. نتایج نشان می‌دهد، دامنه نوسانات بام سبز در فصل تابستان در شهر مشهد 70 درصد و در فصل زمستان 85 درصد کمتر از دامنه نوسانات بام معمولی است و از آنجاییکه شهر مشهد دارای اقلیم سرد بوده و بیشتر سال نیاز به گرمایش دارد، بام‌سبز می‌تواند بر کاهش مصرف انرژی ساختمان‌های این شهر بسیار موثر واقع شود. همچنین بام‌سبز از طریق ایجاد سایه و سرمایش تبخیری در تابستان و به حداقل رساندن پرت حرارتی در زمستان می‌توانند نیاز سرمایشی در تابستان و نیاز گرمایشی در زمستان را به‌ترتیب 11٪ و 19٪ کاهش دهد. لذا می‌توان بیان نمود که بام‌های سبز چیزی بیش از یک فضای زیبا و دلنشین هستند و آنها می‌توانند موجب افزایش بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها شوند. Manuscript profile

امروزه موضوع زیبایی دچار بحران هویت و فقدان مبانی نظری مدون است و اصولی که برخاسته از مبانی اعتقادی اسلام و عرفان اسلامی –به عنوان مهم ترین منبع زیبایی شناسی در اسلام- باشد، وجودندارد. خاستگاه زیبایی و معیارهای داوری زیبایی شناسانه، همواره محل چالش و اختلاف نظر پژوهشگران بوده، اما از میان رویکردهای مختلف، همواره دو دیدگاه متقابل وجود دارند که نگاه اول دلیل زیباییِ موجودات را در ریشه های معنایی کاوش می کند و گروه دوم، ادراکِ انسان (به عنوان سوژه) از اثر (به عنوان اُبژه) را عامل تجربه امرِ زیبا می داند. به نظرمی رسد رویکردهای اول بر مفهوم تجلی استوارند و رویکردهای دوم بر مفهوم ادراک. از هرکدام از این دو رویکرد، سه بستر مطالعاتی انتخاب شده که عبارتند از: زیبایی قبل و بعد از مدرن، زیبایی متعالی و محسوس و زیبایی نزد سنت گرایان و واقع گرایان (در زیبایی شناسی اسلامی). بنابراین در این تحقیق ابتدا دو مفهوم تجلی و ادراک به عنوان مفاهیم محوری و پس از آن رویکردهای دوگانه فوق مورد بررسی و تدقیق قرارگرفتند. معیارهای این سه گرایش دوگانه، استخراج شد و در پایان با مقایسه آن ها نتایج موردنظر به دست آمد. روش تحقیق از نظرِ هدف کاربردی و از حیثِ راهبرد در دستة تحقیقاتِ توصیفی- تحلیلی قرارمی گیرد. پژوهش در حوزه نظری و با مطالعات کتابخانه ای و با ابزار فیش برداری، انجام شد و نتایج با روش استدلال قیاسی به دست آمد. Manuscript profile

Nowadays, with advanced technology and information, the attention to national and religious culture and ritual has faded, so the lack of collective cultural-ritual spaces based on the correct principles of architectural wisdom is considered as a problem in today's world of speed and technology. The goals of the research are to improve sociability through the analytical analysis of Iran's historical buildings in order to read the effective components in the architecture of collective-ritual spaces based on the wisdom of Islamic art and architecture. The research method is in the form of case studies and logical reasoning and analysis of the content of fundamental principles and concepts, which in the case examples of social arenas from the perspective of the teachings of architectural wisdom in which national and religious rituals are held and a comparative study The factors of each were done in the form of tables; In the following, by adapting the arguments and relational analyzes of anthropological and epistemological discussion in the results of the research, it was shown that the fundamental principles and concepts in architectural wisdom are the result of focusing on rules and precise theorizing and are formed according to the culture of the people. And on the basis of basic needs assessments, it reduces discussions involving duality and difference of opinion. In addition to the semantic dimensions, components with physical-spatial aspects were extracted in an understandable way for the users, whose strategy and solutions will lead the way in improving the sociability of collective-ritual spaces. Manuscript profile

