در این مطالعه، مدل‌سازی نوسانات نهفته و تحلیل بیزین نوسانات تصادفی داده‌های حین روز شاخص بورس اوراق بهادار تهران مبتنی بر زنجیره مارکوف مونت‌کارلو در شرایط عدم قطعیت (بحران نزول شاخص بورس) توسعه داده‌شده است. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی می‌باشد. بدین منظور در ابتدا توزیع لگاریتم مربعات بازده به‌عنوان معیاری از نوسانات تحقق‌یافته با استفاده از مدل نوسان تصادفی جهت به‌دست آوردن نوسانات نهفته شبیه‌سازی‌شده و سپس با به‌کارگیری مدل ترکیبی MCMC-Copula پارامترهای موثر بر نوسانات تصادفی شناسایی شده و تخمین در فاز آموزش صورت پذیرفت. در نهایت با استفاده از نتایج به‌دست‌آمده از فاز آموزش، در فاز آزمون به مقایسه مدل‌های کاپولا و گارچ پرداخته شد. نتایج نشان داد کاپولای کلایتون، گامبل، فرانک، جو و گالامبوس دارای شاخص‌های MSE و RMSE مشابه و کمتر از مدل پایه گارچ را ارائه می‌کنند و بنابراین مدل مبتنی بر کاپولا مدل‌سازی امکان وابستگی سریالی را در فرآیند نوسانات نهفته فراهم می‌کند. یافته‌های پژوهش حاضر می‌تواند برای شرکت‌های مالی و سرمایه گذاری جهت سبدگردانی و مدیریت پرتفوی در شرایط مختلف نوسانات بازار در جهت تحقق اهداف سرمایه‌گذار و افزایش ارزش سبد مفید باشد. Manuscript profile

امروزه بسیاری از تحقیقات مالی رفتاری بر مدل های عامل ناهمگن و مدل سازی عامل بنیان متمرکز شده است هدف این مقاله ارایه مدل قیمت گذاری عامل ناهمگن در زمان های نزول اساسی بورس اوراق بهادار تهران و همچنین شبیه سازی رفتار سرمایه گذاران در چارچوب مدل سازی عامل بنیان با تاکید بر خطاهای رفتار توده وار و احساسات بازار می باشد در این پژوهش ابتدا با استفاده از مطالعات نظری نزول های اساسی در بورس اوراق بهادار تهران از سال 1378 تا 1398 مشخص گردید و سپس با توجه به مدل عامل ناهمگن بروک و هومز و سیستم اعتقادات انطباقی داده های مربوط به 40 روز قبل و 40 روز بعد از نزول اساسی تعیین شد با توجه به عوامل ناهمگن در بازار و پویایی رفتار سرمایه گذاران در سیستم اعتقادات انطباقی از شبیه سازی مونت کارلو استفاده گردیده و کد نویسی در متلب انجام گرفت و در بخشی از کار عوامل رفتاری احساسات بازار و رفتار توده وار به سیستم وارد گردید و خروجی شبیه سازی تحلیل شد و ضرایب مدل برآورد گردیده و آزمون های لازم برای قدرت مدل و معنی داری پارامتر ها انجام شد . نتایج پژوهش نشان می دهد که مدل عامل ناهمگن بر اساس شرایط بورس اوراق بهادار تهران می تواند رفتار های سرمایه گذاران را در شرایط نزول پیش بینی نماید . Manuscript profile