نامه یکی از ابزارهای برقراری ارتباط میان انسان‌هاست که از دیرباز مورد استفادۀ آن‌ها بوده‌است. نامه‌های موجود در منابع فارسی از جهات مختلف درخور مطالعه و تحقیق هستند. هدف و مسألۀ اصلی رسالۀ حاضر که با استناد به منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده، بررسی و مقایسۀ ساختار و درونمایۀ انواع نامه‌ها می باشد. شواهد نشان می‌دهد که در تاریخ بیهقی، نامه‌ها در این دسته‌ها جای می‌گیرند: توقیع؛ خصوصی؛ مشافهه؛ منشور؛ فتح‌نامه؛ سوگندنامه؛ پیمان‌نامه؛ معمانامه؛ مواضعه؛ گشادنامه؛ ملطفه. از دید ساختاری در تاریخ بیهقی به ندرت نامه‌ها با نام خداوند شروع شده‌است و همچنین در مورد نامه‌ها در این اثر باید گفت که هرگز جنبۀ اطناب به خود نمی‌گیرند و از مترادفات، صنایع لفظی، ترکیبات عربی، مشحون هستند. همچنین، جمله‌ها، کوتاه و مستقل و از نظر معنی به هم پیوسته بوده و الفاظ و افعال و روابط، در جمله‌های پی در پی تکرار می‌شوند و این امر، نثر را در مواردی به زبان محاوره نزدیک‌تر کرده‌است. Manuscript profile

یکی از مسائل پیچیده و قابل تأمل در مبحث خداشناسی ، موضوع تشبیه و تنزیه است . تشبیه و تنزیه را می توان دو حالت عقلی و روحیِ شناخت حق تعالی توسط انسان دانست . در تشبیه ، انسان برخی از صفات همچون شنوایی یا بینایی را به حق تعالی نسبت می دهد که برای نمونه می‌توان به داستان موسی و شبان در مثنویِ مولانا اشاره نمود . البته دلیل این تشبیهات را می‌توان در برخی از احادیث و آیات جست . هرچند که گاه عده ای در این تشبیهات آن قدر مبالغه می ورزندکه دانشمندان علوم اسلامی ، در مقابله با این گروه ، بحث تنزیه را مطرح می کنند و حق تعالی را نسبت به صفات بشری منزه می شمارند و آیات مورد استثناء اهل تشبیه را به گونه ای تفسیر می‌کنند که معنای واقعی نداشته باشد . این نوشتار با روش توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای ، ضمن بررسی جداگانة نظریات ابن عربی و مولانا ، برآن است تا از طریق شناخت دیدگاه این دو عارف بزرگ ، شیوة صحیح برخورد با مسئلة تشبیه و تنزیه را نشان بدهد . Manuscript profile