The ability to recognize and compare shapes and understand the concept of proportions is one of the first human findings from environmental geometric data. And certainly the formation of geometry as a science of recognizing the arrangement of lines, shapes and levels and proportions leads to the definition of golden proportions in the mathematical sciences as a new way of organizing shapes and forms. Golden and geometric proportions are effective as a determining element in the scale of spatial forms, and the formation of spatial forms by not using or misuse of geometric proportions is due to functional and psychological interactions on human perception and cognition. Which causes the construction and formation of scales and proportions of the environment and the emergence of psychological effects due to human activities in the environment. And then the abnormal effects and environmental dysfunction on the saccade system of the human eye and as a result the feeling of fear and lack of belonging to the place interacts. On the other hand, nature as the raw material of creation, and the principle and mother of man, which causes him to model the proportions in nature. Understanding the laws governing the relationships between elements and spatial shapes leads to the formation of geometric and golden proportions in the spending of space. Because knowing the symbol of shapes, proportions and scales in the world of meaning and kingdom is reminiscent of the divine order in all dimensions of the world (even in astronomy). Therefore, evaluating the values ​​of spatial proportions in nature as the bedrock of human life and the pattern of psychological perceptions, leads to the adoption of human activities. Also, the study of human needs on a mental and psychological scale from the perception of the environment causes the recognition of scales and dimensions by human visual senses, which leads to the perception of the correct golden and geometric proportions through Sakadi eye movements and psychophysical sciences. . Certain ratios can also be observed in the creation and design of various shapes in nature. These relations are those geometric relations that have immaterial roots and follow the spiritual and supernatural principles, believing that their subject is sacred, and have a symbolic language and spiritual characteristics. In the traditional world, geometry was inseparable from the other four Pythagorean sciences, namely arithmetic, music, and astronomy. And traditional geometry is also associated with the symbolic composition and shapes of space. To this end, the study of the effect of golden and geometric proportions on human visual perception of the architectural environment based on the sense of belonging to the place, causes visual quality to increase the sensory richness of the place and achieve human values ​​and criteria in the sense of belonging to the place and human needs. To be considered by the architect. In this research, with the perspective of this identity and the interaction of geometric and golden proportions and the sense of belonging to the place, the criteria and indicators of the research have been studied and the results have been presented in the form of tables and diagrams. Manuscript profile

استفاده از راهبردهای طبیعت در آفرینش معماری به طراحان کمک می‌کنند تا با بهره‌گیری از اطلاعات بیولوژیک، میان محیط مصنوع و طبیعت، تعادل و همساختی ایجاد نمایند و به سمت دنیای پایدار گام بردارند؛ این راهبردها تاثیر سازنده ای در حل پایدار مشکلات انسان دارند، اما به دلیل پیچیدگی‌هایشان و ماهیت بین رشته‌ای آن‌ها شناخت فرآیند آفرینش معماری با قاببندی الهام از طبیعت مورد نیاز است؛ همچنین نیاز به تغییر رفتار و پرورش تفکر پایدار، به عنوان یک دستگاه فکری است. این مهم با بهره‌گیری از منبع غنی دانش یعنی طبیعت امکانپذیر می‌شود. در این راستا با توجه گستردگی مقیاس اطلاعات بیولوژیک و عدم سهولت شناخت و بکارگیری آن‌ها و با توجه به فرآیندهای شناخت، مدلی برای بکارگیری مناسب استراتژی‌های بیولوژیک مورد نیاز می‌باشد. سوال اصلی پژوهش در راستای دستیابی به هدف پژوهش چنین مطرح شد:"چگونه می‌توان با الهام از طبیعت در فرآیند آفرینش معماری در جهت توسعه‌ی فضاهای سازگار با محیط زیست استفاده نمود؟ ". پژوهش حاضر با ماهیتی کیفی و به روش توصیفی- تحلیلی با بهره‌گیری از راهبردهای ترکیبی انجام شده است. در راستای آزمون فرضیات، مطالعات میدانی با برگزاری آزمون و همچنین بهره‌گیری از راهبرد موردکاوی در مرتبه آموزش طراحی با الهام از طبیعت انجام شده است. موردکاوی و مطالعات میدانی که در دو مرحله‌ی پیش‌آزمون و آزمون در دو سال تحصیلی پی‌در‌پی و سه نیمسال تحصیلی بر روی دانشجویان مقطع کارشناسی پیوسته دانشگاه آزاد اسلامی بر روی 132 دانشجو انجام پذیرفته. یافته‌های پژوهش موید این است که قاببندی بیولوژیک فرآیند آفرینش معماری بر اساس نوع نگرش حل مسئله طراحی آغاز می‌گردد. دانش و اطلاعات بیولوژیک موجب تغییر در فرآیند آفرینش معماری می‌گردد، مهم‌ترین تاثیر آن تغییر نوع نگرش در طراحی به منظور دستیابی به همساختی و ایجاد تعادل میان محیط انسان‌ساخت و طبیعت و در نتیجه افزایش بهره‌وری و دستیابی به پایداری و نه کاهش میزان ناپایداری می‌باشد. Manuscript profile

