مقدمه و هدف پژوهش: امروزه شکوفایی شهری به‌عنوان یکی از راهکارهای نیل به کیفیت زندگی بهتر، مشارکت، هم افزایی و یادگیری اجتماعی، پایداری زیست محیطی و از طرفی رشد اقتصادی و توسعه زیرساخت ها مطرح می باشد. هدف این پژوهش ارائه برنامه راهبردی- عملیاتی توسعه منطقه 5 کرج (منطقه هدف برنامه ریزی) با رویکرد شکوفایی شهری است.روش انجام پژوهش: این تحقیق با روش ارزیابی- تجویزی و در دو گام انجام گرفته است. در گام نخست، به منظور ارزیابی و شناسایی منطقه هدف برنامه ریزی، داده های کمی بدست آمده از منابع مختلف (طرح تفصیلی مناطق، نقشه کاربری اراضی مناطق و بلوک های آماری شهر کرج)، با استفاده از محیط نرم افزار ArcGIS و EXCEL به 27 شاخص در قالب 5 بعدِ شکوفایی شهری تبدیل شده است. برای سطح بندی و رتبه بندی مناطق شهر کرج از مدل تصمیم گیری چند معیاره واسپاس (WASPAS) استفاده شده است. در ادامه، با استفاده از تکمیل پرسشنامه، مشاهده میدانی و مطالعه اسناد بالادستی به ارزیابی درونی منطقه با هدف برنامه ریزی راهبردی پرداخته شده است. در گام دوم (تجویز) و پس از مشخص شدن منطقه مسئله دار، با استفاده از تکنیک تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط راهبردها (AIDA[i]) سیاست ها و پروژه های پیشنهادی در جهت دست یابی به شکوفایی شهری در منطقه 5 کرج ارائه شده است.یافته های پژوهش: منطقه 5 شهر کرج (با امتیاز نهایی 235/0) از نظر ابعاد شکوفایی شهری در نامطلوب ترین وضعیت قرار دارد و به عنوان منطقه مسئله دار و هدف برنامه ریزی انتخاب شد. همچنین یافته های تکنیک (AIDA) نشان می دهد که از مهم ترین موانع عدم تحقق شکوفایی شهری در این منطقه به عدم مشارکت شهروندان و عدم پاسخگویی به آنها برمی گردد. افزایش مشارکت شهروندان و یادگیری اجتماعی در این منطقه کلید نائل آمدن به شکوفایی شهری است. برابری و مشارکت تنها یکی از ابعاد پنجگانه شکوفایی شهری است اما می توان گفت بدون آن نمی توان در چهار بعد دیگر نیز به توسعه رسید. در واقع اگر سرمایه اجتماعی و اعتماد مردم و همچنین مشارکت آن ها نباشد سایر اقدامات با موفقیت روبه رو نخواهند شد.نتایج پژوهش: نتیجه پژوهش حاکی از آن است که بعد زیست پذیری، برابری و مشارکت و بهره وری منطقه 5 شهر کرج نسبت به سایر ابعاد شرایط نامساعدتری دارند به همین دلیل بخش اعظم پروژه‌های راهبردی بر روی این ابعاد صورت گرفته که تحقق آنها مشارکت های مردمی را می طلبد. Manuscript profile

چکیده طی سال های اخیر، تاب آوری شهری به عنوان مهمترین راهکار مقابله با مخاطرات طبیعی مورد توجه اندیشمندان و برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. در تاب آوری شهری عوامل مختلفی مؤثر هستند که از جمله ی آن ها نظام مدیریت شهری است. برای این منظور در پژوهش حاضر نقش مدیریت شهری باقرشهر در تاب آوری در برابر سوانح طبیعی مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش از نظر ماهیت کاربردی و از نظر هدف توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش متخصصان و کارشناسان شهری درگیر در مدیریت شهری باقرشهر بوده است که از بین آن ها، 35 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. روش گردآوری داده ها، به صورت کتابخانه ای و میدانی با استفاده از مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته بوده است. روش تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از مقایسه میانگین با آزمون T-Test و تحلیل عاملی تأییدی در نرم افزار SPSS.21 و Smart PLS.3 بوده است. یافته های پژوهش نشان داد که تاب آوری باقرشهر در حد متوسط است و از میان چهار مؤلفه ی تاب آوری، تاب آوری نهادی از پایین ترین میزان (کم تا خیلی کم) برخوردار است. در روش کیفی مشخص شد که نظام مدیریت شهری به دلایلی همچون نبود همکاری بین بخشی، نبود نظارت کافی بر ساخت و سازها و عدم شناخت کافی از تاب آوری شهری به ناتاب آوری شهری باقرشهر دامن زده است. همچنین ارزیابی اصول دهگانه نقش مدیریت شهری در تاب آوری باقرشهر نشان داد که نظام مدیریت شهری در دو مؤلفه ی تأمین منابع مالی و ارزیابی مستمر خطرپذیری ها از وضعیت خیلی نامطلوبی برخوردار است، اما در بخش حفاظت و ارتقاء زیرساخت ها و برنامه ریزی کاربری اراضی شهری تا حدودی بهتر عمل کرده است. Manuscript profile

