آرمان‌شهر اسلامی در پیروی از کلام پروردگار، سنت پیامبر و روایات معصومین به برقراری عینی عدالت و نیز قرار دادن مناسب هر چیز درجای خود و خلق فضاها با اندازه‌های مناسب اقدام می‌نماید. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی در پی دستیابی به هدف اصلی خود، یعنی تجلی عدالت اجتماعی در ساختار شهر اسلامی به ویژه محله ‌می‌باشد. نتایج تحقیق پس از مطالعه منابع مختلف نشان می‌دهد که برای تجلی عدالت اجتماعی در ساختار شهری، توجه توأم به سه وجه شهروندان، کالبد شهر و مدیریت شهری ضروری است. محله به عنوان ساختار اصلی شهر اسلامی، می‌تواند با رعایت عدالت فردی و اجتماعی بین ساکنان محله و رعایت مفاهیم تعادل، هماهنگی و توازن در اجزاء و فضاهای محله و نیز رعایت حقوق قانونی افراد محله از خدمات و تسهیلات عمومی ‌محلی توسط نظام مدیریت محله، زمینه‌های تحقق عدالت اجتماعی را در خود مهیا سازد. Manuscript profile

مقدمه و هدف پژوهش: چالش های موجود در حرفه معماری و طراحی های صورت گرفته، خبر از نقصان و ناکارآمدی طراحی معماری در هماهنگی و همسویه گی با جامعه را می دهد. طراحی معماری از طرفی باید منطبق بر نیازهای روز و هماهنگ با تکنولوژی نوین معماری بوده و از طرفی دیگر با بهره گیری از ویژگی ها و ارزش‌های بومی در جهت رفع نیازهای انسانی در محیط گام بردارد لذا هدف اصلی در این پ‍ژوهش شناخت و باززنده سازی ارزش‌های بومی و زیرمولفه های آنها در طراحی های معماری با توجه به نیازهای امروز می باشد. روش پژوهش: روش تحقیق در این پ‍ژوهش تجربی با رویکرد تحلیلی ـ توصیفی و تحلیل محتوای کیفی بوده که برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و اسنادی و روش میدانی استفاده شده است و جامعه آماری 80 نفر از دانشجویان طرح 3 معماری دانشگاه تبریز است که از روش کوکران برای تعیین حجم نمونه استقاده شده که حجم نمونه در حدود 62 نفر می باشد یافته‌ها: یافته های تحقیق نشانگر آن است که ارزش‌های بومی تاثیر گذار بر طرح معماری به ترتیب: ارزش‌های فرهنگی ـ اجتماعی، ارزش‌های زیست محیطی، ارزش‌های کالبدی ـ عملکردی و ارزش‌های اقتصادی هستند و زیرمولفه های رعایت همجواری و همسایگی و زیرمولفه توجه به آداب و رسوم تاثیرگذارترین زیرمولفه هستند. نتیجه گیری: با توجه به راهکارهای ارائه شده، در صورت ارج نهادن به ارزش‌های بومی و زیرمولفه های آنها در طرح های معماری، شاهد خلق فضاهای معماری سازگار با ارزش‌های حاکم جامعه و احیای هویت ملی و منطقه ای خواهیم بود. Manuscript profile

در کشور های در حال توسعه از جمله ایران، افزایش روزافزون جمعیت شهرنشین سبب بروز معضلات عمده‌ای نظیر ازدیاد سکونتگاه های غیر رسمی شده است. در همین راستا رویکردها و طرح‌های مختلفی مطرح گردید که ناکارآمدی آن‌ها، منجر به ظهور رویکرد توانمندسازی شد. لازم به ذکر است که مشارکت ساکنان در توانمند‌سازی سکونتگاه ‌های غیر رسمی از جمله راهبردهای مورد تأیید پژوهشگران شهری می‌باشد؛ زیرا در این صورت می‌توان از قابلیت‌‌های افراد جامعه در جهت بهبود شرایط بهره گرفت. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تأثیرگذاری شاخص های رویکرد کنش عقلائی (هزینه-منفعت) در ارتقاء مشارکت مردم جهت اجرایی شدن طرح های توانمندسازی سکونتگاه‌های غیر رسمی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، تحلیلی و میدانی به شیوه آمیخته می‌باشد، همچنین برای گردآوری داده‌های پژوهش از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی (پرسش‌نامه) استفاده شده است؛ به‌طوری ‌که داده‌های کمی با پرسش‌نامه پژوهشگرساخته گردآوری شد و برای تحلیل‌های پژوهش نیز از آزمون‌های آماری پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد با ارتقاء سطح شاخص های کنش عقلائی، میزان مشارکت ساکنان محدوده در اجرایی شدن طرح های توانمندسازی افزایش می یابد. همچنین نتایج تحلیل مدل مسیر نشان داد که شاخص‌های اثرپذیری توصیه های دولت در زمینه طرح های توانمندسازی با امتیاز (0.490) و سپس سودمندی انجام طرح های توانمندسازی با امتیاز (0.445) بیشترین میزان اثرگذاری؛ و شاخص‌های سودمندی تخریب واحدهای مسکونی و تجمیع آن ها با امتیاز (0.128) و انجام به موقع طرح ها توسط شهرداری با امتیاز (0.292)، کمترین میزان تأثیرگذاری بر مشارکت مردمی را دارند. Manuscript profile

امروزه نادیده گرفتن اصول و مؤلفه‌های امنیت در طراحی مجتمع‌های مسکونی، منجر به کاهش میزان دلبستگی به مکان شده است. هدف پژوهش حاضر ارتقاء میزان دلبستگی به مکان در مجتمع‌های مسکونی شهر مراغه از طریق مؤلفه‌های کالبدی امنیت می‌باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، تحلیلی و میدانی به شیوه آمیخته می‌باشد، همچنین برای گردآوری داده‌های پژوهش از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی (پرسش‌نامه) استفاده شده است؛ به‌طوری که داده‌های کمی با پرسش‌نامه پژوهشگرساخته گردآوری شد و برای تحلیل‌های پژوهش نیز از آزمون‌های آماری پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که وضعیت مؤلفه‌های کالبدی امنیت و دلبستگی به مکان در مجتمع‌های مسکونی شهر مراغه از دیدگاه ساکنان مطلوب و در وضعیت متوسط رو به بالا ارزیابی شده است، همچنین بین مؤلفه‌های امنیت (به جز مؤلفه‌های کیفیت محیط زندگی و مجاورت با کاربری‌ها) و دلبستگی به مکان ارتباط خطی برقرار می‌باشد. از لحاظ میزان تأثیرگذاری نیز مؤلفه‌های قلمروبندی و نظارت بیشترین تأثیر را بر دلبستگی به مکان دارند. Manuscript profile