تاریخ هر کشور موجب شکل گیری ویژگی های روانی افراد و در پی آن فرهنگ آن جامعه میشود. فرهنگ هر جامعه نیز بر روانشناسی محیطی معماری تأثیر مستقیم و بسزایی دارد. لذا ایجاد مرکزی برای شناسایی و نمایش این آیین ها و سنت ها مورد توجه عموم شهرها با فرهنگ های متنوع و گوناگون قرار دارد. در واقع ایجاد مکانی که هنرمندان در آن دغدغه های ذهنی خود را از مسائل گوناگون در قالب هنر و فرهنگ جهت تأثیرگذاری روی افراد جامعه عرضه نماید مورد نیاز است. مکانی به عنوان مرکز فرهنگی که مخاطبان در آن می توانند با توجه به فرهنگ و آیین های آن شهر در گسترش تعاملات اجتماعی و تشکیل لوح روحی-ذهنی خلاقانه کوشا باشد. روش پژوهش آمیخته ی کمی-کیفی و به صورت کاربردی و با رویکرد توصیفی-پیمایشی است. روش عملیاتی کمی پژوهش به صورت پیمایشی است. که پرسشنامه ای با استفاده از طیف پنجگانه لیکرت ارزش گذاری و تهیه شد، و بر اساس نمونه گیری هدفمند توسط 5000 مراجعه کننده، 320 نفر از واجدین شرایط به صورت میدانی برگردید. روش نمونه گیری تصادفی بوده است و جامعه آماری پس از جمع آوری داده به تفکیک خصوصیات دسته بندی گردید. در نهایت با جمع آوری و تحلیل داده های حاصل در نرم افزار SPSS و با استفاده از واریانس آزمون فریدمن ، وزن هر یک از شاخص ها تعیین شد و سپس اولویت بندی گردید. نتایج پژوهش نشان داد شاخص های میزان حفظ سنت ها و رسوم جامعه در راستای تقویت غرور ملی، برخورداری از فضای باز و ارتباط با آسمان، دارای بالاترین اولویت هستند و با توجه به وزن دهی صورت گرفته، بالاترین میزان اهمیت را دارا میباشند. و در جهت ارتقاء تعاملات اجتماعی می تواند راهگشا واقع گردد. Manuscript profile

امروزه، گسترش سطوح مصنوع نسبت به فضاهای طبیعی شهرها، یک چالش اساسی است. توسعه ناپایدار شهرها متاثر از رشد تکنولوژی و بر هم خوردن تعادل زیستی میان محیط و انسان، نیازمند چاره‌اندیشی است. پژوهش حاضر با هدف، بررسی عملکرد حرارتی بام‌سبز در مقایسه با بام معمولی در شهر مشهد است. به‌این منظور، دو مدل آزمایشگاهی یکی دارای بام‌سبز و دیگری بد‌ون بام‌سبز با شرایط یکسان در دو بازه زمانی تابستان و زمستان، مورد بررسی قرار گرفته است. دمای سطوح بام‌ها اندازه‌گیری شده و شارحرارتی از طریق اختلاف دمای سطح خارجی و داخلی محاسبه شده‌است. نتایج نشان می‌دهد، دامنه نوسانات بام سبز در فصل تابستان در شهر مشهد 70 درصد و در فصل زمستان 85 درصد کمتر از دامنه نوسانات بام معمولی است و از آنجاییکه شهر مشهد دارای اقلیم سرد بوده و بیشتر سال نیاز به گرمایش دارد، بام‌سبز می‌تواند بر کاهش مصرف انرژی ساختمان‌های این شهر بسیار موثر واقع شود. همچنین بام‌سبز از طریق ایجاد سایه و سرمایش تبخیری در تابستان و به حداقل رساندن پرت حرارتی در زمستان می‌توانند نیاز سرمایشی در تابستان و نیاز گرمایشی در زمستان را به‌ترتیب 11٪ و 19٪ کاهش دهد. لذا می‌توان بیان نمود که بام‌های سبز چیزی بیش از یک فضای زیبا و دلنشین هستند و آنها می‌توانند موجب افزایش بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها شوند. Manuscript profile

