در این پژوهش تاثیر آنزیم‌های فیتاز و پروتئاز در جیره‌های حاوی ۱۵ درصد کنجاله کنجد بر قابلیت هضم پروتئین، فسفر و کلسیم، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی استخوان، ایمنی و فراسنجه‌های خونی در جوجه‌های گوشتی بررسی شد. آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار خوراکی با شش تکرار انجام شد که در آن ۳۰۰ جوجه گوشتی نر یک‌روزه راس 308 به مدت شش هفته پرورش یافتند. تیمارهای خوراکی شامل ۱- جیره پایه ذرت و کنجاله سویا (شاهد منفی)، ۲- جیره دارای ۱۵ درصد کنجاله کنجد (شاهد مثبت)، ۳- جیره دوم به اضافه آنزیم فیتاز، ۴- جیره دوم به اضافه آنزیم پروتئاز و 5- جیره دوم به اضافه آنزیم‌های فیتاز و پروتئاز بود. نتایج نشان داد قابلیت هضم ایلئومی پروتئین در تیمارهای حاوی آنزیم بالاتر بود (05/0 > p). قابلیت هضم کلسیم و فسفر نیز در تیمار حاوی هر دو آنزیم فیتاز و پروتئاز بالاتر بود (05/0 >p ). تیمارهای آزمایشی فاقد تاثیر معنی‌دار بر ویسکوزیته نمونه ایلئومی دستگاه گوارش بودند (05/0 <p ). تیمار دارای هر دو آنزیم فیتاز و پروتئاز مقاومت استخوان در برابر شکستگی را افزایش داد، همچنین تیمارهای حاوی آنزیم فیتاز (با یا بدون پروتئاز) غلظت فسفر و کلسیم استخوان را افزایش دادند (05/0 >p ). وزن نسبی اندام‌های بورس و طحال تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0 < p). غلظت کلسترول خون جوجه‌های گروه دریافت‌کننده هر دو آنزیم فیتاز و پروتئاز پایین‌تر از سایر گروه‌ها بود (05/0 > p)، غلظت تری‌گلیسرید در گروه‌های دریافت‌کننده آنزیم فیتاز (با یا بدون پروتئاز) پایین‌تر از سایر گروه‌ها بود (05/0 > p). کمترین غلظت پروتئین تام در تیمار دارای آنزیم پروتئاز مشاهده شد (05/0 > p). غلظت کلسیم خون در تیمارهای خوراکی دارای آنزیم بالاتر بود (05/0 > p). افزودن آنزیم‌های فیتاز و پروتئاز به جیره جوجه‌های گوشتی که حاوی ۱۵ درصد کنجاله کنجد بود، اثرات مفیدی بر قابلیت هضم پروتئین، فسفر و کلسیم، مقاومت استخوان، و برخی فراسنجه‌های خونی داشت. Manuscript profile