کرامت در فرهنگ عرفان اسلامی از اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد است. این موضوع تنها در سطح نظری متوقف نمانده و در سیرۀ عملی عارفان مسلمان نیز، نمودار شده است. اهل معرفت برای تأمین اهداف مختلف شخصی و اجتماعی از کرامت بهره برده اند. ما در این مقاله بر آنیم تا بر اساس نظرات دو شخصیت نامی در حوزۀ عرفان اسلامی یعنی علی بن عثمان هجویری و ابوالقاسم قشیری به زمینه های کاربست کرامات در سیرۀ عملی اهل تصوف بپردازیم. بدین منظور، از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده و گردآوری اطلاعات با استناد به منابع کتابخانه ای انجام گرفته است. همچنین، جامعۀ آماری پژوهش، کتاب های کشف المحجوب ورسالۀ قشیریه می باشد.کرامت در نظرگاه هجویری و قشیری، دو بُعد فردی و اجتماعی دارد. به این معنا که عارفان گاهی برای تحقق خواسته های شخصی و گاهی برای نفع عمومی از کرامت استفاده کرده اند. در مجموع، زمینه های مشترک کاربست در دو اثر مذکور عبارتند از: ذهن خوانی و فراست؛ تصرف در نیروها و عناصر طبیعت؛ شنیدن ندای هاتف؛ صحبت با پیامبران در حیات و ممات؛ ارتباط با حیوانات؛ شفای بیماران. وجوه تمایز کاربست کرامت در این دو اثر، تنوع و گستردگی بیشتر رسالۀ قشیریه و تعدد مصداق ها و شاهدمثال های آن نسبت به کشف المحجوب و برجسته تر بودن وجه نظری اثر هجویری است. دیگر آنکه، هجویری به کراماتی چون: گفت وگو با خداوند و نقش بستن عبارت بر بدن شیخ متوفی اشاره کرده و در اثر قشیری از کراماتی چون: اطلاع از غیب، تصرف در اشیاء، گفت وگوی شیخ با درخت، و مرگ و حیات ارادی سخن به میان آمده است. Manuscript profile

چکیدهکهن الگوها به عنوان میراث مشترک جای گرفته در ناخودآگاه جمعی نوع بشر شناخته می‌شوند. این مقوله برای نخستین بار از سوی کارل گوستاو یونگ، روان شناس انسان گرا مطرح گردید. مهم ّترین سرنمون ازلی تشریح شده از سوی یونگ، آنیما (روح مؤنّث نرینه) است که جلوه‌هایی مطلوب و مخرب در نهاد جنس مذکر دارد. داراب نامۀ بیغمی اثری برجسته است که به تشریح ماجراهای عاشقانه و حماسی فیروزشاه، پسر داراب با عین الحیات، دختر شاه یمن می پردازد. کیفیت تجلّی عین الحیات در روایت های بیغمی به گونه ای است که می توان شخصیّت او و تأثیراتی را که بر فیروزشاه گذاشته است، با مؤلّفه های آنیمایی مورد نظر یونگ سنجید. نتایج این تحقیق که با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد تطبیقی پرداخته شده است، نشان می دهد که رسیدن عاشق به فردیّت، ازلیّت معشوق، تجلّی معشوق در خواب و رؤیا و نمودهای منفی معشوقه، اصلی ترین نمودهای آنیمایی عشق در داراب نامه هستند. همچنین، اصلی ترین تأثیر آنیما بر شخصیّت فیروزشاه، رسیدن او به مقام وزارت و پادشاهی است که نمادی از فردیت و کمال شخصیّتی محسوب می شود. Manuscript profile