مقدمه: طراحی‌های معماری در فضاهای آموزشی بیشتر با انواع طراحی‌های دستوری و فرمال و اغلب به صورت نخبه‌گرا است که بدون مشارکت و نظر سنجی و مطالعات رفتاری صورت می‌گیرد. هدف: در این تحقیق تلاش شده است از تکنیک نقشه شناختی به عنوان یک تکنیک تحلیل فضا استفاده گردد تا به برداشت‌های الگوهای رفتاری استفاده‌کنندگان از فضا با یک مدل مفهومی کالبدی-فضایی-رفتاری به هم‌ساختی ظرف کالبدی (محیط‌های آموزشی) و رفتار در فضا در قالب سینومورفی فضا بپردازد. به عبارت دیگر هدف اصلی این تحقیق تبیین چارچوبی راهبردی جهت دستیابی به هم‌ساختی محیط - رفتار پایدار (سینومورفی) در طراحی دانشکده‌های معماری و شهرسازی است.روش شناسی تحقیق: روش تحقیق مورد نظر به لحاظ هدف ، کاربردی و به لحاظ متد روش توصیفی-تحلیلی می‌باشد. این پژوهش با رویکردی تلفیقی و استفاده از روش تحقیق پدیدار شناسی توصیفی(دیکلمن) و مشاهدات میدانی مستقیم و غیرمداخله ای به تحلیل کیفی داده ها و استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی به تحلیل کمی داده ها می پردازد.قلمرو جغرافیایی تحقیق: مراکز آموزش عالی شهر تهرانیافته ها و بحث: در کاربست مولفه های همساختی محیط و رفتار(سینومورفی) که شش مولفه و هفت فضای داخلی دانشکده که بیشترین فراوانی تجمع دانشجویان را داشته اند مورد شناسایی قرار گرفت، این نتایج حاصل شد که دو رویکرد پارادایمیک و پارادوکسیکال بین نقشه های شناختی و نقشه برداری رفتاری وجود دارد. محصول پارادایم بر هم کنش این دو مفهوم سینومورف فضا بوده است.نتایج: می‌توان هم‌ساختی محیط و رفتار را راه حلی در جهت کاهش تعارضات یاد شده دانست. انعطاف پذیری فضا بسیار در تقویت و تشدید سینومورف فضا موثر است. استفاده از رویکرد امکان دهندگی و احتمال دهندگی فضا می تواند محصول کار که یک دانشکده اجتماعی یا دانشکده اجتماع محور است را تبیین کند. Manuscript profile

حس‌مکان از مهمترین مفاهیم اجتماعی-شهری است ‌که موجب شکل‌گیری رابطۀ بی‌همتا بین انسان و محیط که رابطه‌ای دوسویه است می‌گردد. ادراک فرایندی ذهنی است که طی آن، تجارب حسی معنی‌دار شده و انسان روابط امور و معانی اشیاء را درمی‌یابد که احساس گام‌اول این ارتباط است. بدین‌ترتیب، پژوهش حاضر باتوجه‌به اهمیت نظام ادراکات حسی در ارتقاء حس‌مکان، به مطالعۀ فرایند ادراک حسی در اجتماع بازار تاریخی تبریز می‌پردازد. این پژوهش در راستای پاسخ‌گویی به سؤال ذیل می‌باشد که؛ نقش مؤلفه‌های منظر حسی بر ارتقاء حس‌مکان در اجتماع بازار تاریخی تبریز چگونه است؟ مهم‌ترین مؤلفه‌های حس منظر دراین راستا کدام است؟ این تحقیق، برمبنای هدف، ازنوع کاربردی و برمبنای روش، پیمایشی می‌باشد. روش مورداستفاده دراین پژوهش تلفیقی از روش‌های کمی و کیفی است. برای انجام مطالعات نظری و ارائۀ معیارها و شاخص‌های کیفی، روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و استفاده‌از اسناد و مدارک موجود و برای انجام مطالعات میدانی از روش‌های پرسش‌نامه، مشاهده، تمرکزبر اطلاعات محیط استفاده شده است. نمونه‌موردی این پژوهش بازار تبریز می‌باشد. جامعۀ آماری دراین پژوهش استفاده‌کنندگان از بازار تبریز شامل بازاریان و عابران می‌باشد که در دی‌ماه سال 1400شمسی جهت سنجش ابعاد حسی فضا و بااستفاده‌از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده‌اند. نتایج بررسی نشان می‌دهد مؤلفه‌های منظر حسی تأثیر معناداری بر حس‌مکان در بازار تاریخی تبریز دارند و ازبین این مؤلفه‌ها، حس‌شیمیایی، حس‌شنوایی و حس‌تنانه بیشترین هم‌بستگی را با حس‌مکان دارند. Manuscript profile

