Journal of History (Tarikh)
,
Issue71,Year,
Winter
2024
فرمانروایان بویهی، خاندان حکومتگر ایرانی بودند که با غلبه بر بغداد، بخشهای وسیعی از قلمرو جهان اسلام را در طی سدههای چهارم و پنجم هجری زیر فرمان داشتند. در قلمرو تحت فرمان بویهیان با حمایت امیران و وزیران این سلسله، علوم عقلی که مشتمل بر انواع حکمت، اصول و فروع هر یک More
فرمانروایان بویهی، خاندان حکومتگر ایرانی بودند که با غلبه بر بغداد، بخشهای وسیعی از قلمرو جهان اسلام را در طی سدههای چهارم و پنجم هجری زیر فرمان داشتند. در قلمرو تحت فرمان بویهیان با حمایت امیران و وزیران این سلسله، علوم عقلی که مشتمل بر انواع حکمت، اصول و فروع هر یک از چهار علمِ الهی، طبیعی، ریاضی، اخلاق و علم کلام بود، به شدت رونق گرفت و شکوفا شد در حالی که سایر حکومت های شیعی معاصر با آل بویه به اندازه آنها موفق به این تاثیرات نشدند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین نقش آلبویه در رشد علوم عقلی، به چگونگی عملکرد امیران و وزیران در این زمینه میپردازد. یافتههای پژوهش نشان داده است، امیران به همراه وزرای خود با جذب دانشمندان به دربارهایشان از دستاوردهای علمی عالمان مسلمان و اندوختههای علمی یهودیان و مسیحیان، در زمینهی ترجمه آثار یونانی و سریانی استفاده نمودند. همچنین با ایجاد مراکز آموزشی و پژوهشی که موجب ظهور استعدادهای نهفته بود، گامهای بلندی برای توسعه علوم عقلی برداشتند.
Manuscript profile
Journal of History (Tarikh)
,
Issue66,Year,
Autumn
2022
مقوله رکود و انحطاط تمدن اسلامی همانند برآمدن و شکوفایی و عظمت آن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان بوده است و هرکدام در بررسی این انحطاط، علل و عواملی را مطرح کردهاند. کسانی این عوامل را درون-ساختاری جستوجو کردهاند؛ یعنی عواملی که از درون جامعة اسلا More
مقوله رکود و انحطاط تمدن اسلامی همانند برآمدن و شکوفایی و عظمت آن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان بوده است و هرکدام در بررسی این انحطاط، علل و عواملی را مطرح کردهاند. کسانی این عوامل را درون-ساختاری جستوجو کردهاند؛ یعنی عواملی که از درون جامعة اسلامی بر آن تأثیر منفی گذاشت؛ و برخی به عوامل برون-ساختاری توجه کردهاند؛ یعنی حوادثی که از بیرون بر تمدن اسلامی وارد شد و باعث زوال آن گشت. در این مقاله، بهشیوة توصیفی- تحلیلی، با طرح این پرسش که اندیشهگران ایرانی دوران معاصر چه عواملی را بر انحطاط تمدن اسلامی تأثیرگذار دانستهاند؟ دیدگاههای برخی از این اندیشهگران را در پاسخ به این پرسش مطرح کرده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که این اندیشهگران، انحطاط را به اسلام منتسب نکردهاند؛ بلکه آن را به انحرافات گوناگون اعتقادی، رفتاری و اخلاقی که در جامعه اسلامی در زمامداران و مسلمانان رخ داد مربوط کردهاند. همچنین عوامل بیرونی را نیز در این انحطاط مؤثر دانستهاند که بهدلیل مساعدبودن شرایط درونی جامعه اسلامی بوده است.
Manuscript profile
بست نشینی در برخی مکان های مذهبی و دارای قداست از نظر مردم، یکی از راه های حفظ امنیت فردی بوده که کسانی به آن متوسل می شده اند. منابع دوره صفویه به روشنی اطلاعات بایسته ای از مرسوم بودن بست نشینی و چگونگی آن یا اماکن بست به دست نمی دهند، اما براساس همان اخبار ان More
بست نشینی در برخی مکان های مذهبی و دارای قداست از نظر مردم، یکی از راه های حفظ امنیت فردی بوده که کسانی به آن متوسل می شده اند. منابع دوره صفویه به روشنی اطلاعات بایسته ای از مرسوم بودن بست نشینی و چگونگی آن یا اماکن بست به دست نمی دهند، اما براساس همان اخبار اندک و گزارش هایی که سفرنامه نویسان اروپایی ارائه کرده اند دریافت می شود که در این دوره اگرچه نه به گستردگی دوره قاجاریه، مکان هایی به عنوان بست معروف بوده و کسانی در آنها بست نشسته اند. در این مقاله، به روش توصیفی- تحلیلی، پدیده بست نشینی در دوره صفویه بررسی شده و مکان ها و تأسیساتی که بست بوده و نمونه هایی از بست نشینی در آنها تشریح شده است. یافته پژوهش بیان گر این نکته است که برخی بناها و نهادهای مذهبی و برخی تأسیسات سیاسی و اداری در این دوره جایگاه بست بوده که نقش امنیتی حفظ جان ستم دیدگان را در برابر مظالم دستگاه حکومتی ایفا می کردند؛ اما این پدیده گسترش چندانی همانند دوره قاجاریه نداشته است.
