توسعه سریع شهرنشینی و به دنبال آن گسترش صنعت و عرضه اتومبیل، باعث رشد ناموزون شهری، آلودگی هوا، حجم بالای میزان ترافیک و تصادفات و افزایش زمان سفر شده و عدم بکارگیری شیوه های مناسب حمل و نقل به تشدید این عوامل منجر شده است. هدف از این مقاله تدوین سناریوهای توسعه حمل‌ونقل محور در شهر بیرجند می باشد. پژوهش حاضر بر اساس روش تحقیق اکتشافی- کاربردی است و برای دستیابی به آینده های پیش روی شهر بیرجند با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد، با تشکیل ماتریس اثرات متقابل 24×24، در مجموع 4 سناریو قوی،11 سناریوی باور کردنی و 481 سناریوی ضعیف به دست آمد. نتایج پژوهش نشان می دهد که 3 سناریو با احتمال وقوع بسیار بالا در شرایط پیش روی آینده حمل‌ونقل شهر بیرجند است. در سناریوی اول، شرایط مطلوب مبتنی بر تخصیص بودجه و اعتبارات، مدیریت تقاضای سفر، انتشار پایین آلاینده‌ها، رعایت استانداردهای زیست محیطی، اثرگذاری کم، تحریم‌های بین‌المللی، چشم‌انداز منسجم و هدفمند در بدنه مدیریت شهری و توسعه و پذیرش فناوری‌های جدید وجود دارد و برای توسعه حمل‌ونقل محور در شهر بیرجند، مطلوب ترین سناریو است. Manuscript profile

توسعه کالبدی شهرها با توجه به مقر جغرافیایی و متأثر از شاخص‌ها و عوامل طبیعی است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی روند توسعه شهر کازرون و ارزیابی نقش شاخص‌های محیط طبیعی است. در این پژوهش، داده‌های اصلی با مراجعه به سایت زمین‌شناسی آمریکا، تصاویر ماهواره‌ای شهر کازرون برای دوره زمانی (1400-1360) تهیه‌شده و از لایه‌های جهت انجام عملیات همپوشانی بهره گرفته است.همچنین از آزمون‌های آماری واریانس یک‌طرفه ANOVA و آزمون تخمین میانگین اثرگذاری جهت سنجش شاخص‌های طبیعی پژوهش استفاده‌شده است. نقشه‌ها و آزمون‌های بکار گرفته‌شده در این پژوهش با استفاده از نرم‌افزارهایARC GIS، Envi 5.3 و Spss تهیه‌شده است. نتایج این پژوهش طی دوره زمانی 1400-1360، شهر کازرون بیشترین میزان گسترش کالبدی – فیزیکی خود را در محور جنوب شرقی داشته است. محور شمال غربی شهر کازرون، جایگاه دوم را ازنظر میزان مساحت گسترش‌یافته به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که این شهر ازنظر شاخص‌های توپوگرافی(کمتر از 1500 متر)، شیب(کمتر از 9 درصد)، بافت خاک(رس و آهک)، فرسایش خاک (فرسایش خیلی کم) و سازند زمین‌شناسی (مخروط افکنه کوهپایه‌ای) در اغلب جهات جغرافیایی با محدودیتی در توسعه کالبدی روبرو نمی‌باشد و تنها موانع طبیعی در جهت گسترش فیزیکی شهر کازرون در ناحیه شمالی، شمال شرقی و شرقی شهر ناشی از عوامل توپوگرافیک بوده است. در محورهای غربی، جنوب غربی و تا حدودی شمال غربی مانع طبیعی جدی وجود نداشته و تنها زمین‌های کشاورزی و باغات مانع توسعه کالبدی شهر کازرون شده‌اند. , شاخص‌های تکتونیک و منابع آبی الگوی رفتاری خاصی بر توسعه کالبدی شهر پیاده نکرده‌اند و این شهر بدون توجه به حریم‌های خطر به گسترش خود ادامه داده است. به‌صورت کلی، شرایط طبیعی مناسب در محورهای جنوب شرقی و شمال غربی این شهر سبب شده است که این دو محور پس از انقلاب اسلامی، بیشترین میزان مساحت توسعه فیزیکی شهر را به خود اختصاص دهند. Manuscript profile