فضاهای شهری به عنوان عرصه های فعالیت و زندگی، زمانی بیشترین مطلوبیت را بر کیفیت زندگی ساکنان خود ایجاد می کند که خواسته های وی را برآورده سازد. چنان چه هر یک از این ارزش ها در محیط زندگی یک فرد فاقد کیفیت باشد بر سکنی و احساس وی از مکان و در نتیجه بر سطح رضایت مندی از محیط زندگی تاثیر گذار خواهد بود. پژوهش حاضر به تحلیل مولفه های طراحی فضاهای شهری، در شهر کرج در قالب شاخص های هویت و حس تعلق به مکان و تعادل و کیفیت بصری پرداخته است. داده های مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه ای، بازدید میدانی و تکمیل چک لیست گردآوری شده و تحلیل داده ها با استفاده از روش هم بستگی پیرسون، آزمون T تک نمونه ای و تحلیل رگرسیون انجام گرفته است. در تحلیل رگرسیون شاخص های سه گانه، شاخص طراحی فضاهای شهری به عنوان متغییر وابسته و سایر شاخص ها به عنوان متغییر مستقل در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج شاخص های تعادل و کیفیت بصری و تعلق به مکان به ترتیب با ضرایب تاثیر 453/0 و 192/0 بیشترین تاثیر را تعادل و کیفیت بصری بر طراحی و منظر شهری داشت. در این میان با توجه به ضریب تاثیر بالای شاخص تعادل و کیفیت بصری بر طراحی و منظر شهری و این که مولفۀ های مربوط به شاخص تعادل و کیفیت بصری عمدتا ویژگی های زیبایی شناسانۀ طراحی منظر شهر و محله است، می تواند نقش قابل توجهی در ارتقای طراحی منظر شهری کرج داشته باشد. Manuscript profile

چکیده طی سال های اخیر، تاب آوری شهری به عنوان مهمترین راهکار مقابله با مخاطرات طبیعی مورد توجه اندیشمندان و برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. در تاب آوری شهری عوامل مختلفی مؤثر هستند که از جمله ی آن ها نظام مدیریت شهری است. برای این منظور در پژوهش حاضر نقش مدیریت شهری باقرشهر در تاب آوری در برابر سوانح طبیعی مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش از نظر ماهیت کاربردی و از نظر هدف توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش متخصصان و کارشناسان شهری درگیر در مدیریت شهری باقرشهر بوده است که از بین آن ها، 35 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. روش گردآوری داده ها، به صورت کتابخانه ای و میدانی با استفاده از مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته بوده است. روش تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از مقایسه میانگین با آزمون T-Test و تحلیل عاملی تأییدی در نرم افزار SPSS.21 و Smart PLS.3 بوده است. یافته های پژوهش نشان داد که تاب آوری باقرشهر در حد متوسط است و از میان چهار مؤلفه ی تاب آوری، تاب آوری نهادی از پایین ترین میزان (کم تا خیلی کم) برخوردار است. در روش کیفی مشخص شد که نظام مدیریت شهری به دلایلی همچون نبود همکاری بین بخشی، نبود نظارت کافی بر ساخت و سازها و عدم شناخت کافی از تاب آوری شهری به ناتاب آوری شهری باقرشهر دامن زده است. همچنین ارزیابی اصول دهگانه نقش مدیریت شهری در تاب آوری باقرشهر نشان داد که نظام مدیریت شهری در دو مؤلفه ی تأمین منابع مالی و ارزیابی مستمر خطرپذیری ها از وضعیت خیلی نامطلوبی برخوردار است، اما در بخش حفاظت و ارتقاء زیرساخت ها و برنامه ریزی کاربری اراضی شهری تا حدودی بهتر عمل کرده است. Manuscript profile

