پیشینه و هدف دریاها و اقیانوس‌ ها نقش به سزایی در شرایط آب و هوایی و همچنین تغییرات اقلیم ایفا می ‌کنند. علاوه بر این پدیده‌ های فیزیکی و زیستی از مهم‌ ترین عوامل تأثیرگذار بر شیمی و محیط ‌زیست دریا هستند. از همین رو شناخت فرآیندهای فیزیکی حاکم بر دریاها و اقیانوس‌ ها و همچنین همبستگی بین این خصوصیات با خصوصیات زیستی از اهمیت بالایی برخوردار است. الگوریتم ‌های سنجش ‌از دور از محـدوده آبی، سبز، زرد، قرمز و مادون ‌قرمز نزدیک استفاده می‌ کنند و بنابراین نظارت بر کلروفیل- آ که رنگ‌دانه فیتوپلانگتون آب ‌های اقیانوسی و ساحلی است می ‌تواند با استفاده از فناوری نوین سنجش ‌از دور اندازه‌گیری و ارزیابی شود.مواد و روش ها در این مطالعه از قابلیت روش‌ های سنجش از دور در بررسی وضعیت ویژگی‌های کیفی آب‌های ساحلی استان سیستان و بلوچستان استفاده‌شده است. بدین منظور برای بررسی وضعیت کلروفیل-آ با استفاده از الگوریتم ‌های بیواپتیکی OC3 درENVI و همچنین قابلیت ‌های پلت فرم گوگل ارث انجین استفاده ‌شده است. گوگل ارث انجین یک پلت فرم تحلیل مکانی و متن‌ باز است که کاربران را قادر می ‌سازد تصاویر ماهواره ‌ای سیاره زمین را تجسم و تجزیه‌ و تحلیل کنند. با استفاده از این سامانه می ‌توان انواع پردازش ‌های طیفی را بر روی پدیده های مختلف سطح زمین با داده‌های ماهواره ‌ای متفاوت انجام داد. همچنین می ‌توان بر روی حجم زیادی از داده ‌ها بدون نیاز به سامانه ‌های پرقدرت، محاسبات را انجام داد. پارامتر شوری از ماهواره SMOS سنجنده MIRAS در نرم‌افزار SNAP، بررسی پارامترهای کلروفیل، دما و کربن آلی با استفاده از تصاویر ماهواره مودیس سنجنده Terra استفاده شد. زمان مطالعه در تصاویر مورداستفاده و نمونه ‌برداری میدانی اردیبهشت‌ ماه سال 1399 است. به ‌منظور استخراج غلظـت کلروفیـل-آ از الگوریتم‌ های بیواپتیکی مبتنـی بـر بانـدهای آبـی و سـبز (OC3) در نرم‌افزار ENVI استفاده شد. مدل ‌های بیواپتیک اندازه‌گیری‌ های نـوری بازتـاب یـا تابش را با پارامترهای بیولوژیکی مانند غلظت کلروفیل، کیفیت آب و سایر موارد به هم پیونـد می‌دهند. دمای آب یکی از مهم‌ترین عوامل حاکم بر وضعیت زندگی درون دریا است، به ‌طوری ‌که جانوران دریایی تنها در یک بازه مشخصی از دمای آب می ‌توانند زنده بمانند و تولیدمثل کنند.‌ به همین دلیل فیتوپلانگتون ‌ها بسیار به تغییرات دمای آب حساس بوده و واکنش نشان می ‌دهند و دمای سطح آب می‌ تواند تعیین‌کننده فراوانی و پراکنش آن ‌ها باشد. در این پژوهش پروداکت MIR_OSUDP2 ماهواره SMOS سنجنده MIRAS در تاریخ 3 می 2020 برای منطقه موردمطالعه از سایت https://smos-diss.eo.esa.int استفاده شد.