زمینه و هدف: دامنه‌های حوضه‌های آبریز در طبیعت از لحاظ شکل پلان دارای سه شکل همگرا، واگرا و موازی و از نظر انحنای کف دارای سه شکل محدب، مقعر و صاف هستند. به طور کلی 9 شکل و هندسه برای دامنه‌ها وجود دارد که به آنها دامنه‌های مرکب گفته می‌شود. تحقیقات گذشته نشان داده است که توپوگرافی و هندسه دامنه‌های مرکب برروی بسیاری از مشخصه‌های هیدرولوژیکی دامنه‌ها مانند میزان اشباع پذیری تاثیر دارد. میزان اشباع پذیری نقاط دامنه به تمرکز جریان زیر سطحی در هر نقطه بستگی دارد که تحت تاثیر شکل طرح و توپوگرافی دامنه است. هدف ازاین تحقیق تاثیر توپوگرافی بر لغزش سطحی دامنه‌های مرکب حوضه‌های آبریز با استفاده از مدل‌های SINMAP و TOPMODELمی‌باشد. روش پژوهش: در این تحقیق برای بررسی میزان اشباع پذیری دامنه های مرکب از مدل TOPMODEL استفاده گردید و معادلات این مدل مورد اصلاح قرار گرفت به طوری که بتواند توپوگرافی دامنه‌ها را در نظر بگیرد و نتایج اشباع پذیری در مدل TOPMODEL به یک مدل لغزش به نام SINMAP منتقل گردیده و تاثیر توپوگرافی دامنه برروی میزان پایداری دامنه های مرکب مورد بررسی قرار گرفت و با نرم افزار MATLAB کدنویسی و اشکال ترسیم و با یکدیگر مقایسه گردید.لازم به ذکر است مدل‌های فوق الذکر بر اساس داده‌های هیدرلوژیکی و توپوگرافی مورد استفاده قرار گرفته است و روش‌های بکار برده شده در این تحقیق بصورت کلی برای تمام مناطق جغرافیایی و آب وهوایی کاربرد دارد. یافته‌ها: با توجه به اینکه در این تحقیق شاخص اشباع پذیری از TOPMODEL محاسبه گردید که بیانگر میزان تمرکز جریان زیر سطحی در هر نقطه از دامنه است و اشباع پذیری نقاط مختلف دامنه را مشخص می کند و تاثیر قابل توجهی بر روی پایداری دامنه‌های مرکب دارد و براساس متوسط ضریب پایداری دامنه‌ها، دامنه‌های محدب به طور متوسط از پایداری بیشتری نسبت به دامنه‌های صاف و مقعر برخوردار هستند و دامنه‌های واگرا از پایداری بیشتری نسبت به دامنه‌های همگرا برخوردارند و هرچه مقدار ضخامت لایه اشباع دامنه و ضریب انتقال هیدرولیکی خاک بیشتر گردد دامنه از پایداری بیشتری برخوردار خواهد بود و هرچه میزان بارندگی موثر و به تبع آن رطوبت خاک بیشتر گردد از میزان پایداری دامنه‌ها کم می‌شود. نتایج: براساس نتایج به دست آمده در این پژوهش در قسمت‌های پایین دست، دامنه‌های مقعر از پایداری بیشتری نسبت به قسمت بالادست دامنه برخودار هستند در صورتی‌که در دامنه‌های محدب برعکس است. شیب محلی نقاط دامنه در مقایسه با ایندکس اشباع پذیری عامل بسیار مهمتری در تعیین پایداری دامنه‌ها می‌باشد. براساس متوسط ایندکس اشباع پذیری پایداری دامنه‌های محدب بیشتر از مقعر و دامنه‌های واگرا بیشتر از دامنه‌های همگرا است. لازم به ذکر است در دامنه‌های صاف با شکل پلان‌های مختلف مقدار شیب ثابت است ولی میزان اشباع پذیری دامنه‌های صاف-همگرا بیشتر از دامنه‌های صاف-واگرا است و بعضی از نقاط دامنه صاف-همگرا را ناپایدارتر کرده است و مقدار پایداری از بالا به سمت پایین کمتر می‌گردد و قسمت‌های انتهایی دامنه صاف-همگرا در حالت ناپایدار است ولی کل دامنه‌های صاف-موازی و صاف-واگرا درحالت پایدار هستند. Manuscript profile

تعیین تغییرات الگوی زمانی و مکانی بارندگی نقش موثری در مدیریت منابع آب، کنترل مخاطرات طبیعی و طراحی زیرساخت های توسعه ایفا می‌کند. در این پژوهش تغییرات مکانی و زمانی شاخص تراکم بارندگی روزانه (CI) در گستره کشور ایران و با در نظر گرفتن 80 ایستگاه هواشناسی در دوره آماری سی ساله 1987-2016 مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این روند تغییرات شاخص CI به صورت سالانه نیز توسط آزمون ناپارامتریک من-کندال مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مقدار این شاخص طی دوره سی ساله و در گستره ایران از 0.57 تا 0.71 متغییر می‌باشد. بیشترین مقادیر CI مربوط به مناطق ساحلی واقع در دریای خزر و خلیج فارس است که نشان دهنده تمرکز بارندگی در روزهای خاصی از سال در این مناطق می‌باشد. همچنین 64 ایستگاه از 80 ایستگاه مورد بررسی در این پژوهش روند رو به افزایش مقدار شاخص تراکم بارندگی روزانه را تجربه کرده‌اند. در ضمن با اعمال آزمون همبستگی اسپیرمن بر روی تمامی ایستگاه ها مشخص شد که همبستگی معنی‌دار و معکوس میان شاخص تراکم بارندگی روزانه، ارتفاع از سطح دریا و عرض جغرافیایی وجود دارد. Manuscript profile