سیّد محمّد رضامیرزاده عشقي، شاعر، نويسنده و روزنامه‌نگار ايراني در سال 1273 ه..ش در همدان به دنیا آمد. وی از چهره‌های سرشناس و پرشور عصر مشروطه در ايران به شمار می‌رود. عاطفه و موسیقي در شعر وی با هم پیوندی ناگسستنی و صنايع ادبی و علوم معانی در شعرش نقش برجسته‌ای دارند. آنچه در شعر عشقي نمايان است، جنبۀ اجتماعي شعر اوست به‌ گونه‌ای که محتوای اجتماعي - سیاسي اشعارش با زندگي مردم معاصر، پیوند خورده است. نویسنده در این پژوهش درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و روش کتابخانه‌ای، انواع جملات خبری و انشایی با استفاده از وام واژگان غربی را در اشعار عشقی، مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که عشقی در جمله‌های خبری و انشایی با استفاده از وام واژگان غربی و با تصویرسازی و مضمون‌آفرینی، با زبان طنز و کنایه به‌نقد مسائل اجتماعی و سیاسی، نابسامانی اوضاع مملکت و دخالت بیگانگان در امور حکومتی پرداخته و به¬خوبی توانسته است، تصاویر شعری را در خدمت آرمان¬های اجتماعی و سیاسی خود به کار گیرد و انتقادهای تند سیاسی را در قالب جمله‌های خبری و انشایی بیان کند.

Manuscript profile

زیان، پدیده‌ای پویا و زنده است که در طول زمان، تحوّل می‌یابد و در وسعت و دامنۀ آن، دگرگونی‌های زیادی رخ می‌دهد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن، وام‌گیری از سایر زبان‌هاست که در دورۀ مشروطه، این مسأله در اشعار شاعرانی چون ایرج میرزا، بر اثر عواملی مانند رواج صنعت چاپ در ایران، آشنایی ایرانیان با ادبیّات اروپایی، نهضت ترجمه و نشر آثار اروپایی و غیره صورت گرفته است. نویسندگان در این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای به بررسی واژگان و اصطلاحات غربی در تصویرسازی و مضمون-آفرینی اشعار ایرج میرزا پرداخته‌اند. یافته‌های پژوهش، بیانگر این است که ایرج، در اشعار خود به‌وفور از واژگان غربی استفاده نموده و بسامد واژگان فرانسوی در اشعار او در رابطه با اصطلاحات اداری، بیشترین واژگان غربی را به خود اختصاص داده است و اصطلاحات اجتماعی و سیاسی، نظامی، وسایل غربی در زندگی روزمرّه، مکان‌های مدرن، فرهنگی و ادبی، علمی، به ترتیب در رتبۀ بعدی قرار دارند. شاعر در این راستا، بیشتر به شیوۀ طنز، از صنایع بدیعی و بیانی استفاده نموده تا از این طریق بتواند مردم را با اوضاع زمانه‌اش بهتر آشنا سازد. Manuscript profile

دوران مشروطه یکی از دوران‌های تاریخی پر نشیب و فراز ایران است که در آن، نتایج پیشرفت صنعتی غرب به کشورهای جهان سوم و ایران رسید. تعدادی از تحصیل‌کردگان برای ادامۀ تحصیل به غرب رفتند و با ساختار اجتماعی و سیاسی جامعۀ غرب آشنا شدند و هنگام برگشت به‌عنوان مقلّدان فرهنگ و تمدن غرب، دیگر طبقات را تحت تأثیر خود قرار دادند. در این بین، نقش شاعران هم در این امر، بی‌تأثیر نبوده است. بنابرین پژوهش و بررسی سروده‌های شاعران این دوره، سبب آشنایی بیشتر با اوضاع و احوال سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن دوران خواهد شد. در این پژوهش تلاش شده است تا به روش توصیفی – تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای به بررسی واژگان و اصطلاحات غربی در تصویرسازی و مضمون‌آفرینی شعر عصر مشروطه با تکیه بر دیوان اشعار ملک‌الشعرای بهار پرداخته شود. یافته‌های پژوهش، بیانگر این است بهار به علت آشنایی با متون گذشتۀ زبان فارسی، برای بیان مضامین سیاسی، فرهنگی و اجتماعی از تصویرسازی و مضمون‌پردازی بهره برده است. در بخش مضمون‌سازی، بهار بیش از دیگر شاعران هم‌عصرش از وام‌واژه‌های غربی بهره برده است و در بخش تصویرسازی، آرایۀ کنایه، بیش‌ترین کاربرد داشته است و به مدد شگردهای بیانی با واژگان غربی، تصویر ساخته است. اهمیت کاربرد وام واژگان در دیوان بهار در این است که بیانگر فضای روابط فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران با کشورهای فرانسه، انگلیس و روس است. بسامد بالای وام واژگان فرانسوی، بیانگر مسائل سیاسی و اجتماعی و کاربرد واژگان روسی، بیشتر به سبب روابط اقتصادی و صنعتی بوده است. Manuscript profile