برنامه‌ریزی مساوات محور باید از راهکارهای کالبدمحور و فن سالارانه فاصله گرفته و به سمت سیاست‌های چند و مشارکت جویانه حرکت کرد و در آن به مدیریت محلی قدرت داد. از این منظر، نقطه اشتراک برنامه‌ریزی و عدالت اجتماعی، عدالت توزیعی است. هدف از این پژوهش بررسی سطح برخورداری نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان ارومیه از نهاده‌ها و امکانات و مقایسه دهستان‌ها از منظر بهره مندی از امکانات و خدمات می‌باشد. که 55 متغیّر در قالب 6 بعد (آموزشی- فرهنگی، مذهبی، زیربنایی- مخابرات و ارتباطات، سیاسی- اداری، بهداشتی درمانی، بازرگانی وخدمات) برای مطالعه انتخاب و با مدل‌های گاتمن، موریس، تاکسونومی عددی، ویکور رتبه بندی و سطح بندی مناطق انجام شد. در نهایت با توجه به شرایط جغرافیایی متفاوت منطقه، نتایج بدست آمده با مدل کپ‌لند تلفیق شد و سطح بندی نهایی صوذت پذیرفت که نشان دهنده تفاوت برخورداری در سطح دهستان‌ها و نبود عدالت توزیعی در میان آنها است. بدین صورت که دهستان بکشلوچای و باراندوزچای شمالی به ترتیب در سطح برخوردار و محروم قرار می‌گیرند. برای کاهش نابرابری‌های مناطق پیشنهادهایی ازجمله ایجاد و تقویت مراکز خدمات رسانی در سطح دهستان‌ها، ایجاد تعادل و توازن در توزیع خدمات زیربنایی و روبنایی در سطح دهستان‌ها با اولویت دهستان‌های محروم، اولویت سرمایه‌گذاری با بخش‌های محروم و توسعه نواحی محروم ارائه شد. Manuscript profile

مخاطرات طبیعی، شرایط زندگی سکنه شهرهای جهان را بشدّت تحت تأثیر قرار داده­ است. فزونی بلاها و خسارات مالی و جانی آن‌ها، پژوهش­هایی با موضوع تاب­آوری را در مطالعات شهری الزام­آور ساخته و در پی آن، مفهوم تاب­آوری به­سرعت در ادبیات پایداری شهری جای گشوده است. در پژوهش حاضر تاب­آوری شهر باقرشهر از شهرهای استان تهران و حاشیه پایتخت در برابر بلایای طبیعی مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش از منظر هدف جز تحقیقات شناختی و از جهت روش با رویکرد ارزیابی-تحلیلی که برای گرداوری داده ها با رویکرد اسنادی- پیمایشی با بکارگیری ابزارهای پرسشنامه و بازدید­های میدانی صورت پذیرفته است. حجم نمونه تحقیق به تعداد 30 نفر افراد متخصص و متولی در ساختارمدیریت شهری و افرادی که شناخت کافی به شهر باقرشهر داشته اند با تکنیک گلوله برفی شناسایی و انتخاب شدند. تجزیه‌وتحلیل داده ها با استفاده از شاخص­های مرکزی آمار توصیفی، مدل آنتروپی شانون (برای وزن­دهی شاخص­ها و معیارها) و مدل ویکور (بمنظور رتبه­بندی) با نرم­افزارهای SPSS، GIS و Excel بوده است. یافته­های تحقیق حاکی از آن است که از بین ابعاد چهارگانه تاب آوری (کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی) بعد کالبدی-محیطی دارای بیشترین اهمیت (0.4) در میزان ناتاب آوری شهر باقرشهر داشته است. وضعیت نامطلوب بافت محلات و دسترسی نامناسب به امکانات و خدمات امدادرسان از جمله ویژگی­های این شهر است که تاب آوری آن را تحت تأثیر قرار داده است. در بررسی زیرشاخص ها در سطح محلات، مشخص شد که سه محله جنوب شهر با توجه به شرایط کالبدی، اجتماعی (0.25)-اقتصادی (0.15) و نهادی (0.2) دارای تاب آوری کمتری نسبت به محلات شمال شهر هستند. نتایج کلی تحقیق بیانگر آنست که شهر باقرشهر در برابر مخاطرات طبیعی از تاب آوری پایینی برخوردار است و نیازمند توجّه جدی به ابعاد مختلف آن به‌خصوص بعد کالبدی- ­محیطی شهر است. Manuscript profile