استفاده از خانه های تاریخی به عنوان مدارس معماری دارای مفاهیم چند بعدی پایداری است. در واقع استفاده مجدد می تواند علاوه بر کیفیت زیستی افراد ساکن در بافت های تاریخی بر کاربران فضا نیز تأثیرگذار باشد. چون محیط های آموزشی درخور هم در آموزش و هم در پرورش دانشجویان معماری مؤثر هستند. با این حال تاکنون بهره برداران در فرآیندهای مرتبط حضور نداشتند و ابعاد مؤثر در تغییر کاربری از منظر نیازهایشان مشخص نشده است. از این رو در پژوهش حاضر معیارهای مؤثر در استفاده مجدد از خانه های تاریخی به عنوان مدارس معماری از منظر مردم زیسته در بافت تاریخی و دانشجویان ارزیابی می گردد تا رابطه معیارها با آموزش دانشجویان و کیفیت زیستی ساکنین بافت مشخص گردد. در این رابطه خانه های تاریخی محله اوچ دکان اردبیل از سوی پژوهشگران مطرح شده اند و با تلفیق روش های کمی و کیفی به ارزیابی الگوی عملیاتی تحقیق از طریق پرسشنامه با اعتبارسنجی آلفای کرونباخ در آنها پرداخته شده است. همچنین با توجه به توزیع نرمال متغیرهای اصلی، نتایج در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی با آزمون ضریب همبستگی پیرسون برای تعیین رابطه بین اهداف بهره برداران با متغیرها در دو گروه متمایز دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی و ساکنان محله اوچ دکان صورت گرفته است. بر این مبنا مشخص گردیده است که توجه به ابعاد ادراکی (زیبایی شناسی، تعلق و...) از منظر دانشجویان بر آموزش آنان- بیش از هر بعد دیگر در استفاده مجدد از بناهای تاریخی- تأثیرگذار است. از منظر ساکنین بافت هم ابعاد عملکردی (فعالیت های اجتماعی، فرهنگی و...) دارای همبستگی با کیفیت زیستی و سرزندگی در محدوده مورد نظر است. Manuscript profile

اساس مباحث معرفتی ملاصدرا، بر پایه نظریه حرکت‌‌جوهری استوار است، که در آن زمینه تکامل نفس از مرتبه حس به عقل، فراهم می‌شود. با تکیه‌بر این نظریه ارتقاء ادراک در مساجد، مستلزم حضور و حرکت فعال مخاطب در فضاهای معماری است. در این حضور مراتبی مختلفی از حرکت بر فرد مترتب می‌شود، که ادراک وی را با توجه ظرفیت وجودیش از سطح مادی به معنوی ارتقاء می‌دهد. با عنایت به اهمیت این موضوع، هدف این پژوهش شناسایی اقسام حرکتی در فضاهای معماری، و واکاوی نحوه ارتقاء ادراک در مساجد است. حال پرسش کلیدی این است که: حرکت در فضاهای مساجد، چگونه زمینه ارتقاء ادراک را فر‌اهم می‌کند؟ و در مراتب مختلف حرکتی در مساجد، کدام یک از مراتب ادراکی بر فرد مترتب می‌شود؟ پژوهش کیفی حاضر بین ‌رشته‌ای با رویکرد تحلیلی_تفسیری و مورد پژوهی است. در ادبیات پژوهشی، به ‌واسطه‌ تحلیل متون فلسفی و با تکیه بر نظریه حرکت جوهری ملاصدرا، مراتب‌ ادراکی و اقسام حرکتی تبیین شده، و در فضای مساجد مورد واکاوی قرار گرفته‌ است؛ نهایتاً با دیدی تفسیری و از طریق مورد پژوهی، جایگاه حرکت در مراتب ‌ادراکی مسجد حکیم و ده مسجد دیگر، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که، با عنایت به نظریه حرکت‌جوهری، با حرکت ناظر در فضاهای مساجد از جمله مسجد حکیم اصفهان، در گذر زمان، مراتبی از حرکت بر فرد مترتب می‌شود، که در ابتدا متعلق به امور مادی و صوری است؛ اما در مراتب بالای حرکتی و تکامل جوهر نفس آدمی، ادراکات به لایه‌ی باطنی تعلق می‌گیرد Manuscript profile