نتایج و بحث در کنار سواحل میزان کلروفیل-آ بیشتر است و ایستگاه ‌های کنارک جود و خور میدانی دارای غلظت بالاتری از کلروفیل-آ هستند. خروجی‌ های حاصل از دو روش متفاوت در تخمین میزان کلروفیل-آ در منطقه مورد مطالعه مشابهت دارد. همچنین نتایج نشان داد که در ایستگاه ‌های چابهار، کنارک، جود و گواتر در سال ‌های اخیر میزان کلروفیل-آ افزایش ‌یافته است. در مناطق چابهار و کنارک در طول ده سال این افزایش چشمگیر بوده و افزایش ناگهانی کلروفیل در سال اخیر در ایستگاه‌ های جود و خور میدانی نیاز به مطالعات بیشتری جهت شناخت علل دارد و باید مورد توجه قرار گیرد. نمودار میزان تغییرات کلروفیل-آ در طی سال 2019 تا 2020 نشان می ‌دهد که میزان کربن آلی از میزان کلروفیل-آ پیروی می ‌کند و در مناطقی مانند چابهار و کنارک میزان کربن آلی بالاتری را شاهد هستیم. بیشترین افزایش دما در تمامی سه دوره مورد بررسی در بخش‌ های بندر چابهار و کنارک بوده است، که فعالیت ‌های انسانی یکی از عوامل اصلی آن است. با بررسی روند ده‌ساله تغییرات افزایشی دما در بندرهای خور میدانی و جود نیز قابل‌مشاهده است. روند کلی دما همان ‌گونه که انتظار می ‌رود به سمت شرق کاهشی است زیرا به آب ‌های آزاد نزدیک‌تر است. فصولی که دمای آب کمتر است میزان کلروفیل-آ بالاتر بوده است. نتایج نقشه ‌های کلروفیل-آ توسط نرم ‌افزارهای ENVI و پلت فرم گوگل ارث انجین، غلظت کلروفیل-آ در فصل پاییز و زمستان نسبت به بهار و تابستان بیشتر بوده است، بالا بودن مقدار غلظت کلروفیل-آ در فصول سرد آب ‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری رایج است. همچنین غلظت کلروفیل-آ در مناطق مورد بررسی در امتداد ساحل بیشتر از مناطق دور از ساحل است که این ویژگی در ارتباط با الگوریتم برداشت کلروفیل-آ در آب ‌های نوع یک است؛ به ‌عبارت‌ دیگر، مناطق ساحلی به دلیل عمق کم، بالا بودن کدورت و رسوبات معلق نسبت به مناطق دور از ساحل دارای مقدار بیشتری است. چون در این منطقه تخلیه رودخانه ‌ای وجود ندارد، این مناطق بیشتر تحت تأثیر فرآیندهای هیدرودینامیکی مانند جهت وزش باد و جریان‌های دریایی هستند. حداقل میزان غلظت کلروفیل-آ در منطقه در ماه می تا سپتامبر مشاهده شد که این تغییرات مخالف نوسانات دمای سطحی آب بود، که می ‌تواند به دلیل جریانات بالارونده باشد. میزان کربن آلی از مهم‌ ترین عوامل کلیدی برای ارزیابی کارکرد بوم ‌سازگان آبی محسوب می ‌شود که موجب تعیین توان پتانسیل بوم‌سازگان برای فرآورده‌های شیلاتی می ‌شود؛ نتایج حاصل از بررسی میزان کربن آلی نشان داد که مقدار کربن آلی همانند کلروفیل-آ در دو فصل پاییز و زمستان بیشتر از بهار و تابستان بود به ‌طوری ‌که، روند تغییرات کربن آلی نیز از روند تغییرات کلروفیل-آ تبعیت داشت. بین نوسانات دما و میزان کلروفیل-آ همبستگی وجود دارد، این ‌همبستگی ‌نشان دهنده اهمیت دمای سطح آب در تغییرات میزان رشد فیتوپلانگتون‌ ها به‌عنوان یکی از عوامل اقلیمی است و باعث شده است مهم ‌ترین پارامتر تأثیرگذار روی کلروفیل-آ، دمای سطحی آب باشد. بر اساس نتایج به‌ دست ‌آمده روند تغییرات دما در ده سال اخیر افزایشی و گرم ‌ترین ایستگاه ‌ها ایستگاه‌ های چابهار و کنارک هستند. ازلحاظ شوری نیز مناطقی که شوری کمتری را داشتند دارای میزان کلروفیل-آ بالاتری بودند. مقایسه داده ‌های حاصل از این تحقیق با موارد فوق گویای آن است که دامنه نوسانات ثبت ‌شده پارامترهای کیفی مورد بررسی در محدوده طبیعی آب ‌های منطقه با مطالعات مشابه در منطقه موردمطالعه توسط سایر متخصصین مطابقت دارد.