زمینه و هدف: پژوهش حاضر تغییرات شرایط حرارتی حاکم بر ساختمان های مسکونی در ربع سوم و چهارم دوران قاجار را مورد بررسی قرار می دهد. بر این اساس سوال های زیر در انجام این پژوهش مد نظر می باشند: 1) آیا هماهنگی یا سطوح معنی داری بین شرایط حرارتی بناهای مسکونی در این دوره 80 ساله مشاهده می شود؟ 2) آیا این تفاوت ها نسبت به دوره زمانی ساخت بنا تغییراتی به خود دیده است؟ 3) آیا نابسامانی در ساختار معماری ایران در این دوران در ساختمان های مسکونی و به لحاظ شرایط حرارتی نیز حاکم است؟ روش بررسی: در این راستا تعداد 60 بنای مسکونی به نسبت مساوی از سه شهر کاشان، اصفهان و یزد طوری انتخاب شده اند که در دو دوره 40 ساله و به تعداد مساوی قرارگیرند. روش تحقیق در این پژوهش استفاده از روش کارکردی در محاسبات شرایط حرارتی است که برای تحلیل یافته ها از شاخص آماری میانگین و انحراف معیار با فاصله اطمینان 95% (2SD) و خطای مطالعه (P<0.05) استفاده شده است. همچنین برای مقایسه میانگین کمیت های جوامع مورد بررسی از آزمون (T Test) استفاده شده است و نهایتاً نمودارها به کمک نرم افزار excel استخراج گردید. یافته ها: نتایج آماری نشان دهنده اختلاف معنی داری در جهت کاهش قابل ملاحظه کمیت های ضرایب انتقال سطحی و حجمی و نسبت H/Ĥ در ساختمان های مسکونی ربع چهارم نسبت به ربع سوم دوران قاجار وجود دارد؛ بدین مفهوم که ساختمان های مورد بررسی در ربع سوم دوران قاجار حائز شرایط حرارتی نامناسب تری بوده اند. Manuscript profile