هندوانه ابوجهل با نام علمی Citrullus colocynthis L.، یکی از گیاهانی است که اثرات آنتی اکسیدانی و ضددیابتی آن در پژوهش‌های قبلی به اثبات رسیده است. در این پژوهش ضمن بررسی فیتوشیمیایی عصاره هیدروالکلی هندوانه ابوجهل، اثرات آنتی‌اکسیدانی و مهاری آن بر تولید نانوبیوفیبریل‌های آمیلوئیدی از آلبومین سرم گاوی به‌‌عنوان یک پروتئین مدل مورد بررسی قرار گرفته است. میوه گیاه در پائیز 1396 از مناطق بیابانی اطراف قم جمع آوری، خشک و سپس به روش ماسراسیون عصاره گیری گردید. آنالیز ترکیبات ثانوی عصاره با روش کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی انجام شده و میزان کمی مهمترین ترکیبات آن شامل سیترولین و سیترونلول با استفاده از HPLC ازیابی گردید. فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره با استفاده از روش DPPH بررسی شد و سپس رشته‌های آمیلوئیدی در لوله آزمایش و در دمای بالا و pH پائین تهیه و از تصویر برداری میکروسکوپ الکترونی برای تائید حضور رشته‌ها استفاده شد. از روش طیف‌سنجی کنگورد برای بررسی اثرات مهاری عصاره بر تولید رشته‌های آمیلوئیدی استفاده شد. نتایج نشان داد که متیل بتا دی گالاکتوپیرانوزید و بتا دی گلوکوپیرانوزید به ترتیب با 51/29 و 31/6 درصد از فراوان‌ترین ترکیبات شیمیایی و تترادکانوئیک اسید با 31/16 و سپس اکتا و هگزادکانوئیک اسید به ترتیب با 11/14 و 94/10 درصد، بیش‌ترین ترکیبات یافت شده در عصاره بودند. مقادیر سیترولین و سیترونلول نیز در عصاره به ترتیب 0041/0 و 013/0 میلی‌گرم بود. بیش-ترین خاصیت آنتی‌اکسیدانی در غلظت 10 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر از عصاره و به میزان 5/71 درصد و بیش‌ترین میزان مهار تولید رشته‌های آمیلوئیدی در غلظت یک میلی‌گرم بر میلی‌لیتر و به میزان 99 درصد دیده شد. عصاره ﻫﻨﺪواﻧﻪ اﺑﻮﺟﻬﻞ با حضور ترکیبات آنتی اکسیدان قوی و نیز اثرات مهاری که بر تولید رشته‌های آمیلوئیدی دارد، اثرات مناسبی در کاهش عوارش ناشی از بیماری آلزایمر دارد. Manuscript profile