نتیجه گیری نتایج این پژوهش نشان‌ دهنده دقت قابل‌قبول نتایج حاصل در مقایسه با داده ‌های پژوهش‌ های مشابه برکنار سرعت و سهولت روش کار است. بنابراین می‌ توان با کمک گرفتن از علم سنجش از دور با پایش به‌موقع پارامترهای کیفی پهنه ‌های آبی از ایجاد بحران ‌های بزرگ پیشگیری و در هزینه و زمان صرفه‌جویی کرد، مشکلاتی که ممکن است در صورت وقوع برگشت‌ناپذیر باشند. Manuscript profile

فلزات سنگین از آلاینده هایی هستند که در اکوسیستم های آبی مشکلات بسیاری را برای آبزیان و درنهایت برای انسان ایجاد می کنند. این پژوهش در سال 1392 به‌منظور تعیین میزان فلزات سنگین نیکل، سرب، کادمیوم و روی در عضله ماهیان شوریده، حلوا سیاه، شیر و کوتر منطقه چابهار انجام شد. 96 نمونه ماهی از صیدگاه بندر چابهار از دو منطقه ساحلی و دریایی تهیه شد. جهت استخراج فلزات از بافت های موردمطالعه، از روش هضم مرطوب استفاده شد و تعیین غلظت فلزات سنگین به‌وسیله دستگاه جذب اتمیYounglin AAS8020 صورت پذیرفت. میزان کادمیوم در ماهی حلوا سیاه (0450/0 میلی گرم در کیلوگرم) نسبت به گونه های دیگر بالاتر بود. همچنین پایین ترین میزان این عنصر در ماهی شوریده و شیر (0150/0 میلی گرم در کیلوگرم) به دست آمد. میزان سرب در ماهی کوتر (0125/0 میلی گرم در کیلوگرم) نسبت به گونه های دیگر پایین تر بود. میزان نیکل در ماهی کوتر (1800/4 میلی گرم در کیلوگرم) نسبت به گونه های دیگر بالاتر به دست آمد. پایین ترین میزان این عنصر در ماهی شیر (0150/0 میلی گرم در کیلوگرم) بود. میزان روی در ماهی کوتر (5450/0 میلی گرم در کیلوگرم) نسبت به گونه های دیگر بالاتر بود. پایین ترین میزان این عنصر در ماهی شیر (0150/0 میلی گرم در کیلوگرم) مشاهده شد. میزان فلز کادمیوم، سرب و روی در مقایسه با آستانه استانداردهای جهانی سازمان غذا و کشاورزی، سازمان بهداشت جهانی، وزارت کشاورزی شیلات انگلستان و انجمن ملی بهداشت و سلامت استرالیا و سازمان غذا و داروی امریکا پایین تر بود. غلظت نیکل در عضله ماهی کوتر در مقایسه با استانداردهای جهانی بیشتر به دست آمد.با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، میزان فلزات سنگین موجود در عضله ماهیان موردمطالعه هیچ گونه خطری برای مصرف انسان در برندارد. Manuscript profile

