تحلیل گفتمان از طریق تکنیک‌های متفاوت گفتمانی به واکاوی مفاهیم قدرت و ایدئولوژی نهفته در متون مختلف می‌پردازد. از جمله مهم‌ترین رویکردهای گفتمانی رویکرد لاکلاو و موفه است که با به‌کارگیری مفاهیمی نظیر تفکیک دال‌های ثابت و شناور، مفصل‌بندی، وقته‌ها و عناصر، ضدیت و غیریت به واکاوی اهداف پنهان در متون می‌پردازد. در این پژوهش نیز با استفاده از رویکرد لاکلاو و موفه سعی بر تحلیل گفتمان رمان ریشه‌ها با هدف بازشناسی رویکردهای موجود در ادبیات پسااستعماری است. دیدگاه‌های افرادی نظیر ادوارد سعید، فرانتس فانون و هومی بابا به تبیین و تفسیر تحلیل گفتمان پسااستعماری موجود در این مقاله یاری خواهد رساند. هدف اصلی این پژوهش، شناخت دال‌های مؤثر بر نزاع بین دو گفتمان استعماری و برده‌داری است که ایدئولوژی مرکزی رمان ریشه‌ها را تشکیل می‌دهد. نژادپرستی و برده‌داری از جمله مفاهیم مهم در گفتمان استعمار شناخته شدند که به روند هژمونیک شدن گفتمان کمک کرده‌اند. از طرفی دیگر، مفاهیمی نظیر تسلیم، عقب‌ماندگی، خشونت و عدم مسئولیت‌پذیری نیز در دایره گفتمانی برده‌داری آفریقایی جای می‌گیرند. تسلط گفتمان استعماری در رمان ریشه‌ها به‌واسطه طرد مفاهیم و فرهنگ بومی آفریقایی شکل‌گرفته و با تثبیت معانی غربی و آمریکایی خود را در گفتمان مسلط آمریکایی تثبیت می‌کنند. Manuscript profile

گفتمان در جهان امروز، ابزار بازتولید مفاهیم و نظم های موجود در میدان های گفتمانی متفاوت است. هنگامی که با رویکردی انتقادی از منظر گفتمان به جهان پیرامون می نگریم شاهد اشاعه روابط سلطه میان گروه های مختلف در جامعه هستیم. از جمله نظم های گفتمانی مسلط، گفتمان سلامتی است که با قرار گرفتن در موضع قدرت، نظم های گفتمانی دیگر نظیر معلولیت را به چالش می کشد. مفهوم معلولیت برخاسته از بستر معنایی توسعه اجتماعی است. این بعد از توسعه به اهمیت منابع انسانی و چگونگی ارتقای کیفیت زندگی و ارتباط انسان ها با محیط اطراف و البته کیفیت روابط انسانی در متن توسعه می پردازد. معلولیت به مثابه مفهومی جامعه شناختی که از دیدگاه گافمن برساختی است از نحوه نگرش افراد سالم به انسان معلول، توسط رسانه های مختلف در قالب برنامه های رسانه ای گوناگون به تصویر کشیده می شود. سینما در جایگاه رسانه ای تصویری نقش مهمی در بازنمایی گفتمان های مختلف ایفا می کند. پیوند سینما و گفتمان موجب شکل گیری دیدگاه هایی نوین پیرامون مسایل مختلف اجتماعی خواهد شد. مقوله معلولیت در چهارچوب سینما و فضای تصویری متاثر از این رسانه، به خوبی از طریق نمایش جنبه های متفاوت زندگی افراد معلول دیده می شود. معلولیت و به تبع آن مفاهیمی که از بستر آن برمی خیزد نظیر عدالت اجتماعی، در متن جامعه و چگونگی برخورد افراد مختلف با معلولین به خوبی به چشم می خورد. در این میان روش تحلیل انتقادی گفتمان می تواند ابزار کارآمدی در چگونگی به تصویر کشیدن معلولیت و عدالت اجتماعی به مثابه عناصری از توسعه اجتماعی از کانال رسانه باشد. این رویکرد با استفاده از روش شناسی نورمن فرکلاف و تبیین جامعه شناختی آن از طریق نظریه سه بعدی قدرت استیون لوکس و مدل معلولیت فایفر مورد تحلیل قرار گرفته است که بیانگر به حاشیه رانده شدن گفتمان توانمندسازی در سینمای ایران است. Manuscript profile