بوم‌شناسی شهری، به مطالعۀ شهر در قالب اکوسیستم متشکل از انسان‌ و عوامل بیوفیزیکی و نحوۀ ارتباط آن‌ها در محیط‌های شهری می‌پردازد. بوم‌شناسی بصری نیز به بررسی محیط پیرامون انسان به‌عنوان عامل اکولوژیکی پرداخته و درجهت احساس خوشایندی و هماهنگی آن با مکانیسم‌های فیزیولوژیک بینایی به انسان کمک می‌کند. هدف از تحقیق حاضر شناسایی ابعاد کالبدی نما و میزان اثرگذاری معیارهای بوم‌شناسی بصری بر ارتقای کیفیت نماهای مسکونی شهر تهران می‌باشد. نوع روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و دارای رویکردی آمیخته است. در بخش کمی از روش طبقه‌بندی “QSORT”، اطلاعات از طریق برداشت میدانی و ابزار پرسش‌نامه در طیف لیکرت به دست آمد و نمودار کیفیت تصاویر از دیدگاه ناظرین با نرم‌افزار “SPSS”، ترسیم گردید. پایایی پرسش‌نامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ با میزان 785/0 تأیید گردید. در تحلیل کیفی، نماهای منتخب بر اساس عناصر تشکیل‌دهنده و معیارهای بوم‌شناسی بصری و مکانیسم‌های سیستم بینایی، در جدول آنالیز شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد، نما‌ها باتوجه‌به استانداردهای بینایی می‌توانند محیط‌های بصری آسایش‌بخش، یکنواخت و تهاجمی را شکل داده که درنتیجه، بر اساس محاسبات نمودار “Pie”، میزان فراوانی کیفیت بصری نماهای مسکونی در محدودۀ قلمرو پژوهش، 65% آسایش‌بخش، 15% یکنواخت و 20% تهاجمی می‌باشند. این مقاله می‌کوشد، از طریق تحلیل معیارهای بصری مطلوب در نمای ابنیه، برای ارتقاء بخشی کیفیت دید بصری شهروندان، راهکارهایی را جهت انطباق محیط مصنوع با بستر طبیعی ارائه نماید. Manuscript profile

