درخت از همان آغاز خلقت به نوعی با زندگی انسان پیوند خورده و در اساطیر، آیین‌ها و باورهای مردم نقش مهمّی داشته است؛ و به دلیل ارتباط ادبیات با اساطیر در متون ادبی نیز بازتاب داشته است؛ یکی از متون ادبی فارسی که درخت بازتاب وسیعی در داستان‌های آن داشته مرزبان‌نامه است. در این مقاله مفاهیم اساطیری و نمادین درخت در مرزبان‌نامه مورد بررسی قرار گرفته است. فرض نویسندگان بر این بوده است درخت در داستان‌های مرزبان‌نامه علاوه بر کارکرد ادبی، دارای کارکرد اساطیری و اعتقادی و آیینی است. مبتنی بر ایدة مذکور و با تحلیل محتوایی داستان ها این فرضیه اثبات شده است؛ با این توضیح که دَه ویژگی اساطیری دربارة درخت در مرزبان می‌توان مشاهده کرد؛ از قبیل درخت کیهانی، اشراق (آگاهی بخشی)، شفادهی و درمان‌بخشی، ارتباط درخت با پریان، ارتباط با مار، نقش درخت در تعیین سرنوشت، پناهگاه بودن درخت، ارتباط درخت با نسب‌شناسی، پرستش درخت، سخنگویی درخت. کاربرد گستردۀ مفاهیم اساطیری درخت در مرزبان‌نامه فرضیه تألیف شدن کتاب در عهد ساسانیان و در زمان انوشیروان ساسانی را تقویت می‌کند. به علاوه مقدس و محترم بودن درخت در نظر انسان ها و حضورش در زندگی آنها ناشی از نیاز انسان ها به درخت به عنوان منبع غذایی و دارویی بوده است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از نظر فضای انجام کار کتابخانه‌ای است. Manuscript profile

یکی از منظرهای دیدگاه ادبی، مطالعة متن از منظر دیدگاه ادبی خود شاعر یا نویسنده است، یکی از شاعرانی که به بیان دیدگاه‌هایش در شعر پرداخته شهریار می‌باشد؛ او در ضمن اشعار خود، مقدّمة خود نوشت دیوان، مصاحبه‌ها و گفتگوهایش دربارة موضوعات مختلف شعر اظهار نظر کرده است. در این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی و براساس منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته دیدگاه ادبی شهریار در منظومة بلند در ذکر مفاخر ادب و هنر ایران مورد بررسی قرار گرفته است؛ دسته‌بندی و تحلیل دیدگاه ادبی شهریار در این منظومه به شرح زیر می‌باشد. سبک‌های تازة شعر فارسی، تجدّد ادبی، رمانتیسم، اهمّیّت وزن و موسیقی در شعر، جایگاه قالب و فرم در شعر، نقد شعر برخی شاعران، ویژگی‌های شعری و القاب و صفات برخی شعرا، اصطلاحات ادبی، مقایسه برخی شاعران معاصر با شاعران گذشته، برخی نکات سبک شناسانه، زنان و پادشاهان و وزیران شاعر و دیدگاه شهریار دربارة آنها. نتایج این بحث، بیانگر دقّت نظر او دربارة مسائل ادبی و مطالعات عمیق و آگاهی او در این زمینه می‌باشد؛ به گونه‌ای که دیدگاه‌های ادبی او در موضوعات مختلف قابل مقایسه با دیدگاه‌های منتقدان معروف ادبی است. در مواردی هم دیدگاه ادبی تازگی‌هایی دارد؛ از جمله تقسیم‌بندی سبک عراقی به سه شاخه عراقی آذربایجان، عراقی اصفهان و عراقی شیراز و نیز در مورد تأثیرپذیری نیما از سیّد جعفر خامنه‌ای در تخیّل زیبا و فانتزی می‌باشد. Manuscript profile