هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه زن و خانواده در سروده‌های سنایی و ابوالعلاء معری می‌باشد. جامعه پژوهش شامل دیوان اشعار سنایی و ابوالعلامعری است. نمونه پژوهش، ابیات گزینش‌شده از سروده‌های سنایی و ابوالعلا معری بود که بر مبنای نوع نگاه مثبت و منفی آنان نسبت به جایگاه زن و خانواده انتخاب شدند. روش این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. برای تحلیل و مقایسه نگاه دو شاعر به موضوع، نمونه‌هایی از سروده‌های دو شاعر مطرح و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان‌داد که سنایی و ابوالعلاء معری دو شاعر نامی در ادب فارسی و عربی بودند که بیشتر از بقیه به تبیین و تحلیل جایگاه زن پرداخته‌اند. درعین‌حال، موارد همسان در جهان‌بینی آن‌ها نسبت به زن و بنیان خانواده و هم‌چنین، وجوه افتراق و تفاوت نیز در اندیشه‌ آنان کم نیست. طبق اندیشه‌های سنایی، گاهی اشعار اجتماعی در باب زن و خانواده تابع احساسات بود. در مقابل اندیشه‌ معری در باب زن و خانواده نه‌تنها ناشی از احساسات زودگذر نیست بلکه متأثر از یک نوع یأس و بدبینی عمیق فلسفی است که طی سالیان متمادی در درون او پرورده شده‌است. نکته دیگر این است که بسیاری از اظهارنظرها و بینش‌های معری و سنایی نسبت به زن متأثر از اجتماع و شرایط اجتماعی روزگار آن‌ها است و این در مورد سنایی بیشتر صدق می‌کند. ‌به عبارتی بسیاری از باورها و عقاید عامه‌ مردم جامعه در باب زن و خانواده در ذهن و زبان این دو شاعر نیز مؤثر افتاده است. Manuscript profile

تربیت دیوانی، وابستگی به هرم قدرت، ملاحظات سیاسی و محافظه‌کاری، بیهقی را در به‌کارگیری بیان پوشیده و کنایی/تلویحی ملزم ساخته است. یکی از راهبردهای بیهقی برای بیان انتقادات پوشیده و غیرمستقیم، به‌کارگیری ساختار اپیزودیک در تاریخ‌نگاری است. او در ضمن روایات فرعی به بهترین وجه و به‌صورت غیرمستقیم، انتقادات خود را مطرح کرده است. این مسئله به‌صورت مشخص در حکایت افشین و بودلف نمود یافته است. نتایج حاصل از دریافت و تشریح حکایت مذکور در تاریخ بیهقی و در پرتو متون موازی همانند فرج بعد از شدت نشان می‌دهد که بیهقی از زبان شخصیت‌های ماجرا، صفاتی به افشین نسبت می‌دهد که محتملاً این صفات منفی با ارجاع به روایت اصلی به‌صورت ضمنی تعریض و انتقاد از احمد حسن میمندی است. مقایسۀ حکایت افشین و بودلف از بیهقی با روایت دهستانی نیز نشان می‌دهد که در روایت دهستانی، تنها نام افشین ذکر شده و هیچ‌یک از صفاتی که بیهقی به او نسبت می‌دهد وجود ندارد. به‌واقع این صفات افزوده‌های خود بیهقی است و با ذکر و تأکید بر صفاتی که به افشین نسبت می‌دهد، گویا بر آن است تا مخاطب از کارکرد تلویحی و کنایی این ساختار اپیزودیک آگاهی یابد و به‌واسطۀ آن به هدف اصلی او از ذکر این حکایت که به‌احتمال انتقاد از احمد حسن میمندی است، پی برد. Manuscript profile