درمواجهه‌با محیط، ادراک‌حسی پیش‌درآمدی فطری در ساختن معنا است و یکی از مهمترین عناصر آن پارامترهای اقلیمی به‌شمار می‌آید. معماری سنتی ایران، به‌ویژه معماری بازارها، نوعی معماری تجسمی و حسی است‌که تمامی محرک‌های دستگاه حواس انسان را با فرایند آگاهی از استدلال حسی و شناخت آن‌ها، مخاطب را به‌طور حیرت‌انگیزی تحت‌تأثیر محیط قرار می‌دهد. معمولاً معماری بازارهای تاریخی ایران بادرنظرگرفتن تنظیم‌ شرایطِ اقلیمی محیط، طراحی و ساخته شده‌اند. به‌طورخاص، استفاده‌از طراحی‌های سازگار و نیز به‌کارگیری مصالح بومی دربرابر شاخص‌های اقلیمی محلی می‌تواند به بهبود ادراک‌حسی به‌عنوان عُنصر حیاتی در تعامل انسان با محیط تلقی‌ و یکی از مشخصه‌های بارزِ معماری این مرزوبوم موردتوجه ‌باشد. معماری بازارهای تاریخی ایران، از تاریخ و فرهنگ افراد آن الهام می‌گیرد و اکنون یک نمایشگاه چندبُعدی از این فرهنگ است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و واکاوی رابطۀ بین ادراک‌حسی و پارامترهای اقلیمی به‌عنوان تجربۀ انسانی از محیط در معماری بازارهای تاریخی ایران بوده و برآن است‌که ارتباط بین ویژگی‌های محیطی و تجربۀ حسی افراد دراین فضاها را ارزیابی کرده و درک بهتری از تأثیر شرایط اقلیمی مکان بر تجربۀ کاربران در معماری بازارهای تاریخی ایران ارائه دهد. پژوهش حاضر ترکیبی از روش‌های تحقیق کمی و کیفی به‌کار رفته و چارچوب اصلی پژوهش روش توصیفی-تحلیلی می‌باشد. همچنین شیوۀ گردآوری اطلاعات به‌گونۀ مطالعاتی از مستندات مکتوب کتابخانه‌ای و میدانی از روش پرسش‌نامه موردبررسی و تجزیه‌وتحلیل با الگوی ترکیبی “DEMATEL” و “ANP”، و نرم‌افزارهای همچون “SPSS” و “SUPER DECISIONS”، برخوردار است. یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد متغیرهای چون «ایجاد ارتباطات»، «فرم‌ها»، «ایجاد تنوع در تجربۀ مشتریان» و «مسیرهای دسترسی»، از برجسته‌ترین متغیرهای تعامل با تبیینات در معماری بازارهای تاریخی ایران می‌باشد. نتیجۀ نهایی تحقیق نیز پیشنهاد 4متغیر «مسیرهای دسترسی»، «راحتی حرکت»، «فضاهایی تعاملی»، «معماری گردش‌پذیر (ایرانی)»، در ارائۀ متغیرهای «مسیرها و راه‌ها»، با محوریت تعامل با تبیین معماری بازارهای تاریخی ایران به‌سبب اداراک‌حسی و پارامترهای اقلیمی می‌باشد. به‌طوری‌که رابطۀ ادراک‌حسی در معماری بازارهای تاریخی ایران به‌عنوان نتیجه‌ای از تأثیر متقابل و تعامل بین پارامترهای اقلیمی بوده و تجربۀ روان‌شناسی-روان‌شناختی انسانی از محیط را شکل می‌دهد. Manuscript profile

یکی از مهم‌ترین اجزای کالبدی شهر که ارتباط شهروندان و مکان را تقویت می‌کند، ترکیب نمای ساختمان‌ها و به عبارتی نمای شهری است. در طراحی و توسعه شهری، بعدکالبدی-زیبایی شناختی‌ جزء مهم‌ترین کیفیت در فضای شهرها به‌حساب می‌آید که هدف از مطرح‌ کردن آن ایجاد حس خوشایندی در محیط شهری است. در این میان، کالبد و جداره خیابان‌ها به دلیل تأثیرگذاری مستقیم بر ادراک بصری شهروندان، از مهم‌ترین ابعاد طراحی مؤثر بر زیبایی‌شناسی‌ منظر شهری هستند. پژوهش حاضر سعی دارد راهکارهای مؤثری در جهت ارتقاء عینی زیبایی‌شناختی در بعد کالبدی نما و جداره‌های مسکونی که با اولویت‌بندی ترجیحات ناظران می‌باشد، ارائه نماید. روش پژوهش ازنظر نوع، توصیفی تحلیلی و از حیث هدف کاربردی است. جمع‌آوری اطلاعات از طریق بازدید میدانی، مطالعات اسنادی و پرسشنامه صورت پذیرفت. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از دو دیدگاه ناظرین و متخصصین از نرم‌افزار SPSS استفاده‌شده است و سپس مؤلفه‌های به‌دست‌آمده در تصاویر منتخب منطقه بر اساس ترجیحات استفاده‌کنندگان تحلیل گردید. یافته‌ها بیانگر آن است که مؤلفه‌های رنگ و بافت مصالح، خط آسمان و تخلخل حجمی، از هر دو دیدگاه در اولویت ارزیابی ترجیحات زیبایی جداره مسکونی قرار دارند. این مقاله می‌کوشد به‌منظور بهبود شرایط جداره‌های شهری با در نظر گرفتن شاخص‌های کالبدی اولویت‌بندی شده توسط ناظرین و متخصصین پیشنهاداتی ارائه نماید. Manuscript profile