تحقیق حاضر در سال 1392 به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین نیکل، سرب و کادمیوم در عضله ماهی شانک زرد باله (Acanthopagrus latus) و زمین کن دم نواری (Platycephalus indicus) دریای عمان (خلیج چابهار)در فصول بهار، تابستان و پاییزانجام شد. در این تحقیق 48 نمونه ماهی از دریای عمان (خلیج چابهار) از دو منطقه ساحلی و دریایی صید شد. برای استخراج فلزات از بافت های مورد مطالعه، از روش هضم مرطوب استفاده شد و تعیین غلظت فلزات سنگین به وسیله دستگاه جذب اتمیYounglin AAS8020صورت پذیرفت. بالاترین میزان کادمیوم، سرب و نیکل در عضله ماهی زمین کن دم نواری به ترتیب 02/0±052/0،02/0±047/0 و 96/0±768/1میلی گرم در کیلوگرم بود. پایین ترین میزان کادمیوم، سرب و نیکل در عضله ماهی شانک زرد باله 01/0±019/0،01/0±010/0و 02/0±466/0میلی گرم در کیلوگرم به دست آمد. میانگین میزان کادمیوم، سرب و نیکل در دو گونه ماهی در منطقه ساحلی بالاتر از نواحی دریایی بود. میانگین میزان فلزات سنگین مورد مطالعه در عضله دو گونه ماهی شانک زرد باله و زمین کن دم نواری صید شده در فصل تابستان بالاتر از فصول بهار و پاییز به دست آمد. میزان فلز نیکل در عضله دو گونه ماهی مورد مطالعه نسبت به فلزات کادمیوم و سرب در عضله بالاتر بود. مقادیر فلزات کادمیوم و سرب در عضله ماهی زمین کن دم نواری در مناطق ساحلی و دریایی در سه فصل بهار، تابستان و پاییز بالاتر از ماهی شانک زرد باله به دست آمد، اما میزان نیکل در عضله ماهی شانک زرد باله بالاتر از ماهی زمین کن دم نواری بود. میزان فلزات کادمیوم و سرب در مقایسه با آستانه استانداردهای جهانی سازمان غذا و کشاورزی (FAO)، سازمان بهداشت جهانی (WHO)، وزارت کشاورزی ـ شیلات انگلستان (UKMAFF) و انجمن ملی بهداشت و سلامت استرالیا (NHMRC) و سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) پایین تر بود، اما مقادیر نیکل بالاتر به دست آمد. Manuscript profile

تحقیق حاضر به منظور تعیین غلظت فلزات جیوه، سرب، کادمیوم و آرسنیک در اندام های عضله و کبد ماهی مید استان خوزستان انجام گرفته است. در این تحقیق 18 نمونه ماهی مید از بندر هندیجان در فصل زمستان تهیه شد. تعیین غلظت فلزات به روش جذب اتمی با دستگاه Perkin Elmer 4100 صورت پذیرفت. میانگین طول کل و وزن ماهی مید به ترتیب 95/0±77/18 سانتی متر و 68/3±27/78 گرم بود. میانگین میزان جیوه، کادمیوم، سرب و آرسنیک در عضله ماهی مید به ترتیب 009/0±033/0، 017/0±171/0، 009/0±265/0، 008/0±092/0 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک بود. همچنین میزان این فلزات در کبد ماهی مید به ترتیب 009/0±052/0، 011/0±224/0، 017/0±323/0، 008/0±160/0 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک محاسبه شد. میزان فلزات جیوه، کادمیوم، سرب و آرسنیک در کبد ماهی مید بالاتر از عضله بود. در این تحقیق بین غلظت فلزات جیوه، کادمیوم، سرب و آرسنیک با طول و وزن ماهی مید در بافت عضله ارتباط معنی داری وجود نداشت (05/0P≥). میزان تجمع جیوه، سرب و آرسنیک در عضله ماهی مید پایین تر از حد آستانه استانداردهای جهانی سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و انجمن بهداشت ملی و تحقیقات پزشکی استرالیا (NHMRC) بود، اما غلظت کادمیوم از استاندارد انجمن بهداشت ملی و تحقیقات پزشکی استرالیا (NHMRC) بالاتر بود. Manuscript profile