فرایندهای طبیعی به ویژه ژئومورفولوژی نقش مهمی درروند مکانیابی، برنامه ریزی و توسعه شهرها بر عهده دارد. به نحویکه از گذشته تاکنون سعی شده که بهترین مکان به لحاظ محیطی و ژئوموفولوژیک برای استقرار و روند توسعه فیزیکی شهرها در نظر گرفته شود. در پژوهش حاضر به بررسی ژئومورفولوژی کاربردی و نقش آن در توسعه فیزیکی شهر کازرومورد بررسی قرار گرفته است.روش تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی است و جهت بررسی با استفاده از منظور از آزمون‌های تخمین آماری واریانس یک‌طرفه ANOVA و آزمون میانگین اثرگذاری جهت سنجش معناداری و اثرگذاری شاخص‌های طبیعی پژوهش استفاده‌شده است. نتایج نشان می دهد که بهترین ارتفاع برای ساخت‌وساز و گسترش کالبدی شهرهای کشور، ارتفاع بین 1800-1200 متر، شیب کمتر از 5 درصد، خاک‌های لومی و لومی رسی و سطح ایستایی بیشتر از 10 متر آب‌های زیرزمینی است. الگوی رفتاری منابع آبی نشان می‌دهد که این منابع در وهله اول سبب توسعه و گسترش کالبدی شهرها و در وهله دوم به دلیل سیلاب‌های ویرانگر، به‌عنوان عامل محدودیت زا در گسترش کالبدی شهرها محسوب می‌گردد. الگوی رفتاری شاخص تکتونیک حاکی از آن است که این شاخص در توسعه کالبدی شهرهای کشور جایگاهی ندارد. الگوی رفتاری شاخص‌های محیط طبیعی در گسترش کالبدی شهر کازرون نشان داد که تسلط و تفوق شاخص توپوگرافیک (ارتفاع بیشتر از 1200 متر و شیب بیشتر از 15 درصد) بر دیگر شاخص‌ها در محورهای شمال شرق و شرق، الگوی غالب شاخص‌های محدودیت زا و در محورهای جنوب شرقی، جنوب، غرب و شمال غربی شاخص توپوگرافیک (ارتفاع کمتر از 1200 متر و شیب کمتر از 12 درصد)، منابع آب (دریاچه پریشان)، فرسایش خیلی کم خاک، کاربری اراضی (زراعت آبی) الگوی غالب شاخص‌های هدایت‌کننده توسعه کالبدی شهر کازرون می‌باشد. Manuscript profile

رشد سریع جمعیت و به موازات آن افزایش مشکلات و ناهنجاری های کالبدی و غیرکالبدی در شهرهای امروزه شده است.از آنجایی که به همراه نا کارآمدی طرح های توسعه شهری جهت بر طرف نمودن این مشکلات سبب گردیده است تا برنامه ریزان به دنبال ارائه رویکردهای نوین در برنامه ریزی شهری باشند. از جمله رویکردهای نوین برنامه ریزی شهری ارزیابی استراتژیک شهری می باشد.پژوهش پیش رو به بررسی شاخص های گوناگون توسعه شهری با رویکرد برنامه ریزی استراتژیک در شهر کازرون جهت شناسایی استراتژی های مناسب توسعه شهری در راستای توسعه پایدار می پردازد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع روش تحقیق توصیفی تحلیل می باشد روش گردآوری اطلاعات و داده های در پژوهش حاضر به شیوه ی کتابخانه ای و میدانی بوده است. در روش پیمایشی شیوه جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از 384 تن از شهروندان شهر کازرون بوده است. در نهایت تجزیه تحلیل داده ها از تکنیک سوات (SWOT) جهت بررسی استراتژی های توسعه شهری استفاده شده است.و همچنین از تکنیک ماتریس کمی برنامه ریزی استراتژیک (QSPM) جهت اولویت بندی استراتژی های توسعه شهری بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است، ارتقا کیفیت زیست محیطی منطقه مورد نظر از طریق بهبود زیرساخت های تأمین آب، مهم ترین راهبرد در توسعه کالبدی در شهر کازرون است. بنابراین می بایست راهبردهای ایمن سازی شهر در برابر سوانح طبیعی و همچنین جلوگیری از تغییرات کاربری نامناسب در محدوده مورد مطالعه از طریق انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی می بایست باید مورد توجه جدی قرار گیرد. Manuscript profile

نیمه اول قرن بیستم تمرکز بر تسهیل حرکت وسایل نقلیه موتوری در برنامه‌ریزی حمل و نقل و ترافیک در شهرها بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی رفتار سفر شهروندان و تهیه یک چارچوب مفهومی در مورد رفتار سفر از می‌باشد. هدف از انجام این تحقیق تبیین الگوی شبکه حمل و نقل عمومی مبتنی بر رفتار سفر شهروندان می‌باشد بنابراین این تحقیق از نوع بنیادی و بر مبنای تئوری برخواسته از داده‌ها (نظریه داده بنیاد) که یک روش پژوهشی استقرایی و اکتشافی است، انجام شده است. گردآوری اطلاعات نخست از طریق اسنادکتابخانه‌ای شامل مطالعه سایر پژوهش‌ها و همچنین چارچوب‌های نظری موجود و الگوهای شبکه حمل و نقل در شهرها و کشورهای مختلف و مشاهدات میدانی (پرسشنامه) و مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته و یادداشت‌برداری صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش از بین استفاده‌کنندگان از شبکه حمل و نقل عمومی شهر بیرجند اساس فرمول کوکران 389 نفر شامل 202 نفر مرد و 187 نفر خانم انتخاب گردیدند. نتایج حاکی از آن است که مردان در کار و سرگرمی و تربیت بدنی نسبت به زنان فرکانس سفر بیشتری دارند. برعکس، تعداد دفعات سفر زنان برای خرید نسبت به مردان بیشتر است. با افزایش سن، افراد مسن بیشتر پیاده‌روی را به عنوان حالت اصلی سفر انتخاب می‌کنند و افراد کمتری دوچرخه یا اتومبیل را برای سفر انتخاب می‌کنند. همچنین عــواملی همچــون دسترسی به حمل و نقل همگانی (266/0)، مدیریت تقاضای حمل و نقل (195/0) وضعیت دوچرخه و پیاده (123/0) بیشترین تاثیر را در الگوی جابه جایی شهروندان دارند. Manuscript profile