Manuscript profile
جامعه ایرانی همگام با جوامع معاصر خود تحت تأثیر نوآوریها و ارتباطات متقابل سایر دول قرار گرفت. الگوها و ابعاد هنری سایر ملل را به شیوه مطلوبی به عاریه گرفت و به نحوی با هنر و فرهنگ ایرانی تلفیق نمود که سبکی کاملاً ایرانی را به مخاطب معرفی نمود. سکه نیز از این مقوله مست More
جامعه ایرانی همگام با جوامع معاصر خود تحت تأثیر نوآوریها و ارتباطات متقابل سایر دول قرار گرفت. الگوها و ابعاد هنری سایر ملل را به شیوه مطلوبی به عاریه گرفت و به نحوی با هنر و فرهنگ ایرانی تلفیق نمود که سبکی کاملاً ایرانی را به مخاطب معرفی نمود. سکه نیز از این مقوله مستثنی نیست. از زمانی که ایرانیان به تأسی از لیدیها به ضرب سکه مبادرت نمودند، مسکوکات اولیة خود را با الهام از افکار و عقاید خویش ضرب نمودند. این موضوع در طول دورة باستان با نقر نقوش و شعائر ملی، تجلی دین و دولت سلسلههای حاکم ایرانی بود. در دورة اسلامی نیز شعائر نقر شده بر روی مسکوکات متأثر از تعالیم و شعائر اسلامی بود. اگر چه در ادوار مختلف دارای فراز و نشیب خاص خود بوده اما روح کلی، شاکلة اصلی و هویتی محسوس بر روی سکههای این دوره قابل مشاهده است. با پیدایش مغولان و تشکیل دولت ایلخانی شرایطی خاص ایجاد گردید. ایلخانان به خاطر چگونگی تسلط بر ایران، اعتقادات مذهبی و تسامح و تساهل دینی، ضمن ادامة روند بهکارگیری شعائر شیعی و اهل تسنن؛ موجبات پیدایش شعائر غیراسلامی را بر روی مسکوکات فراهم نمودند. در این مقاله ضمن تشریح مسکوکات موجود براساس توالی سلطنت حاکمان ایلخانی، به روند دگرگونی شعائر مذهبی نقر شده بر روی این مسکوکات پرداخته شده است.
Manuscript profile
شهر ایرانی در ایام سلطنت ناصرالدین شاه قاجار به رغم حفظ ساختار کالبدی سنّتی، در اثر آشنایی با الگوهای معماری غربی و ورود تأسیسات تمدنی جدید به کشور، به آرامی مسیر تغییر را پیش گرفت و عناصری از تجدد را در خود نمایان ساخت. در فضای کالبدی شهر این دوره، بناهای جدیدی در کنار More
شهر ایرانی در ایام سلطنت ناصرالدین شاه قاجار به رغم حفظ ساختار کالبدی سنّتی، در اثر آشنایی با الگوهای معماری غربی و ورود تأسیسات تمدنی جدید به کشور، به آرامی مسیر تغییر را پیش گرفت و عناصری از تجدد را در خود نمایان ساخت. در فضای کالبدی شهر این دوره، بناهای جدیدی در کنار بناهای قدیمی قد برافراشتند که چهره شهر را دگرگون کرد و در گزارش های سیاحان دیدار کننده از ایران بازتاب یافته است. این مقاله با رویکرد تاریخی به شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای با استناد به متون سفرنامه ای و اهتمام به شاخص های شکلی و محتوایی در صدد ارائه تصویری از صور کالبدی شهر در عصر ناصری از دیدگاه سیاحان غربی است. در این پژوهش با ارائه صور گوناگون ساختار کالبدی شهر عصر ناصری، چگونگی انتقال عناصر سازه ای غرب به ایران در ابتدای سلطنت وی مطرح شده است، پدیده ای که به تدریج ابتدا به تحولات محتوایی شهر و سرانجام به تحولات کالبدی آن انجامید. یافته پژوهش نشان داده که شهر ایرانی این عصر با تحولات فضای کالبدی و محتوایی همراه شده است. تحولات کالبدی آن درون مایه تجدد غرب را به همراه داشته و عناصر محتوایی آن متأثر از مکتب تهران بوده است و سرانجام به دوران انقطاع تاریخی در شهرسازی ایرانی- اسلامی رسیده است.
Manuscript profile
پس از استیلای اعراب در خراسان و ماوراءالنهر و سایر قلمرو سرزمین ایران، جنبش های آزادی خواهی و استقلال طلبی رواج پیدا کرد. این جنبش ها منجر به پیدایش دولت های ملّی طاهریان، صفاریان و سامانیان شد. در تحکیم استقلال دولت های مذکور زبان فارسی نقش ویژه ای داشت. سامانیان از جم More
پس از استیلای اعراب در خراسان و ماوراءالنهر و سایر قلمرو سرزمین ایران، جنبش های آزادی خواهی و استقلال طلبی رواج پیدا کرد. این جنبش ها منجر به پیدایش دولت های ملّی طاهریان، صفاریان و سامانیان شد. در تحکیم استقلال دولت های مذکور زبان فارسی نقش ویژه ای داشت. سامانیان از جمله حکومت هایی بودند که در راستای زنده کردن سنّت های باستانی به ادبیات پارسی توجه نشان دادند و ثمرات خوبی بر جای گذاشتند که شاهنامة حکیم توس نمونه ای از آن است. در این مقاله به روش کتابخانه ای و به شیوة توصیفی- تحلیلی، راهبرد فرهنگی سامانیان و نگرش به دورة باستان در ادبیات آن دوران بررسی می شود. یافتة پژوهش نشان می دهد که سامانیان بسترهای لازم را برای رویکرد به باستانگرایی در عرصة ادبیات و فرهنگ را در زمانة خویش فراهم کردند.
Manuscript profile
Sanad
Sanad is a platform for managing Azad University publications