زمینه وهدف: آب های زیرزمینی از منابع ارزش مند تهیه آب شرب، کشاورزی و صنعت دراکثر مناطق ایران هستند. تغییرات کیفی آب های زیرزمینی می تواند در اثر فعالیت های انسان وتوسعه فعالیت های صنعتی صورت گیرد. بررسی و مطالعه این منابع به منظور حفظ و اصلاح کیفیت آن ها ضروری است. هدف از این مطالعه پهنه بندی و منطقه ای نمودن خصوصیات نقطه ای پارامتر های مورد بررسی است. در نهایت برای هر یک از متغیرها بهترین روش پهنه بندی و مناطق مجاز و آلوده در مصارف کشاورزی در دشت مشخص گردید و روند تغییرات این متغیرها در طی یک دوره ی 10 ساله ی آماری بررسی شد. مواد و روش ها: در این تحقیق از داده های کیفی آب زیرزمینی دشت همدان- بهار در یک بازه ی زمانی 10 ساله استفاده شد. متغیرهای شوری، باقی مانده خشک، نسبت جذب سدیم، بی کربنات، PH، مقدار کلر و سدیم، با استفاده از روش های زمین آمار از جمله کریجینگ معمولی(OK)، (با مدل سمی واریوگرام دایره ای، گوسی، نمایی، کروی) و روش های معین نظیر عکس فاصله IDW، تابع شعاعی RBF، تخمین گر عامGPI و تخمین گر موضعی LPI به وسیله نرم افزار ARCGIS9.3 پهنه بندی گردیدند. یافته ها: پس از تحلیل معیار های آماری بهترین روش پهنه بندی برای متغیر شوری (EC) روش عکس فاصله IDW، باقی مانده خشک(TDS) روش تابع شعاعی(RBF)، بی کربنات(HCO3) روش کریجینگ(OK) (نمایی)، (PH) روش عکس فاصله(IDW)، کلر(CL) تابع شعاعی(RBF)، سدیم(Na) روش کریجینگ(OK) (نمایی) و برای متغیر نسبت جذب سدیم(SAR) روش تابع شعاعی(RBF) در آبخوان اصلی همدان- بهار معرفی شدند. بحث و نتیجه گیری: با توجه به روش های تعیین شده پهنه بندی تمام معیارها برای سال های84 ، 88 و 93 انجام شد و تغییرات کیفیت آبخوان طی یک دوره ی 10ساله برای هر یک از متغیرها نشان داد که بیش ترین تغییرات در مقدار سدیم بوده که محدوده غیر مجاز آن برای مصارف کشاورزی (Na>3) از سال 84 تا 93 به مقدار 21/3 درصد افزایش یافته است. Manuscript profile

زمینه و هدف: میزان نیترات در آب زیرزمینی دشت کبودرآهنگ که مهمترین منبع تامین آب شرب و کشاورزی در منطقه است در حال افزایش است. گرایش کشاورزان این منطقه به استفاده از انواع کودهای حیوانی و شیمیایی، باعث افزایش میزان نیترات آب زیرزمینی شده است. هدف از انجام این تحقیق، تعیین مناسب ترین روش زمین آمار جهت بررسی تغییرات مکانی نیترات و هدایت الکتریکی آب زیرزمینی دشت کبودرآهنگ می باشد.روش بررسی: روند تغییرات نیترات و هدایت الکتریکی آب زیرزمینی به ترتیب در 41 و 152 حلقه چاه با استفاده از نرم افزار MNITAB16.2 بررسی شد و با نرم افزار ARCGIS9.3 مناسب ترین روش زمین آمار تعیین گردید. از روش های زمین آمار کریجینگ معمولی (OK)، کریجینگ ساده (SK) و روش های معین، عکس فاصله IDW، تابع شعاعی RBF، تخمینگر عامGPI و تخمینگر موضعی (LPI) جهت پهنه بندی نیترات و هدایت الکتریکی آب زیرزمینی استفاده گردید.یافته ها: بهترین روش برای تهیه نقشه هدایت الکتریکی روش RBF با 07/837RMSE=، 01/548MAE= و841/0R= و روش کریجینگ ساده با 68/900RMSE=، 8/581MAE= و 699/0R= می باشد و بهترین روش برای تهیه نقشه نیترات روش RBF با 76/3RMSE=، 42/2MAE= و 351/0R= و روش کریجینگ معمولی با 86/3RMSE=، 51/2MAE= و 372/0R= می باشد.بحث و نتیجه گیری: بر اساس استاندارد کالیفرنیا، 8 درصد از مساحت دشت، هدایت الکتریکی کمتر از 700 میکروموس بر سانتی متر، 77 درصد بین 700 3000 میکروموس بر سانتی متر و 15 درصد بالاتر از 3000 میکروموس بر سانتی متر را دارا بودند و پراکندگی غلظت نیترات نشان داد که، 57/85 درصد از دشت کمتر از 5 میلی‌گرم بر لیتر ، 43/14 درصد بین 30 - 5 میلی‌گرم بر لیتر بود و آلودگی شدید در منطقه وجود نداشت. بنابر الگوی پراکندگی مکانی مقدار بالای هدایت الکتریکی بیشتر در قسمت های غربی و جنوب غربی دشت مشاهده شده است و آب زیرزمینی از نظر میزان نیترات در وضعیت مناسب می باشد اما در قسمت های جنوب و جنوب غربی دشت بالاتر از حد استاندارد است. Manuscript profile